Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2002, Blaðsíða 17

ÞREXGT AÐ VONINNI
George Orwell
Benedikt bókaskrifari er líka ást-
fanginn af samstarfskonu sinni,
rétt eins og söguhetjumar í Við og
1984.
En nú ber svo við að hvorki ást-
in né bókin bjarga Benedikt. Þvert
á móti: Það eru einmitt þessi
dýrmæti sem leiða hann beint í
glötun. Stiilkan Olenka, sem hann
hefur huga á, reynist vera dóttir
Kúdejars, yfirmanns „heilsugæsl-
unnar“, eða leynilögreglunnar.
Heima hjá henni Hfir Benedikt í
ofáti og ofsafengnu kynlífi. Astin
er ekki annað en ffek kynlífsneysla sem verður fljótt leiðigjöm. I Kys em
mennsk samskipti farin forgörðum og ekkert fær því bjargað. Benedikt á
líka efrir að svíkja kunningja sinn, kyndarann gamla - taka þátt í að binda
hann við minnisvarða Púshkíns og bera eld að.
Þetta gerist vegna þess að bókmenntimar reynast ekki bjargvættur
ffekar en ást og vinátta. Kúdejar tengdafaðir leyfir Benedikt að lesa sem
hann lystir af gömlum bókum sem hann hefur látið gera upptækar. Og
hann leggst í lestur af feiknarlegri ástríðu, sífellt í leit að bókinni einu
sem gæti orðið honum lykill að hverjum leyndardómi. En bækumar
breyta engu — því Benedikt kann ekki það staffóf „næmleika, samlíðun-
ar og veglyndis“n sem Kyndarinn og aðrir efrirlifendnr telja að hver læs
maður þurfi að þekkja. Bækur, þar sem þekkingin býr og mannskilning-
urinn, gætu að áliri „efrirlifenda“ haft göfugu hlutverki að gegna. En þær
duga samt ekki ril þess að breyta til hins betra manni sem hefur týnt því
sem ril þarf ril að geta orðið fýrir jákvæðum áhrifum. Bækumar verða því
eins og hver annar vímugjafi sem Benedikt ánetjast. Hann fær aldrei
nógu stóran skammt af bókstöfum, orðum og blaðsíðum. Bækumar
reymast reyndar vera freisting sem Kúdejar tengdafaðir lagði fýnr hann
ril að gera hann að „heilsugæslumanni“. Benedikt ryðst inn í hýbýli
manna með sinn beitta bókakrók og drepur þann sem ekki vill láta af
hendi bækur sínar - undir því yfirskyni að hann vilji „bjarga bókum“.
Tatjana Tolstaja. Kys (Moskva, 2000), bls. 314.
*5