Peningamál - 01.09.2004, Blaðsíða 54

PENINGAMÁL 2004/3 53
vanda. Engin merki eru hins vegar um slíkt þar sem
lánsfjármarkaðir virðast vera djúpir og lánshæfi
bankanna traust. Í Peningamálum 2004/1 var bent á
að svigrúm Seðlabanka Íslands til aðstoðar með
lausafjárfyrirgreiðslu til lánastofnunar sem ekki er í
eiginfjárvanda er nánast án takmarkana í íslenskum
krónum en er verulega takmarkað ef lausafjárvandinn
birtist í erlendum gjaldeyri.
Greiðslukerfin
Góð reynsla af nýjum reglum
Í október 2003 setti Seðlabanki Íslands nýjar reglur
um starfsemi greiðslukerfa hér á landi, þ.e. reglur um
stórgreiðslukerfi Seðlabankans nr. 788/2003 og
reglur um starfsemi jöfnunarkerfa nr. 789/2003.
Reglurnar skýra hlutverk og ábyrgð Seðlabankans,
lánastofnana og annarra aðila sem koma að greiðslu-
og uppgjörsferlinu. Þær kveða á um skilyrði fyrir
þátttöku í kerfunum, ferli greiðslusendinga og upp-
gjörs, ýmis rekstrarleg atriði og áhættustýringu. Þær
skapa jafnframt lagalegan grundvöll fyrir samningum
Seðlabankans og lánastofnana um tryggingar fyrir
uppgjöri í kerfunum. Seðlabankinn telur að reglur
þessar hafi reynst vel og aukið réttaröryggi og gegn-
sæi að því er varðar starfsemi kerfanna.
Uppgjörstryggingar
Seðlabankinn hefur frá miðju ári 2002 unnið að því í
nánu samstarfi við lánastofnanir að ávallt verði full-
nægjandi veðtryggingar fyrir heimildum þeirra í
greiðslukerfum. Traustar veðtryggingar þurfa að vera
til staðar komi til þess að lánastofnun geti ekki efnt
uppgjörsskuldbindingu sína í lok dags. Fullnægjandi
uppgjörstryggingar í greiðslukerfum eru því afar
mikilvægar til að treysta örugga starfsemi fjármála-
kerfisins.
Í byrjun árs 2003 námu uppgjörstryggingar allra
lánastofnana í stórgreiðslukerfinu samtals 15,3 ma.kr.
og í jöfnunarkerfi Fjölgreiðslumiðlunar hf. (FGM) 1,3
ma.kr. Í byrjun árs 2004 námu tryggingar í stór-
greiðslukerfinu samtals 19 ma.kr. og í jöfnunarkerfi
FGM 0,9 ma.kr. Tryggingafjárhæðir voru endur-
skoðaðar á miðju ári 2004 og nema nú 16,6 ma.kr. í
stórgreiðslukerfinu og 3,2 ma.kr. í jöfnunarkerfi FGM.
Skráning Seðlabankans á hæstu daglegu skulda-
stöðu hverrar lánastofnunar í greiðslukerfunum er
lögð til grundvallar endurskoðun á fjárhæð upp-
gjörstrygginga. Lánastofnunum er óheimilt að fara út
fyrir heimildir sem samræmast tryggingum. Lána-
stofnanir leitast við að haga fjárstýringu þannig að
draga megi úr fjárbindingu vegna uppgjörstrygginga.
Þá hefur Seðlabankinn stuðlað að lægri fjárbindingu
með því að lækka stórgreiðslumörk, sameina bindi-
reikninga og stórgreiðslureikninga og hvetja lána-
stofnanir til að senda greiðslufyrirmæli til stór-
greiðslukerfisins eingöngu með rafrænum hætti. Góð
samvinna við lánastofnanir hefur leitt til þess að það
heyrir nú til algerra undantekninga að lánastofnun
fari út fyrir heimild sína í stórgreiðslukerfinu.
Tafla 2 Lánshæfismat íslensku bankanna
Upphaflegt Dagsetning Núverandi Dagsetning1 Horfur
Íslandsbanki hf.
Moody’s2....................................................... A3/P-2/D+ desember 1997 A1/P-1/B- apríl 2003 Stöðugar
Fitch3............................................................. A/F1/C/2 febrúar 2001 A/F1/C/2 febrúar 2001 Stöðugar
KB banki hf.
Moody’s2....................................................... A3/P-2/D júní 1999 A2/P-1/C+ desember 2003 Endurskoðun
Landsbanki Íslands hf.
Moody’s2....................................................... A3/P-2/D febrúar 1998 A3/P-1/C febrúar 1998 Jákvæðar
Fitch3............................................................. A/F1/C/2 maí 2001 A/F1/C/2 maí 2001 Stöðugar
1. Dagsetning þegar viðkomandi banki fékk þá langtímaeinkunn sem hann var með í ágúst 2004.
2. Moody’s: Langtímaeinkunn/skammtímaeinkunn/fjárhagslegur styrkur.
3. Fitch: Langtímaeinkunn/skammtímaeinkunn/óháð einkunn/stuðningseinkunn.