Þjóðmál - 01.12.2007, Blaðsíða 28
26 Þjóðmál VETUR 2007
og.stundum.leyfir.hann.sér.fjörspretti.sem.
gefa.Þórbergi. lítið. eftir ..Ég. veit. til. dæmis.
ekki.nákvæmlega.hvað.sumir.innskotskafl-
arnir.—.svo.sem.um.raddlausu.portkonuna.
á.síðu.275.—.eiga.að.þýða.fyrir.röksemda-
færslu. höfundar. annað. en. að. minna.
lesandann.á.að.bókin.sé.sendibréf,.en.fjári.
eru. þeir. skemmtilegir .. Sá.
er. líka. gæfumunur. Einars.
Más. og. Þórbergs. að. stíll.
hins. síðarnefnda. var. of.
oft. form.án. inntaks ..Ekki.
skal. undan. þeim. dómi.
ekist. að. Einar. Már. fari.
frjálslega. með. hugtakið.
„frjálshyggju“. og. geri.
henni. að. einhverju. leyti.
rangt. til .. Hafa. ber. samt. í.
huga.að.hann.segist.sjálfur.
fúslega. kannast. við. að.
þekking.sín.á.dulmögnum.
auðfræðinnar. sé. „fyrir.
neðan. lágmark“. (s .. 166) ..
Það.myndi.ekki.spilla.við-
leitni.til.sanngjarns.mats.á.
málflutningi. höfundarins.
að. gaumgæfa. ögn. hvað.
hann.á.við.með.hugtakinu.
áður. en. umfjöllun. hans.
um.það.er.forkastað ..
Nú. er. það. ekki. svo. að.
sjálfljóst. sé.hvað.hugtakið.
frjálshyggja. þýði. eða. eigi.
að. þýða .. Skynsamlegt.
virðist.að.skilja.það.svo.að.
frjálshyggja. sé. stefna. sem.
setji. frelsið.og.gildi.þess.á.
oddinn.—.en.hvaða.frelsi.
og.á.hvaða.odd?.Algengast.
er.líklega.á.Íslandi.nútím-
ans.að.nota.orðið.„frjálshyggja“.sem.þýð-
ingu.á.„libertarianism“ ..Frjálshyggja.í.þeim.
skilningi.er.hagfræði-.og.stjórnmálastefna.
sem. kveður. á. um. markaðsfrelsi. (í. anda.
Adams. Smith),. lágríkiskenningu. (í. anda.
Johns.Locke).og.óskoraðan.séreignarrétt.(í.
anda. þeirra. beggja) .. Íslendingar. tala. hins.
vegar.líka.stundum.um.„frjálshyggju“.þegar.
þeir.eiga.við.„liberalism“.sem.er.siðferðis-.
og.stjórnmálastefna.er.setur.frjálslyndi.og.
persónufrelsi.á.oddinn ..Frjálshyggja.í.þeim.
skilningi. (t .d .. í. verkum.
Johns.Rawls).gengur.út.frá.
siðferðilegum.rétti.fólks.til.
að.velja. lífsgildi. sín. sjálft,.
siðferðilegu. jafngildi. allra.
manna.og.rétti.stjórnvalda.
til. að. jafna. lífskosti.
fólks. (enda. beri. það. litla.
ábyrgð. á. upprunalegri.
heimanfylgju. sinni. út. í.
lífið. og. verðskuldi. ekki.
fyrirfram. þetta. eða. hitt) ..
Nú. fer. því. vitaskuld.
svo. fjarri. að. þessar. tvær.
tegundir. „frjálshyggju“.
haldist. í. hendur. að.
stjórnmálaþrætur. á. Vest-
urlöndum,. ekki. síst. í.
Bandaríkjunum,. snúast.
að. mestu. um. í. hvorri.
keflavíkinni. kjósendur.
vilja.róa ..Það.flækir.málið.
enn. að. sá. hugsuður. sem.
margir. telja. mesta. frels-
ispostula. allra. tíma,. John.
Stuart. Mill,. var. hvorki.
„libertarian“. né. „liberal“.
í. nútímaskilningi .. Eins.
og. glöggt. kemur. fram.
í. bókinni. Frelsið. hafði.
Mill. lítinn. áhuga. á.
efnahagslegri. frjálshyggju.
og. hefur. ugglaust. deilt.
þeirri. skoðun. með. læriföður. sínum.
Bentham. að. allt. tal. um. náttúrulegan,.
óskoraðan. rétt. okkar. til. lífs,. frelsis. og.
eigna. væri. „kjaftæði. á. stultum“ .. Hann.
Ein. athyglisverðasta. bók. ársins. er.
Bréf til Maríu.eftir.Einar.Má.Jónsson.
sem.Ormstunga.gaf.út.í.vor.en.kom.
út.í.annarri.prentun.núna.fyrir.jólin ..
Heimspekingarnir.Atli.Harðarson.og.
Kristján.Kristjánsson.eru.ekki.á.einu.
máli.um.ágæti.bókarinnar ..Atli.benti.á.
ókosti.hennar.í.síðasta.hefti.Þjóðmála.
en.í.þessu.hefti.dregur.Kristján.fram.
helstu. kosti. hennar .. Kristján. vekur.
m .a ..athygli.á.nokkrum.köflum.bók-
arinnar. sem. fela. í. sér. „afhjúpun. á.
einurð. fávísinnar“. í. samtíma. okkar.
og.ættu.að.vera.„lesefni.allra.fyrsta.ára.
nema.í.háskóla.—.skyldubólusetning.
gegn. keflun. vitsmunaafla“. eins. og.
Kristján.kemst.að.orði ..