Skírnir - 01.01.1983, Page 125

SKÍRNIR SIÐFERÖI, SAMFELAG OG MANNEÐLI 119
Hinn merki siðfræðingur Alasdair Maclntyre er einn skel-
eggasti andstæðingur slíkrar málsmeðferðar í siðfræði. Mac-
Intyre lítur svo á að þessi ósögulegi hugsunarháttur standi skyn-
samlegri siðfræðilegri umræðu hvað mest fyrir þrifum:
Alltof oft fjöllum við um liðna siðfræðinga eins og þeir væru þátttak-
endur í einni deilu með tiltölulega óbreytilegu deiluefni. Þannig lítum við
á Platón, Hume og Mill sem samtíðarmenn bæði okkar sjálfra og hvers
annars. Afleiðingarnar eru þær að þessir rithöfundar eru einangraðir frá því
umhverfi samfélags og menningar sem þeir lifðu og störfuðu í og þannig
öðlast saga hugsunar þeirra óeðlilegt sjálfstæði gagnvart menningunni í
heild. Kant verður ekki lengur hluti af sögu Prússlands, Hume hættir að
vera Skoti.3
Þessi lýsing Maclntyres á siðfræðilegri umræðu á einkar vel
við um alla efnismeðferð í Siðferði og mannlegt eðli. Höfundur
virðist líta á viðfangsefni siðfræðinnar sem heild þeirra rök-
studdu skoðana sem heimspekingar hafa sett fram um eðli
dyggðarinnar og þekkingu okkar á réttu og röngu, góðu og illu.
í ljósi þessa metur hann hin ólíku viðhorf eða afstöðu hinna
einstöku heimspekinga — eða „fylgjenda ólíkra kenninga um
eðli dyggðarinnar" (13) — og vegur þá og metur með mælistiku
rökfiminnar einni saman. Þannig geta þeir mæst í andanum
þeir Þrasýmakkos og G.E. Moore, Platón og Hume og deilt um
hin eilífu og óbreytanlegu vandamál siðfræðinnar.
Af framansögðu ætti að vera ljóst að ég tel eitt og annað at-
liugavert við þær forsendur sem Páll gengur að sem vísum um
eðli siðfræðinnar. í stað þess að ráðast rakleitt að kenningu
hans munu þau orð sem hér fara á eftir beinast meir að því að
gagnrýna forsendur hennar almennt og að því að staðsetja hana
í víðara samhengi siðferðilegs veruleika, en sú tegund heim-
speki sem Páll stundar sniðgengur að jafnaði slíka umræðu. Ég
fer því rneira og minna óbeint að kenningu Páls og reyni að sýna
fram á að greining á hinni sögulegu og félagslegu vídd siðferði-
legs veruleika sé nauðsynleg til skilnings á siðferði og mannlegu
eðli. í þessu skyni tek ég mið af siðfræði Aristótelesar, en hún er
að mínu mati höfuðandstæða þeirrar siðfræði sem Páll setur
fram í bók sinni.