Þjóðlíf - 01.12.1990, Qupperneq 32

ERLENT
„KALDA STRIÐINU
ER LOKIÐ"
Ásgeir Hannes á þmgmannaráðstefnu Nató ásamt
fulltrúum frá Austur-Evrópu
ÓSKAR GUÐMUNDSSON
— Á þessari ráðstefnu fann maður
greinilega fyrir því að kalda stríðinu er
lokið, sagði Ásgeir Hannes Eiríksson,
sem er nýkominn af þingmannaráð-
stefnu Natóríkjanna, en hún var haldin í
Lundúnum á dögunum. Þar var Ásgeir
Hannes m.a. samskipa mönnum eins og
Alexander Dubcek forseta tékkneska
þingsins. Við spurðum þingmanninn um
ráðstefnuna:
— Á þinginu var rætt um breytt hlut-
verk Nató í framtíðinni. Umræðan snérist
um það á nokkuð opinskáan hátt að leita
að nýju hlutverki Nató eftir að bandalagið
hefur misst glæpinn, -kommúnisminn
hruninn.
— í ræðu minni á fundinum tók ég
fyrir það tvöfalda siðgæði sem felst í því að
selja öllum sem hafa vilja vopn og síðan
falla þessi vopn í hendur óvinanna eftir
ýmsum leiðum. Á þetta rækjust menn í
Persaflóadeilunni, þar sem Natóþjóðirnar
standa við alvæpni frammi fyrir hersveit-
um búnum nýtísku natóvopnum, vopn-
um sem seld voru íranskeisara á sínum
tíma og Kuvaitstjórn, en írakar hafa tekið
herskildi svo dæmi séu nefnd. Þess vegna
lagði ég til að komið yrði á reglum um
vopnasölu Natóríkjanna. Bandaríkja-
menn og fleiri tóku vel í þessi viðhorf.
Þarna var sú stefna ítrekuð að Nató hefði
ekki verksvið utan svæðisins. Þannig
verður Nató ekki beitt við Persaflóa held-
ur eru herirnir þar á vegum viðkomandi
ríkja.
— Ástandið í Austur- Evrópu var rætt
ítarlega og þá sérstaklega óttinn við mikla
fólksflutninga eftir að landamæri hafa
verið opnuð. Þetta var rætt í efnahags-
nefnd þingsins, sem ég sat í. Vestur-Þjóð-
verjarnir sögðu að meðal stærstu vanda-
mála væri skorturinn á eðlilegu frum-
kvæði þeirra austan megin. Þeir hefðu
vanist við að framkvæma eftir fyrirskip-
unum og miðstýringu og kynnu einfald-
lega ekki á vinnulag eins og það þekkist
vestan megin. Þó vandamál séu sértæk í
hverju Austur-Evrópuríki þá eru gífurleg
vandamál sameiginleg; óhugnanleg um-
hverftsmengun, vanþróuð peningakerfi,
innra kerfið er í molum, liðónýtt dreif-
ingakerfi, alltof stórt ríkiskerfi með til-
heyrandi herjum, lögreglu og skrifræði,
miklar erlendar skuldir og víða matar-
skortur. Menn óttast að þetta leiði til að
nýfengið lýðræði fái ekki að njóta sín og
ástandið leiði til átaka á milli ríkjanna
bæði innbyrðis og út á við — og meiri
háttar þjóðflutninga vestur á bóginn.
— Þróunarbanki Evrópu er meðal þess
sem á að koma í veg fyrir hörmulegar af-
leiðingar af þessum toga sem ég var að
rekja. Bankinn er hins vegar ekki í stakk
búinn til að taka á vandanum eins og
þyrfti, það er talað um að vanti þúsundir
milljarða íslenskra króna, stjarnfræðilegar
upphæðir í viðbót. Það er litið á það bein-
línis sem eitt brýnasta hagsmunamál
Natóþjóða að lýðræði fái að þróast í Aust-
ur-Evrópu og fólk fái notið velferðar.
— Það sýnir best breytingarnar að á
þinginu tóku þátt fulltrúar frá Austur-
Þýskalandi og áheyrnarfulltrúar frá flest-
um Austur-Evrópuþjóðum með Alexan-
der Dubcek í broddi fylkingar. Síðan
voru þarna áheyrnarfulltrúar bæði frá Jap-
an og Ástralíu. Þessir fulltrúar gerðu grein
fyrir ástandinu í sínum löndum og tóku
þátt í umræðunum.
— Það var einnig dálítið pælt í því að
Natóþjóðum yrði fjölgað en mörg Austur-
Evrópuríkjanna hafa áhuga á inngöngu í
bandalagið, samtímis því að hlutverki
þess verði breytt. Þess vegna gæti Nató
orðið friðar- og umhverfisverndarbanda-
lag allra Evrópuríkja fyrr en varir.
— Á þessu þingi fann maður svo
greinilega að kalda strfðinu er lokið. En
ráðstefnan var haldin í skugga Saddan
Husseins. Kannski má segja að búið sé að
færa víglínuna til úr miðri Evrópu og aust-
ur í Persaflóa. Bandaríkjamennirnir voru
Evrópusinnaðir og opnir fyrir öllu. Þarna
hitti ég ungan mann á uppleið fyrir vestan,
Joe Kennedy, son Roberts heitins. Það er
gaman að lifa þessa tíma og manni finnst á
svona ráðstefnu að allir séu í einum flokki,
— Borgaraflokki heimsins, sagði Ásgeir
Hannes Eiríksson þingmaður Reykvík-
inga að lokum.
0
32 ÞJÓÐLÍF