Þjóðmál - 01.03.2014, Qupperneq 63

62 Þjóðmál voR 2014
ekki aðeins byggt á traustum rekstrar ­
stoðum heldur var ein staklega hæft til að
bregðast með hugvitssamlegum hætti við
vandamálum . (Það segir sitt um framsýni
Loftleiðamanna undir forystu Alfreðs að á
sínum tíma byggðu þeir upp leiðakerfi sem
Icelandair telur nú, rúmlega hálfri öld síðar,
sitt „core advantage“ í flugrekstri .) Í for­
mála bókar sinnar segir R .E .G . Davies að
Íslendingurinn Alfreð Elías son hafi gert
meira en öll stóru og frægu flugfélögin til
samans til að gera alþýðu manna kleift að
ferðast yfir Atlanshafið .
Eftir að ég skrifaði ævisögu Alfreðs Elías­
sonar árið 1984 hef ég sagt sögu Loftleiða­
ævintýr isins í stuttu máli við ýmis tækifæri
í blaðagrein um — og er eftirfarandi frásögn
að ýmsu leyti samhljóða fyrri skrifum .
Hinn 10 . mars lýðveldisárið 1944 stofn uðu þrír ungir flugmenn félag
um litla Stinson­flugvél sem þeir höfðu
flutt með sér frá Kanada þar sem þeir höfðu
verið við flugnám . Flugvélina höfðu þeir
keypt með hjálp vina og vandamanna til
að treysta atvinnuhorfurnar þegar heim
kæmi . Þar með var lagður grunnurinn að
ævintýrinu um Loftleiðir, einu glæsilegasta
fyrirtæki í sögu þjóðarinnar .
„Það er erfitt, ef ekki ómögulegt, að
útskýra fyrir nýjum kynslóðum, hvers
konar áhrif Loftleiðaævintýrið hafði í
íslensku þjóðlífi og ekki sízt á ungt fólk,“
skrifuðu ritstjórar Morgunblaðsins í
Reykjavíkurbréfi við lát Alfreðs Elíassonar,
foringja Loftleiða: „Uppgangur félagsins
hófst nokkrum árum eftir lýðveldisstofnun
og blómaskeið þess stóð í tvo áratugi . Þjóðin
var stolt af Loftleiðum, baráttu félagsins við
risafyrirtækin í fluginu, frumkvæði þess í
að lækka flugfargjöld yfir Atlantshafið og
þeirri dirfsku, sem einkenndi allan rekstur
þess félags .“
Í vexti og viðgangi Loftleiða þótti mörg­
um rætast sú bjartsýna von sem bjó að baki
lýð veldis stofnuninni og um tveggja áratuga
skeið mátti með réttu kalla Loftleiðir óska-
barn lýðveldisins .
En velgengni Loftleiðamanna var ekki
skjót fengin . Fyrstu tíu árin í Loftleiðasögu
voru á brattann og um skeið mátti kalla
að Loftleiðamenn stæðu á jafnsléttu . Skal
nú rakin í stórum dráttum baráttusaga
Loftleiða og er þá þess að minnast að hér er
aðeins stiklað á stærstu steinunum .
Strax við stofnun félagsins hófu Loft­
leiðamenn áætlunarflug til Vestfjarða og
Vest mannaeyja og voru þar frumkvöðlar .
Inn anlandsflug hins nýja félags efldist
skjótt og 1951 var farþegafjöldinn á innan­
landsleiðum um 15 .500 . En þá tóku stjórn­
völd það til bragðs að skipta flug leiðunum
innanlands milli Flugfélags Íslands og
Loftleiða með þeim hætti að Loftleiðir töldu
sér ekki fært að halda innanlandsfluginu
áfram .
Hugkvæmni og nýtni var það sem ein­
kenndi allt starf Loftleiðamanna . Þeir
komust t .d . í kynni við bandaríska hermenn
sem áttu þess kost að kaupa við vægu verði
notaðar flugvélar Bandaríkjahers úr stríð­
Undarlegt má það kallast ef þeir sem nú ganga
um í Loftleiðahúsinu minn ast
ekki veglega þessara sögulegu
tíma í íslenskri flugsögu nú
þegar sjötíu ár eru frá stofnun
Loftleiða . Þeir hljóta þó
að spyrja sjálfa sig: Væri til
Icelandair ef ekki hefðu verið
til Loftleiðir?