Skírnir - 01.01.1983, Qupperneq 143

SKÍRNIR
HELGISOGUR
137
Contra verbosos noli contendere verbis; sermo datur cunctis, animi sapientia
paucis. Þat er svá at skilja: Hirð eigi þú at þræta við málrófsmenn. Málróf
er gefit mörgum en spekin fám.*»
Þessi orð úr ástráðum Catós eru hér notuð sem auctoritas, árétt-
ing þess að höfundurinn hafi á réttu að standa.
3.
Lítil frásaga í íslendingabók, kristnitakan á alþingi árið 1000
(999), hefur orðið efni í margar bækur, ritgerðir og lærðar at-
hugasemdir. Gerast þvílikir hlutir jafnauðveldlega og fljótt eins
og Ari fróði greinir frá þeim? Fara trúskipti fram eins og skipt
sé um akrein: í stað vinstri umferðar kemur liægri?7 Hvernig
er unnt að skýra frásögn af því tagi sem Ari birtir? Var skiln-
ingur miðaldamanna á þessum atburði annar en okkar sem nú
lifum? Hrekkur heimildagagnrýni nútímans til að skýra þessa
frásögn af atburðinum og aðdraganda hans?
Þessar spurningar leiða óneitanlega til annarra: Hvers konar
rit er íslendingabók? Hvaða heimildir hafði Ari við að styðjast
og verða þær mældar eftir mælistiku 20. aldar? Hvernig stendur
á því að frásögn af atburðinum er færð í letur? Er nauðsynlegt
að hyggja að því að einhver hafi átt þar hagsmuna að gæta?
Var Ari fróði Þorgilsson sölumaður ákveðins boðskapar líkt og
rithöfundur nú á dögum?
Rit Jóns Hnefils Aðalsteinssonar, Under the Cloak (Undir
feldinum) er eins og titillinn ber með sér skrifað á ensku og
gefið út utanlands eins og reyndar flestar bækur um íslensk mið-
aldafræði og bókmenntir.8 Jón Hnefill hafði raunar skrifað um
sama efni í bók sinni, Kristnitakan á íslandi (1971), en í hinu
nýja riti hefur hann bætt við efni og endursamið bókina að
mestu leyti. Hann tekur sér fyrir hendur að kanna kristnitök-
una frá trúarlegu sjónarmiði. Hvað var það í raun og veru sem
olli trúskiptunum? Hvers vegna lagðist Þorgeir undir feldinn?
Jón Hnefill reynir fyrst eftir þekktum heimildum að rannsaka
hversu sterk ítök heiðni átti í mönnum um þær mundir sem
kristniboð hefst. Allt eru þetta síðari tíma frásagnarheimildir