Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.10.2010, Qupperneq 16

Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 4. tbl. 86. árg. 201012
Anna Baldrún Garðarsdóttir, Hrafnhildur Grímsdóttir og Íris Björg Sigmarsdóttir
MEÐFERÐ VEGNA OFFITU – LÍFSSTÍLSBREYTING
Í Borgarnesi er boðið upp á stuðning og ráðgjöf fyrir fólk sem glímir við offitu.
Þrír hjúkrunarfræðingar hafa haft frumkvæði að því að móta þessa meðferð.
Á Heilbrigðisstofnun Vesturlands í
Borgarnesi erum við þrír hjúkrunar­
fræðingar sem höfum unnið að meðferð
tengdri offitu undanfarið ár. Meðferðin
byrjaði reyndar fyrr en þá vorum við
hver í sínu horni; ein í skólahjúkrun,
önnur í sykursýkismóttöku og sú þriðja
í heimahjúkrun og almennri hjúkrun.
Sama var með læknana, þeir höfðu fólk
í meðferð við offitu en þá vantaði betra
úrræði. Ludvig Árni Guðmundsson, læknir
á Reykjalundi, starfaði sem heimilislæknir í
Borgarnesi í tvær vikur og sóttum við góð
ráð til hans. Allt var þetta hvatning fyrir
okkur til að hefja skipulagða meðferð.
Í flestum tilvikum er skjólstæðingum vísað
til okkar frá heimilislæknum stöðvarinnar,
þeir hafa komið í kjölfar sykursýkismóttöku
og grunnskólabörn komið eftir skoðun hjá
skólahjúkrunarfræðingi. Aðrir hafa frétt af
meðferðinni og haft samband við okkur.
Skipulögð meðferð hófst á heilsugæslunni
í janúar 2009. Hér á eftir ætlum við að
kynna skipulag og framkvæmd hennar.
Skipulag meðferðar
Skjólstæðingur kemur aðra hverja viku í 20
mínútur í senn. Í fyrstu heimsókn er farið
yfir heilsufarssögu, lífsstíl og líkamlegt
ástand. Hæð, þyngd, blóðþrýstingur og
blóðsykur er mælt og BMI er reiknað.
Einstaklingnum er vísað til læknis ef
blóðþrýstings­ eða blóðsykurmælingar
eru ekki í lagi. Í meðferðinni fær hver
einstaklingur möppu sem inniheldur
meðal annars matardagbók, fræðsluefni
og eyðublað fyrir markmiðssetningu.
Meðferðin er fyrir einstaklinga, fjölskyldur
og svo er sérstök leið fyrir skólabörn í
offituvanda en sú meðferð byggist að
mestu leyti á því að meðhöndla foreldrana
því að þannig ná börnin árangri.
Aðaláhersla meðferðarinnar er matardag­
bók sem allir skjólstæðingar verða að skrifa
þó svo að áherslur séu persónubundnar.
Með því að skrá matardagbók verður fólk
meðvitað um hvað það borðar og hversu
mikið. Þetta leiðir til hollara mataræðis og
minni skammta. Sumir skrá stigafjölda
(hitaeiningar) eftir næringartöflu sem
Reykjalundur gefur út. Allir eru vigtaðir í hvert
skipti því að fólk vill sjá árangur, æskilegt er
að fólk léttist um allt að 500 grömm á viku. Við
leggjum áherslu á að þetta er lífsstílsbreyting
en ekki megrunarkúr. Helstu áherslurnar í
meðferðinni eru markmiðssetning, atferli,
mataræði, hreyfing, hvíld og andlegur
stuðningur.
Markmiðssetning
Allir setja sér bæði skammtíma­ og
langtímamarkmið. Flestir setja sér þau
sjálfir en aðrir vilja aðstoð. Þau þurfa að
vera skýr, raunhæf og innan tímaramma.
Sem dæmi um langtímamarkmið er að
komast í ákveðna þyngd eftir eitt ár.
Skammtímamarkmið gæti verið að hreyfa
sig í tíu mínútur á dag eða að drekka einn
lítra af vatni á dag næstu tvær vikurnar.
Mikilvægt er að verðlauna sig þegar
markmiði er náð en það má ekki vera í
formi matar.
Atferli
Mikilvægt er að taka á óreiðu varðandi
matarvenjur. Við leggjum áherslu á að
skjólstæðingar okkar slíti matartíma úr
samhengi við aðrar athafnir svo sem
vinnu, tölvunotkun eða sjónvarpsáhorf.
Jafnframt setji þeir sér fastar reglur
varðandi matartíma (sumir setja sér
matarstundatöflu), svo sem að borða