Sagnir - 01.06.2016, Blaðsíða 31
skrifum Andersons með rid sínu Tilforladelige efterretninger otn Island, þar sem hann
reyndi að rétta hlut landsins, og bjarga því „úr því myrkri sem það hefur svo lengi
verið sveipað“.21 Viðamikið rit Eggerts og Bjarna, Ferð urn ísland, hafði svipaðan
dlgang. Oft tekur þó langan dma að hrekja burt rótgróin viðhorf og því gæm þeir
vtsindamenn sem til Islands komu á 18. öld, hafa gert ráð fyrir að sjá furður þær og
undur sem lýst var í eldri ritum um eyna og eyjarskeggja, þó ekki væri nema undir
niðri.
Karen Oslund hefur fullyrt að þó Norður-Adantshafssvæðið hafi á marga lund
verið afar frábrugðið Evrópu hafi munurinn ekki verið jafn mikill og á Suðurhafs-
eyjum eða Austurlöndum fjær. Það hafi síðan valdið ákveðnum ruglingi í hugarfari
Evrópumanna hvort löndin á norðurslóðum dlheyrðu hinum siðmenntaða heimi
eður ei.22 Sömuleiðis segir hún annan áhrifaþátt hafa verið að náttúra og íbúar
Korður-Adantshafssvæðisins voru ekki algerlega framandi í augum Evrópumanna,
ófugt við það sem mætd þeim í Afríku eða Norður-Ameríku.23 Hugarfarið breyttist
hvað aðra þætti snerd á 18. og 19. öld, norðrið varð jákvætt og traust en suðrið
neikvætt og ótraust.24 Vísindamenn hófu að rannsaka eigin menningarrætur og
^raga fram sérkenni hverrar og einnar. Þrátt fyrir að hefðir og siðir íbúa á norð-
Kgum slóðum væru á margan hátt gerólík hinum klassísku menningarvenjum sem
attu rætur að rekja dl Miðjarðarhafsins og Mið-Evrópu fengu þær smátt og smátt
^teira vægi, urðu venjuleg og viðurkennd.25
beir sem sóttu ísland heim urðu þess fljótt fullvissir að furðusögurnar áttu ekki
V'ð rök að styðjast, raunveruleikinn var allt annar en rosasögurnar höfðu búið þá
undir. Eftir því sem þekkingu á menningu „furðuþjóðanna“ fleytd fram breytdst
hugarfarið, Island geymdi menningararfinn, fornsögurnar og hlaut því að vera
annað og meira en skrýtið jaðarsvæði byggt furðulegu fólki.
Ritstjórn Sagna fékk tvo sagnfræðinga, írisi Ellenberger og Guðmund Hálfdanar-
Son dl að svara spurningunni um að hvaða skapi Islendingar sköpuðu heimsmynd
stna í gegnum augu údendinga. Iris Ellenberger er fædd 1977 og er með doktors-
Pr°f í sagnfræði frá Háskóla íslands. í doktorsritgerðinni fjallaði hún um danska
uinflytjendur til íslands á 20. öld. Hún starfar núna sem sjálfstætt starfandi sagn-
d'æðingur sem þýðir að hún sinnir stundakennslu við HÍ, rannsóknum og rit-
störfum.
Guðmundur Hálfdanarson prófessor er fæddur 1956 og er með doktorspróf
frá Cornell háskóla. Doktorsritgerð hans var samanburðarrannsókn á myndun
nutímaríkja í Frakklandi og íslandi á síðari hluta 19. aldar. Undanfarin ár hafa
rannsóknir hans einkum snúist um sögu íslenskra þjóðernishugmynda á 19. og 20.
dld, auk íslenskrar fólksfjöldasögu og sögu sagnfræðinnar á íslandi. Guðmundur
hefur verið ráðinn forseti Hugvísindasviðs Háskóla íslands frá 1. janúar 2016.
21 Sumarliði R. ísleifsson, „Villimenn Norðursins", bls. 114.
22 Karen Oslund, Iceland Imagined, bls. 9-10.
23 Sama heimild, bls. 17.
24 Sumarliði R. ísleifsson, „Villimenn Norðursins“, bls. 115.
-5 Sumarliði R. ísleifsson, „Forestillingen om Norden", bls. 39.
31