Ægir - 01.10.2007, Page 31

31
Bókaútgáfan Völuspá á Akur-
eyri hefur sent frá sér bókina
„Þættir úr þróun íslenskra
fiskiskipa“ eftir Hjálmar R.
Bárðarson þar sem hann, eins
og nafn bókarinnar gefur til
kynna, gerir grein fyrir ýmsu
er varðar íslenska skipasögu.
Í bókinni gerir Hjálmar fyrst
og fremst grein fyrir minni
gerðum íslenskra fiskiskipa,
skipum á bilinu 15-400
brúttórúmlestir. Tímabilið sem
bókin tekur til er að stærstum
hluta frá 1954 til 1985 eða í
þrjátíu ár. Í fyrsta lagi tímabil-
ið 1954 til 1970, þegar Hjám-
ar gegndi starfi skipaskoð-
unarstjóra og í öðru lagi tíma-
bilið 1970 til 1985 þegar
Hjálmar var siglingamála-
stjóri. Ægir hefur fengið leyfi
höfundar og útgáfunnar til
þess að birta hér nokkrar
glefsur úr bókinni og sömu-
leiðis nokkrar myndir sem þar
eru.
Í lok síðari heimsstyrjaldar
voru smíðaðir allnokkrir
sléttsúðaðir tréfiskibátar á
vegum íslenskra stjórnvalda í
Svíþjóð, sem kallaðir voru
Svíþjóðarbátarnir. Þetta reynd-
ust prýðilega góð skip við ís-
lenskar aðstæður, einkanlega
þó til línu- og netaveiða, en
einnig til síldveiða í hringnót.
Síðan fóru að koma til
landsins einstaka stálfiskiskip,
til að byrja með fyrst og
fremst frá Noregi, en síðan frá
Svíþjóð, Hollandi og V-Þýska-
landi. Fyrsta stálskipið sem
var smíðað á Íslandi var drátt-
arbáturinn Magni, sem smí-
ðaur var í Stálsmiðjunni í
Reykjavík fyrir Reykjavík-
urhöfn og afhent árið 1955.
Stálskipasmíði fór hægt af
stað en eftir því sem frá leið
voru á tímabili smíðuð mörg
stálskip víða um land. Smíði
N Ý B Ó K
Hjálmar R. Bárðarson með nýja bók­ um þróun íslensk­ra fisk­isk­ipa:
Tímabil mikilla breytinga
í skipasögunni
Emma VE 219 var fyrsta plankabyggða (sléttsúðaða) fiskiskip sem smíðað var á Íslandi. Emma var sjósett árið 1919.
Ljósmyndari ók­unnur.
Hr. C.P. Srivastava, framkvæmdastjóri International Maritime Organization í Lond-
on, afhendir Hjálmari R. Bárðarsyni Aþjóðasiglingamálaverðlaunin fyrir árið 1983.
Íhaldssemi og vantrú á nýjungar
„Þegar litið er yfir þróun íslenskrar fiskiskipasmíði, þá virðist
stundum gæta nokkurrar íhaldssemi og vantrúar á nýjungar.
Það tók nokkurn tíma að hverfa frá veiðum á opnum árabát-
um frá verstöðvum á útnesjum. Fyrstu þilfarsbátarnir voru
yfirbyggðir skarsúðaðir bátar, reyndar boðhækkaðir og
nokkru stærri en flestir opnu bátarnir. Þegar skarsúðu þil-
farsbátarnir voru orðnir allstórir, voru loks eftir að fyrsta
plankabyggða sléttsúðaða tréskipið M.S. Emma hafði verið
sjósett árið 1919, smíðuð fleiri slík þilskip með söguðum
böndum. Þessi gerð tréskipa var að lokum smíðuð allt að
200 brúttórúmlestir að stærð, sem er mun stærra tréskip en
hentugt er vegna styrkleika og skorts á hæfilega stórvöxnu
eikarefni. Þá var erlendis farið að smíða fiskiskip vegna
þesws að mun auðveldara er a ná meiri langskips styrkleika
í stálskipum en í tréskipum og auðveldara að gera þilfarshús
vatnsþétt. Togarar voru hinsvegar þá orðið smíðaðir úr stáli
vegna stærðarinnar. Skúturnar, tréskipin sem keypt voru til
landsins í lok 19. aldar, voru þó áður gerðar út í Bretlandi til
togveiða áður en gufuvélin kom til sögunnar.“