Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2002, Blaðsíða 37

VARAHLUTIR FTRIR UTOPIUR
legu innleggi í umræðuna um stöðu konunnar í tæknisamfélaginu, og
hafa margar lagt áherslu á að sýna fram á hvemig yfirlýst hlutleysi vís-
indanna sé málum blandið, að því leyti sem félagslegar hugmyndir hljóti
alltaf að hafa sín áhrif.32 Það er eftirtektarvert að það eru konur sem hafa
verið ffamarlega í því að sameina raunvísinda- og hugvísindaorðræðu og
móta úr þeirri samþættingu skapandi kenningar, með tilheyrandi nýjum
sjónarhornum á hugmyndaheim okkar. I safhriti um sæborgafræði skrifa
félagsvísindakonurnar Adele Clarke og Monica J. Casper mjög áhuga-
verðar greinar um stöðu fóstursins í tæknisamfélaginu. Clarke bendir á
hvemig erfðaffæðin hefur breytt áherslum í viðhorfi til barnaframleiðslu
frá magnstjómun, þar sem umræðan um getnaðarvarnir er viðvarandi, til
gæðastjórnunar, en þá er möguleikinn á sérhönnuðu bami ekki svo fjar-
lægur. Hún leggur ekki dóm á þessa þróun, en minnir á mikilvægi þess
að skoða málið niður í kjölinn.33 Casper er jákvæðari í garð tækninnar.
Hún leggur áherslu á aukið vægi sjónræns eftdrlits með fóstrinu og vill
líkja því við sviðsetningu, jafhvel viðundrasýningar og tengir umræðuna
á skemmtilegan hátt við afþreyingarbókmenntir.34
Aftur kemur hér inn tenging við skrýmslið, en jafnframt leið út úr
skýmm andstæðukerfum. Þessi tenging kemur mjög fallega ffam í kvik-
mynd Jean-Pierre Jeunet, Alien Resurrection (1997), en þar er að finna til-
brigði við stefið um tamningu konu og klóna.35 Ripley, kvenhetjan sem
barðist af svo mikilli útsjónarsemi við geimvemr í þremur myndum, hef-
ur nú verið klónuð, en hún ffamdi sjálfsmorð í lok þriðju myndarinnar,
þegar hún uppgötvaði að hún var hýsill fyrir nýja drottningamóður
52 Þetta er megináhersla í skrifum Haraway, og er einnig mikilvægur þáttur í mörgum
greinanna í Between Monsters, Goddesses and Cyborgs.
33 Grein Adele Clarke „Modemity, Postmodemity, & Reproductive Processes, ca.
1890-1990, or ,Alommy, WTere Do Cyborgs Come From Anyway" er að finna í
The Cyborg Handbook.
34 Grein Monica J. Casper, „Fetal Cyborgs and Technomoms on the Reproductive
Fronties: Which Way to the Camival“ er einnig að finna í The Cyborg Handbook. Eg
hef áður birt þessa umfjöllun um tengsl kvenna og líftækni í tímaritinu Veni 3. 1999,
„Þær munu landið erfa“.
35 Eg hef áður fjallað um þessa mynd í greinunum „Sæborgir og sílíkonur: eða femín-
ismi og póstmódemismi“ í Kynlegir kvistir: Tíndir til heiiurs Dagnýju Kristjánsdóttur
fimmtugri, ritstj. Soffi'a Auður Birgisdóttir, Uglur og ormar, Reykjavík 1999 og „Við
skulum vaka um dimmar nætur og horfa til himna: Marsbúar og sæborgir og önnur
ó-menni“ í Heimur kvikmyndanna, ritstj. Guðni Elísson, Forlagið og art.is, Reykja-
vík 1999.
35