Iðjuþjálfinn - 01.12.1996, Blaðsíða 6

4
ur sem veita stuðning og draga úr streitu hjá
einstaklingnum (Ludwig, 1993).
Anne Cronin Mosey (f. 1938) leggur
áherslu á að fólk verði að vera þátttakendur
í athöfnum til að geta uppfyllt þarfir sínar
og annarra. Mosey telur að fólk læri með því
að framkvæma hér og nú, „leaming through
doing". Einstaklingar læra ákveðna færni til
að ráða við hlutverk sín og til að geta staðist
þær kröfur sem viðfangsefnin gera til þeirra
(Ludwig, 1993).
Lela A. Llorens (f. 1933) tekur undir hug-
myndir Mosey, og segir að í iðjuþjálfun fái
einstaklingurinn aðstoð við að ná tökum á
lífi sínu og uppfylla þær kröfur sem hann
sjálfur gerir og umhverfið gerir til hans.
Notkun athafna sem hafa tilgang er einnig
lykilatriði í hugmyndafræði Llorens (Short-
ridge & Walker, 1993).
Mary Reilly (f. 1916) telur að hlutverk
iðjuþjálfans sé að hvetja einstaklinga til að
ná heilsusamlegu jafnvægi í lífi sínu og þar
nefnir hún til: starf, hvíld og leik í þeim hlut-
föllum sem hæfa hverjum og einum. Eins og
ýmsir aðrir kenningasmiðir iðjuþjálfunar
leggur Reilly megináherslu á þau hlutverk
sem maðurinn gegnir á mismunandi ævi-
skeiðum. Iðja er miðdepillinn sem allt snýst
um og Reilly hefur sérstaklega bent á mikil-
vægi leiksins til þess að öðlast lífsfyllingu og
með leik á hún við athafnir eins og söng,
tónlist, leiklist, leiki og handmennt. í iðju-
þjálfun er unnið að því að gera einstakling-
inn á allan hátt færari um að ráða við dag-
legt líf. (Van Deusen, 1993).
Cary Kielhofner (f. 1949) þróaði áfram
kenningar Reilly. Hann ásamt Reilly leggur
áherslu á að geti fólk ekki stundað sína
venjubundnu iðju ógni það heilsufari þess
og vellíðan. Til að halda eða ná heilsu þurfa
breytingar að eiga sér stað í einhverjum af
eftirtöldum þáttum: sjálfsmynd, vilja, hæfni,
venjum, hlutverkum og umhverfi. Kiel-
hofner leggur mikla áherslu á umhverfis-
þáttinn í breiðum skilningi þ.e. nátttúruna,
byggingamar, fólkið og viðfangsefnin. Iðju-
þjálfar eiga að vera frumkvöðlar á þessu
sviði og beita sér fyrir því að laga umhverfið
að einstaklingnum ekki síður en að aðstoða
hann við að laga sig að því. Iðjuþjálfinn þarf
að hafa í huga að umhverfið getur ýmist
stuðlað að breytingum og framför eða
hindrað þær (Miller, 1993).
„Occupational Science" eða vísindin um
iðju mannsins eru ofarlega á baugi í iðju-
þjálfun í dag. Fyrsti formaður Ameríska
Iðjuþjálfafélagsins sagði árið 1919 að iðja
væri eins lífsnauðsynleg og matur og drykk-
ur og allir þörfnuðust bæði andlegrar og lík-
amlegrar iðju sem þeir hefðu ánægju af.
Þetta viðhorf var haft að engu upp úr 1940
þegar vísinda- og smættarhyggjan varð alls-
ráðandi. Heildarsýn iðjuþjálfa, sem hafði
gegnt miklu hlutverki í meðferð þar sem
vinna, hvíld, leikur og tómstundaiðkun átti
sinn sess, vék fyrir öðrum sjónarmiðum.
Reilly og lærisveinar hennar lögðu svo sitt
af mörkum milli 1960 og 1980 til að breyta
þessum viðhorfum aftur og hefja iðju til
vegs og virðingar á ný sem kjama iðjuþjálf-
unar. Upp úr 1980 mælti Elizabeth J. Yerxa
með því að iðjuþjálfun þróaði sín eigin
grundvallarvísindi um mannlega iðju, svip-
að og aðrar fræðigreinar eins og mannfræði
sálarfræði og félagsfræði. Við háskólann í
Suður Karólínu þróaðist nýtt fag til doktors-
náms „Occupational Science". Fyrstu stúd-
entarnir voru teknir inn árið 1989. Námið
byggir á sömu hugmyndum og upphafs-
menn stéttarinnar trúðu á og þeim hug-
myndum sem þróuðust áfram í kenningum
áðurnefndra iðjuþjálfa. Þessi vísindi snúast
um athuganir á manninum sem starfandi
veru, um það hvernig hann skilur tilgang