Són - 01.01.2015, Page 167
Helgi Skúli Kjartansson:
„Kvað heldurðu, maður!“
Ömmur mínar voru ljóðelskar konur og þó mjög hvor með sínu móti.
Önnur, Elín (Ella) Kjartansdóttir frá Hruna (f. 1894), var handgengin
hinum viðtekna „kanón“ íslenskrar ljóðlistar, kenndi mér viðurkenndar
barnavísur og hélt síðan að mér áþekkum kveðskap og þeim sem ég lærði
á Skólaljóðin. Hin, Helga Gísladóttir í Unnarholtskoti (f. 1886), kunni
aragrúa af vísum, sem ég held fæstar hafi verið þjóðkunnar en sumar
örugglega heimatilbúnar, söng þær oft eða raulaði með sjálfri sér en hélt
þeim lítið að öðrum. Enda lærði ég víst aldrei nema eina. Þá hafði hún
ort sjálf og kann ég hana svona:
Leifur ungi fór á fjall,
fór með lítinn berjadall,
klífa vildi klettastall,
kvaðst fylla sá litli kall.
Þarna eru fyrstu hendingarnar í venjulegum tvíliðatakti: TA-ti|TA-
ti|TA-ti|TA. En í þeirri fjórðu er önugt að lesa orðið „fylla“ sem ti-TA,
fremur að línan byrji líkt og TA-TA-ti-ti (KVAÐST FYLL-a sá …, auð-
kennt hér og framvegis með feitletrun fyrir áherslu og undirstrikun fyrir
áhersluleysi). Sem einhvern veginn stakk í stúf við þann kveðskap sem
mér var tamur; svona hljómuðu ekki ljóðlínur í Skólaljóðunum.
Amma orti vísu sína nálægt 1955 en brageyra hennar hafði mótast
kringum aldamótin 1900. Af allt annarri kynslóð var jeppafarmur ung-
menna úr Hrunamannahreppi sem einhvern tíma upp úr 1960 var á
heimleið af skemmtun niðri í Flóa og lagði saman í vísu:
Enn skal halda upp í Hrepp,
er það góður staður.
En Skeiðamenn samt keyra á Klepp,
kvað heldurðu, maður!