Skírnir

Årgang

Skírnir - 01.01.1983, Side 99

Skírnir - 01.01.1983, Side 99
SKÍRNIR MÁLRÆKT, BÓKMENNTIR OG FJÖLMIÐLAR 93 þátt máls sem lítt eða ekkert hefur verið ræddur: setningafræði- legt hlutverk orðasmíðar eins og samsetningar og afleiðslu. En mennskt mál er ekki aðeins tengiliður eða brú milli sam- tímamanna. Lestrar- og skriftarkunnátta hefur gert úr því brú frá fortíð til nútíðar. Sameiginlegt mál nútímamanna og fyrri tíðar opnar okkur sýn til þeirra með allt öðrum og skýrari hætti en ef einvörðungu væri um að ræða endursögn með öðru málfari en þeir notuðu til að skrá hugarheim sinn. Á sama hátt á málið að verða brú frá okkur til framtíðarinnar, þótt nútíma- tækni hafi einnig fært okkur aðrar og fjölbreyttari leiðir til að sýna kynslóðum framtíðarinnar betur inn í heim nútímans. Málvernd er sá þáttur málræktar sem drýgstan má telja til að varðveita skilning nútíðar og framtíðar á því sem þegar hefur verið skráð, hvort sem var í upphafi ritaldar á íslandi eða eftir miðja 20. öld, því að málvernd stuðlar að því að framtíðin skilji þetta gamla mál þótt aldir líði. Og það verður varla betur gert en með því að varðveita það mál sem á slíkum rituðum textum er, varðveita það þannig að það sé tiltækt framtíðinni bæði til að skilja það og nota. Þessi varðveisluskylda á við alla þætti máls, orðaforða, merk- ingar, setningafræði, og framburð. (Hér er rétt að minna á að setningafræði á við langtum fleira en greiningu í setningar- hluta, frumlag, andlag, einkunn og þvílíkt. Hún á ekki síður við venjureglur um notkun hverrar einstakrar beygingarmynd- ar. Það er til að mynda setningafræðileg regla í íslensku að and- lag sagnar verður að vera í aukafalli, sumar sagnir taka með sér aðrar sagnir í nafnhætti án þess að nafnháttarmerki komi á undan og svo framvegis.) Þótt framburðarmunur sé nútímamönnum ekki hemill á að skilja ritaðan 13. aldar texta íslenskan, verður varðveisla fram- burðar að vera með í þessari upptalningu vegna þess að of mikl- ar framburðarbreytingar draga mjög sennilega með sér ritmáls- breytingar síðar. — Auk þess skulum við vona að afkomendur okkar eftir þúsund ár eigi þess kost að sjá og heyra íslendinga frá síðari hluta 20. aldar. — Að sjálfsögðu eru einnig önnur rök fyrir varðveislu framburðar, rök skýrleika og almennrar aðgrein- ingar.
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164
Side 165
Side 166
Side 167
Side 168
Side 169
Side 170
Side 171
Side 172
Side 173
Side 174
Side 175
Side 176
Side 177
Side 178
Side 179
Side 180
Side 181
Side 182
Side 183
Side 184
Side 185
Side 186
Side 187
Side 188
Side 189
Side 190
Side 191
Side 192
Side 193
Side 194
Side 195
Side 196
Side 197
Side 198
Side 199
Side 200

x

Skírnir

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Skírnir
https://timarit.is/publication/59

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.