Morgunblaðið - 15.04.2015, Blaðsíða 18

18 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 15. APRÍL 2015
er leiðandi framleiðandi
LED lýsingar og stýringa
og býður heildarlausnir
fyrir söfn og sýningarsali
Leitaðu upplýsinga hjá löggiltum rafverktökum,
lýsingarhönnuðum og arkitektum
Fáðu fagmann í verkið til að tryggja rétta
meðhöndlun, endingu og ábyrgð. Það er þitt öryggi.
www.reykjafell.is
Guðni Einarsson
gudni@mbl.is
Framburður úr Markarfljóti leitar
vestur með landinu og er styrkur
hans mikill allt að Landeyjahöfn.
Framburðurinn minnkar svo eftir
því sem vestar dregur. Gervihnatta-
mynd sem var tekin 1. júní 2012 sýn-
ir þetta greinilega.
Fjölþætt not myndanna
„Með þessu sýnum við hvernig
hægt er að nota sömu myndina til að
sýna mismunandi þætti,“ sagði
Ágúst Guðmundsson, landmælinga-
og kortagerðarmaður hjá Fjar-
könnun ehf. Hann hefur lengi verið í
samvinnu við þýska vísindamenn
sem nota meðal annars gervihnatta-
myndir við rannsóknir sínar.
Ágúst sagði að myndin væri tekin
í fjórum mismunandi lögum og væri
hvert lag upp á 256 greiningar. Með
því að blanda lögunum saman mætti
fá fjölþættar niðurstöður. Þannig
væri til dæmis hægt að búa til þrí-
víðar myndir og útbúa hæðarlíkön á
grundvelli myndanna.
Fyrsta myndin (mynd 1) er tví-
skipt. Vinstra megin sést bláa lagið,
sem endurspeglar gróður og jarðveg
með mismunandi litum. Hægra meg-
in sést innrauða lagið sem endur-
speglar einnig gróður en á annan
hátt. Rauði liturinn er sterkari eftir
því sem gróður er gróskumeiri.
Einnig er hægt að fá myndina í
venjulegum litum og fjórða lagið er
grátóna. Hægt er að blanda þessum
lögum saman á ýmsan hátt. Áhersl-
an í þessari mynd er lögð á hafið.
„Við vorum að athuga hvað við
gætum séð langt ofan í Landeyja-
höfn þar sem verið var að dýpka,“
sagði Ágúst. Hann sagði greinilegt
af myndinni að árframburðinn hefði
borið vestur með landinu. Þéttleiki
kornanna og hvað þau eru ofarlega í
sjónum, eða nálægt yfirborðinu,
kemur fram á myndinni. Framburð-
urinn er þéttastur þar sem sjávar-
flöturinn er dekkstur. Eftir því sem
styrkur framburðarins minnkar lýs-
ist sjávarflöturinn á myndunum.
Nokkuð langt utan við ósinn sjást
áhrif vindstrengja á hafið.
„Það er nokkurn veginn einkenni
á suðurströndinni að framburður úr
árósum fer til vesturs. Hnötturinn
okkar snýst til austurs og þyngdar-
sviðið fer til vesturs,“ sagði Ágúst.
Hafstraumar hafa einnig sitt að
segja og vindar.
Mynd 2 sýnir greinilega að fram-
burðurinn leitar utar þegar kemur
að Landeyjahöfn og síðan vestur
með landinu og dregur úr honum
eftir því sem vestar dregur.
Hægt að fylgjast með fljótinu
Ágúst sagði að hægt væri að fylgj-
ast með ósi Markarfljóts vikulega
eða mánaðarlega út gervitunglunum
með hliðsjón af mismunandi vind-
áttum. Þetta væri hægt að gera á
svipaðan hátt og Ágúst og sam-
starfsmenn hans hafa fylgst með
Mýrdalsjökli og Kötlu á ellefu daga
fresti um árabil. Gervihnattamyndir
af Eyjafjallajökli sýndu t.d. breyt-
ingar á yfirborði landsins í aðdrag-
anda eldgossins þar.
Ágúst sagði að þessa tækni mætti
nota til að sjá hvaða áhrif veður hefði
á framburðinn í sjónum.
„Þetta er einn af þessum þáttum
sem eru mælanlegir utan úr geimn-
um. Menn geta síðan unnið grein-
ingar á eftir með hliðsjón af ýmsum
öðrum aðstæðum. Þetta er vannýtt
tækni,“ sagði Ágúst. „Það virðist
vera þjóðaríþrótt hjá okkur að rífast
um hluti sem eru mælanlegir!“
Hann sagði mikilvægt að gera
svona greiningu á flutningi fram-
burðar úr Markarfljóti með gervi-
hnattamyndum bæði á aðfalli og út-
falli og við mismunandi veður.
Fylgst með árframburði
utan úr geimnum
 Gervihnattamyndir sýna greinilega framburð Markarfljóts
Mynd 3 Suður af ósi Markarfljóts, til hægri við höfnina, má sjá öldur í sjón-
um og sveipi sem hafstraumar mynda.
Mynd 1 Vinstri helmingur myndarinnar er með blárri síu og sá hægri með
innrauðri. Rauði liturinn sýnir hvað gróður er gróskumikill.
Mynd 4 Hvíta strikið út úr Landeyjahöfn er kjölfar Herjólfs. Hafflöturinn
er dekkri eftir því sem framburðurinn í sjónum er meiri.
Mynd 5 Aurframburðurinn fer út úr ósi Markarfljóts og megnið af honum fer
meira til vesturs en til austurs. Frákastið frá hafnargarðinu sést greinilega.
Mynd 6 Ljósa svæðið inni í höfninni og við garðana sýnir hvar var búið að
dýpka höfnina og er dýpið mest þar sem er flöturinn er ljósastur.
Höfundarréttur / ÁG, Fjarkönnun ehf. / UM, LMU Munich / BlackBridge (RapidEye). 2015
Mynd 2 Framburðurinn víkur til suðurs við hafnargarðinn.
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Markarfljótsós Loftmynd sem tekin var í ágúst 2014 sýnir greinilega
hvernig framburð fljótsins ber vestur með landinu og í átt að Landeyjahöfn.