Peningamál - 01.07.2007, Síða 36

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
7
•
2
36
myndi stuðla að auknum kaupmætti ráðstöfunartekna og draga úr
aðhaldi ríkis fjármála að öðru óbreyttu á sama tíma og meginverk-
efni hagstjórnar væri að draga úr innlendum eftirspurnarþrýstingi.
Jafnframt var lögð áhersla á að við ákvarðanir í peningamálum yrði
horft framhjá beinum tímabundnum áhrifum skattalækkunarinnar á
mælda verðbólgu.
Eins og mynd IX-2 sýnir mun verðbólga án beinna áhrifa lækk-
unar neysluskatta lækka hægar en mæld verðbólga. Spáð er að verð-
bólga án beinna skattaáhrifa verði um 5½% á síðasta fjórðungi þessa
árs en mæld verðbólga 3½%. Verðbólga án skattaáhrifa verður meiri
en að þeim meðtöldum fram á annan fjórðung næsta árs, þegar bein
áhrif skattalækkunarinnar hverfa úr mældri tólf mánaða verðbólgu.
Mæld og undirliggjandi verðbólga verður í nánd við markmið bank-
ans seint á næsta ári, en markmiðið næst ekki fyllilega fyrr en á fyrri
hluta ársins 2009.
Mikil óvissa ríkir um efnahagsframvinduna
Mat á efnahagshorfum til næstu þriggja ára byggja sérfræðingar
bankans á haglíkönum ásamt mati á þáttum sem haft gætu áhrif á
þjóðarbúskapinn. Slíkt mat er ævinlega háð mikilli óvissu, sérstaklega
þegar ójafnvægi er óvenju mikið og því fátt um sögulegar hliðstæður
eða sambærilegar aðstæður í öðrum löndum til að miða við.
Eins og fram kemur í töflu IX-1 eru helstu óvissuþættir spárinnar
í meginatriðum þeir sömu og áður. Eins og í fyrri spám er talin hætta
á að gengi krónunnar lækki, enda raungengi hátt, erlendir vextir fara
hækkandi og fjár mögn unar þörf vegna viðskiptahalla mikil (sjá nánar
í rammagrein IX-2). Verðbólguhorfur gætu einnig versnað ef slaki í
opinberum fjármálum verður meiri en gert er ráð fyrir í grunnspánni
og ef teknar yrðu ákvarðanir um enn frekari stóriðjuframkvæmdir á
spátímanum. Í grunnspánni er ekki gert ráð fyrir nýjum framkvæmdum
við ál- og orkuver á spátímanum (sjá nánar í rammagrein IX-2). Á móti
kemur að lækkun eignaverðs og hraðari miðlun peningastefnunnar
gætu dregið úr verðbólguþrýstingi miðað við grunnspána. Einnig er
hugsanlegt að áhrif hraðari gengislækkunar á verðbólgu verði minni
en söguleg fordæmi gefa til kynna, takist að draga nógu hratt úr
ofþenslunni og skapa verðbólguvæntingum trúverðuga kjölfestu. Þótt
hækkun alþjóðlegra vaxta stuðli að gengislækkun krónunnar og auki
verðbólgu til skamms tíma myndi hækkunin einnig stuðla að hækkun
innlendra vaxta. Til lengri tíma litið mun hún því fela í sér aðhald sem
dregur úr framleiðsluspennu og verðbólgu. Einnig er nokkur hætta á
að launahækkanir í komandi kjarasamningum séu vanmetnar, þótt
innflutningur erlends vinnuafls dragi nokkuð úr spennunni.
Áfram meiri líkur á að verðbólgu sé vanspáð en að henni sé
ofspáð ...
Við mat á efnahagshorfum og ákvörðun stýrivaxta ber að taka tillit
til óvissumats grunnspárinnar ekki síður en grunnferilsins sjálfs. Frá-
viksdæmi eru notuð til að varpa ljósi á mikilvægustu áhættuþættina,
en að auki er lagt mat á aðra ósamhverfa óvissuþætti.
Mynd IX-3 sýnir óvissubil gengisspárinnar. Í ljósi mats á áhættu-
þáttum spárinnar í töflu IX-1 er líkindadreifing gengisspárinnar skekkt
Mynd IX-2
Verðbólga með og án áhrifa óbeinna skatta
%
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Grunnspá
Verðbólguspá án beinna áhrifa lækkunar óbeinna skatta
Verðbólgumarkmið
1
2
3
4
5
6
7
8
9
‘102009200820072006