Félagsbréf - 01.06.1961, Síða 57

FÉLAGSBRÉF
55
Annars hefði hin langt sótta sýmbólík
sögunnar verið út í loftið.
Hinum sérstæðu áhrifum sínum nær
höfundur fyrst og fremst með ótrúlegu
látleysi, með því að forðast alla tið að
gera of mikið úr efninu. Bjallan er í
sjálfu sér ekkert aðalatriði. Ógæfan í
sögunni er fólgin í því að ungur maður
sem verið hefur fyrirvinna fjölskyldu
sinnar og forsjármaður er ekki lengur
hlutverki sínu vaxinn, er orðinn byrði á
fjölskyldu sinni. Hitt er stigsmunur en
ekki eðlis — að hann skuli hafa breytzt
í óskapnað. Það gerir byrðina að vísu
þyngri — en það er líka allt og sumt.
Einnig virðist það ekki hvarfla að fjöl-
skyldunni að fyrirvinna þeirra sé orðin
ógeðsleg padda. Þau líta á þetta eins
og hverja aðra ógæfu sem þurfi að bera.
Þ\í er það leyndardómur sögunnar að
paddan vekur aldrei beina skelfingu —
aðeins andúð og leiðindi. Þó kemur að því
að til fulls fjandskapar dregur milli hins
ógæfusama og föðurins sem lýkur með
því að hinn síðarnefndi kastar epli í bak
bjöllunnar. Það grefst þar og dregur
hana eiginlega til bana. Virðist það tákn
þess hvernig harðneskja föður Kafka hef-
ur grafið um sig í sálarlífi höfundar og
myndað þar sár er aldrei greri. Því mætti
kannski segja að þessi saga sé líkamning
'allra þeirra andlegu kvala er Kafka varð
fyrir í æsku.
Allar persónur sögunnar eru mjög skýr-
ar og eftirminnilegar. Einkum tekst höf-
undi vel að lýsa sálarlegum breytingum
er hægt og hægt gerast með systur hins
ógæfusama fórnardýrs. Sömuleiðis má
benda á hina furðulegu hreingerningar-
konu sem virðist bfátt áfram hafa ánægju
af kvikindinu.
Stíll bókarinnar er þungamiðja verks-
ins. Hann er einfaldur en þó margslung-
inn, ívafinn öllum smáatriðum sem ger-
ast innra og ytra með manneskjunum. í
stílnum eru töfrar bókarinnar fólgnir.
Efnið sjélft er í rauninni óskapnaður
sem verður listaverk eingöngu sakir þess
hve aðdáanlega höfundur heldur atburða-
rásinni í greipum sér. Hann heldur þar
fast um sérhvern þátt og slakar hvergi
tak sitt. Orðaval höfundar er einnig mjög
fágað og hnitmiðað. Það er því fyrst og
fremst stíllinn sem bjargar sögunni frá
þeim örlögum sem söguefni sem þetta
hefði hlotið í höndum flestra: að verða
skrumyrði tóm.
Þýðing Hannesar Péturssonar virðist
mér með ágætum.
Njörfiur P. Njar'övík.
Tónar frá liðnum tíma.
Bjarni Gissurarson:
Sólarsýn.
Jón M. Samsonarson gaf út.
Smábækur Menningarsjóðs 1960.
Oéra Bjarni í Þingmúla óx úr grasi á
^ fyrri hluta 17. aldar og er hér því
Eamall maður á ferð. Hafði hann haft
heldur hægt um sig þar til Jón Samsonar-
son blés af honum rykið og reit um hann
meistaraprófsritgerð í íslenzkum fræðum
og mun þetta kvæðakver vera að ein-
hverju leyti afleiðing þess. Hefur hann
og skrifað ágætan eftirmála við bókina
og gerir þar góða grein fyrir höfundinum.
Þótt skáldskapur Bjarna í Þingmúla
sé ærið mislitur eru þó einkum tveir
þættir sem þar eru sterkastir. Er það