Félagsbréf - 01.06.1961, Síða 46

44
FÉLAGSBRÉF
konungsvaldsins í siðaskiptunum var býsna auðsær. Eignaskipti og valda
voru þar ekki síður atriði en skipti trúarbragða. Þótt ekki væri beinlínis
styrjöld í landinu, urðu eftirmál siðski])tanna ekki ólík því, sem gerist
eftir styrjöld, og sigurvegarinn deilir hlut hinna sigruðu milli sín og
manna sinna. Hlutur íslendinga varð þó smár í þeim leik.
Síðari hluti 16. aldarinnar einkennist af fjárgræðgi og yfirtroðsluin
höfðingjanna, falsbréfamálum og margs konar fantaskap. Samfara þessu
magnast svo hjátrú og hindurvitni, ofsafengin djöflatrú og drauga. Ormur-
inn hlykkjar sig í Lagarfljóti, ókindur vaða í Hvítá syðra. Jafnvel sá vísi
maður Guðbrandur biskup er ekki laus við að trúa á galdra.
En öldin átti einnig sínar björtu hliðar og góðu menn. Magnús sonur
Jóns á Svalbarði er þá sýslumaður í Þingeyjarsýslu. Sigfús skáld getur
horft á bæ hans úr hlaði á Stað í Kinn. Hann býr í Rauðuskriðu hinum
megin fljótsins. Hann er skartmaður og skáld, hvers manns hugljúfi og
vill allra mein bæta. Þeir þekkjast vel hann og Sigfús prestur. Síðar flyt-
ur Magnús vestur á land og fær þá viðurnefnið prúði.
Á Nesi í Aðaldal situr Einar prestúr Sigurðsson, gleðimaður og hress
í lund, þekktur fyrir sína hugljúfu sálma. Þeir Sigfús og Einar eru skóla-
bræður frá Hólum og hvorugan íþyngir veraldarauðurinn. Einars bíða þó
betri kjör sem biskupsföður í Eydölum austur .
Á Grenjaðarstað situr Sigurður prestur, sonur þjóðhetjunnar og píslar-
vottsins Jóns Arasonar biskups. Stórmenni og öðlingur, sem hefur livers
manns lof.
Meiri vafi mundi leika ó um mannkosti þeirra höfðingjanna Þorsteins-
sona frá Ási í Kelduhverfi. Líklegir hefðu Iþeir verið til að ríða hratt ur
hlaði, þegar þeir voru að berja á Kolbeini Arngrímssyni á Grænavatni utn
þessar mundir. Sigfús á Stað gæti haft þá og þeirra líka í huga, þegar
hann kveður:
Sumir báru sverð á hlið
og sveinstéttina kepptust við,
en aðrir öngvan fengu frið
og földu sig þar inni;
eldurinn undan hófum hraut,
þá hofmannsfólkið reið á braut,
og mál er, að linni.