Bókasafnið - 01.05.2013, Blaðsíða 31

31
bókasafnið 37. árg. 2013
Hefðbundin kort
Koma verður tækni- og framkvæmdakortum/skipulagskortum
stofnana í samræmda skráningu, hágæðaskönnun og skil til
Þjóðskjalasafns Íslands, en þúsundir titla slíkra korta sem
komnir eru á skilaskyldualdur eru taldir vera geymdir við óvið-
unandi aðstæður hér á landi. Tryggja þarf að hjá Landsbóka-
safni Íslands - Háskólabókasafni séu til eintök af öllum útgefn-
um Íslandskortum og aðgengi að upplýsingum um öll kort
þarf að vera opið á netinu.
Vefsjár
Tryggja verður að afrit séu tekin reglulega af útliti allra ís-
lenskra vefsjáa, en útlit vefsjáa afritast til dæmis hvorki í reglu-
bundinni afritun Landsbókasafns á íslenskum vefsíðum eða í
alþjóðlegum verkefnum eins og Web Archive (Þorvaldur
Bragason, 2012). Afritunin þyrfti ávallt að fara fram áður en
útliti vefsjáa er breytt að einhverju ráði og alltaf áður en þeim
er lokað. Ákvarða þarf ábyrgðaraðila á stjórnun þessarar varð-
veislu, en eðlilegast væri að Landsbókasafn sinnti því hlutverki
eins og safnið gerir nú varðandi vefsíður.
Þverfagleg menntun lykilþáttur
Ólíklegt er að áðurnefnd varðveislumál lagist að ráði fyrr en
breytingar verða á núverandi stöðu í menntunarmálum. Fyrir
utan það að varðveislustefnan er ekki til, ræður mestu að
skortur er á bókasafns- og upplýsingafræðingum með þekk-
ingu á hinum ólíku gerðum landrænna gagna og jafnframt
vantar á vinnumarkaðinn landfræðinga með þekkingu á helstu
gildum gagnaskráningar og safnastarfs. Þá væri einnig þörf
fyrir sagnfræðinga með viðbótarmenntun bæði á sviði land-
fræði og bókasafns- og upplýsingafræði. Í Háskóla Íslands eru í
mismunandi deildum kennd námskeið sem taka á flestum
þeim þáttum sem þarf til að mennta nemendur til starfa á
þessu sviði. Bæta þyrfti afmörkuðu efni inn í nokkur núverandi
námskeið, meðal annars vegna fræðilegrar samþættingar.
Þetta gerist hins vegar ekki án þess að kennarar Háskólans taki
af skarið, samræmi og leiði samþættingarverkefni á þessu
sviði. Ekki verður séð að viðbótarkostnaður Háskólans þyrfti að
verða mikill því hér er hvorki verið að ræða um ný námskeið
eða fleiri starfsmenn, heldur fyrst og fremst samstillingu milli
nokkurra kennara og almennt samstarf deilda og faggreina
innan skólans.
Að lokum
Með breyttri forgangsröðun verkefna á mörgum stofnunum
sem geyma landræn gögn, á að vera hægt að skipuleggja og
nýta vinnu starfsmanna með öðrum hætti en nú er gert og
ráða með tímanum nýja sérmenntaða safnastarfsmenn með
þekkingu á öllum gerðum landrænna gagna. Þetta þyrfti því
ekki endilega að fela í sér umtalsverðan viðbótarkostnað á
hverri stofnun, þó til slíks geti tímabundið komið í vissum til-
fellum. Hins vegar komast stofnanir ekki undan því að taka á
varðveislumálum landræns efnis eins og annarra gagna, því
þeim ber skylda til þess samkvæmt lögum um Þjóðskjalasafn
Íslands. Til að tryggja varðveisluöryggi og um leið aðgengi að
öllum þessum landrænu gögnum þarf að hugsa heildrænt um
allar gerðir og form gagnanna á landsvísu.
Abstract:
Geographical data in Iceland - Lack of a national preserva-
tion policy
A preservation policy for geographical data is lacking in Ice-
land. The library/archival sector and the geographical sector
have limited associations and an interdisciplinary university
program with an integration of these fields has not been crea-
ted. On the one hand there seems to be limited experience of
the nature and forms of most types of geographical data other
than conventional maps in many Icelandic libraries and archi-
ves. On the other hand there has been a general lack of inter-
est in the cataloguing of metadata and the basic principles of
libraries and archives within the geographical sector. Public
preservation policy needs to be put forward with the goal to
ensure the proper protection and preservation of all geog-
raphical data on a national scale and the open access to that
information.
Heimildir:
INSPIRE Metadata Implementing Rules: Technical Guidelines based on EN ISO
19115 and EN ISO 19119. (V. 1.2). (2007). European Commission Joint
Research Centre. Sótt 5. desember 2012 af http://inspire.jrc.ec.europa.
eu/documents/Metadata/INSPIRE_MD_IR_and_ISO_v1_2_20100616.
pdf
Nogueras-Iso, J., Zarazaga-Soria, F.J. og Muro-Medrano, P.R. (2005).
Geographic Information Metadata for Spatial Data Infrastructures.
Resources, Interoperability and Information Retrieval. Berlin: Springer.
Walford, N. (2002). Geographical Data. Characteristics and Sources. Chiches-
ter: John Wiley & Sons, Ltd.
Þorvaldur Bragason (2012). Afritun og varðveisla heimilda um íslenskar
vefsjár. Landabréfið 26 (1) 57-64.
Þorvaldur Bragason og Guðrún Gísladóttir (2007). Varðveisla fjarkönnunar-
gagna á Íslandi og miðlun upplýsinga um þau. Landabréfið 23(1) 3-24.