Tímarit Máls og menningar - 01.03.1992, Blaðsíða 25

og unglinga um nokkurt skeið en þetta er án
efa hennar vandaðasta og besta bók.
Ákveðnir persónuleikar
Ég nefndi hér á undan að fáir hefðu fetað í
fótspor Olgu Guðrúnar Amadóttur og skrif-
að um unglinga í uppreisn. Nefnd skal þó
til sögunnar Auður Haralds sem skrifaði
Baneitrað samband á Njálsgötunni (1985),
um dreng sem er móður sinni ansi erfiður.
Hann er eftirminnilegur persónuleiki með
munninn fyrir neðan nefið en litríkt málfar
gerir það með öðru að verkum að sagan rís
yfir meðalmennskuna og stendur enn fyrir
sínu sem gefandi lesefni fyrir unglinga.
Bitastæðasta íslenska unglingabókin síð-
ustu árin, tel ég að sé Gauragangur (1988),
eftir Olaf Hauk Símonarson. Persónan
Ormur Óðinsson segir frá í 1. persónu og
finnst sumum hann óþolandi unglingur þar
til smám saman verður ljóst að kaldranalegt
viðmót sem hann sýnir eru bara stælar og
að undir er góður og viðkvæmur drengur.
Sagan segir frá Ormi heima, í skóla og með
félögum. Hann getur verið erfiður í um-
gengni þar sem hann er gagnrýninn á allt
sitt umhverfí og kann vel að koma orðum
að því. Ormur er í síðasta bekk í grunn-
skóla. Hann býr með móður sinni og tveim
eldri systkinum og litlum bróður. Hjá þeim
leigir sjómaðurinn Magnús sem Ormur hef-
ur vægast sagt lítið álit á. í kjallaranum býr
gamall fornbóksali með kettinum sínum og
í samskiptum við hann og litla bróðurinn sjá
lesendur fyrst hvað býr undir töffaralegu
yfirborði Orms.
Pabbi hans býr með nýrri konu í fínni
íbúð og gagnvart þeim heldur Ormur allan
tímann andliti töffarans og heimsækir þau
ekki nema til að hafa bjór og peninga út úr
þeim. Þetta kann að virðast kaldranalegt en
það segir meira en mörg orð um tilfinningar
Orms til föður síns að hann skuli þurfa að
brynja sig á þennan hátt gagnvart honum.
M.a. með þessu móti nær höfundur dýpt í
persónusköpun og skilur eftir spurningar í
hugum lesenda sem hver verður að glíma
við sjálfur.
Ormur er hugsandi piltur og gagnrýninn
á skólakerfið og eins og Ilmur í Búrinu
lendir hann í uppreisn og á engra kost völ
nema hætta í skóla og þá fer hann á sjóinn
þar sem hann þroskast mikið og mannast.
Þar sér hann Magnús frá nýjum sjónarhóli
og endurmetur afstöðu sína til hans.
En þó Ormur sé gagnrýninn á skólann er
hann ekki eins gagnrýninn á þá kvenímynd
sem haldið er á lofti sem þeirri einu eftir-
sóknarverðu. Þannig fellur hann fyrir Lindu
TMM 1992:1
15