Morgunblaðið - 31.12.2015, Blaðsíða 28

28 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 31. DESEMBER 2015
Jólatilboðsverð kr. 159.615,-
Með fylgir Vitamix sleif, drykkjarmál
og svunta
Fullt verð kr. 199.518,-
Vitamix Pro 750 á sér
engann jafningja.
Nýtt útlit og nýir
valmöguleikar.
5 prógrömm og
hraðastillir sjá til þess
að blandan verður
ávallt fullkomin og
fersk!
Galdurinn við
ferskt hráefni
Rauðagerði 25 108 Rvk Sími 440-1800 www.kaelitaekni.is
Sigtryggur Sigtryggsson
sisi@mbl.is
„Starfshópur á vegum ríkisskatt-
stjóra hefur á undanförnum miss-
erum kannað mögulegt umfang und-
anskota frá sköttum hérlendis.
Niðurstaðan er um margt athygl-
isverð, en þar ber hæst að rösklega
80 milljarða vanti upp á þær skatt-
tekjur sem umsvif í þjóðfélaginu gefa
vísbendingar um að ættu að vera.
Þetta hefur verið kallað skattagapið
og eru það þeir skattar og þau gjöld
sem ekki skila sér til þjóðarbúsins.
Það myndi breyta miklu fyrir sam-
félagið í heild ef unnt væri að draga
úr undanskotum til framtíðar.“
Þetta segja Skúli Eggert Þórð-
arson ríkisskattstjóri og Ingvar J.
Rögnvaldsson vararíkisskattstjóri í
leiðara í nýútkominni Tíund, frétta-
blaði embættis Ríkisskattstjóra.
Fram kemur í leiðaranum að Ís-
land skeri sig ekki úr í alþjóðlegu
samhengi hvað umfang undanskota
varðar og sé á svipuðu róli og flest
lönd í norðurhluta Evrópu. „Sú stað-
reynd breytir þó engu um nauðsyn
þess að tekið sé fastar á þessum mál-
um,“ segja þeir félagar.
Þeir Skúli Eggert og Ingvar segja
að svokallað kennitöluflakk hafi
löngum fylgt atvinnurekstri á Íslandi
og sá ósiður sé býsna útbreiddur.
Óprúttnir aðilar hafi stundað þetta
kennitöluflakk í þeim eina tilgangi að
hlaupast undan skuldum sem þeir
hafi stofnað til í skjóli takmarkaðrar
ábyrgðar á rekstri félags. „Þeir sem
lánuðu og sitja upp með sárt ennið
eru kröfuhafar, fyrirtæki landsins,
ríkissjóður vegna innheimtu skatta
sem ekki er skilað, stéttarfélög, líf-
eyrissjóðir og almenningur allur með
beinum eða óbeinum hætti sem
greiðir reikninginn að lokum hvort
heldur er í formi skatta eða hækkaðs
vöruverðs.“
Ríkisskattstjóri hafi bent á að til
þess að ná raunhæfum árangri þurfi
að grípa til strangari lagareglna um
stofnun á hlutafélögum, einkum
einkahlutafélögum. Öðruvísi verði
tæplega unnt að stemma stigu við því
að skuldir séu skildar eftir í eigna-
lausum lögaðila – eins konar tómri
skel.
„Það getur vart talist til brota á
mannréttindum eða atvinnufrelsi
þótt löggjafinn grípi inn í við slíkar
aðstæður og leggi einn og einn stein í
götu þeirra sem ítrekað hafa skilið
eftir sig sviðna jörð,“ segja Skúli
Eggert og Ingvar í leiðaranum, sem
ber heitir „Afturgöngur í atvinnu-
rekstri.“
Kennitöluflakk útbreiddur ósiður
 Rösklega 80 milljarða vantar upp á þær skatttekjur sem umsvif í þjóðfélaginu gefa vísbendingar
um að ættu að vera  Yfirmenn skattamála vilja strangari lagareglur um stofnun á hlutafélögum hér
Morgunblaðið/Styrmir Kári
Framkvæmdir Lagt er til að harðar verði tekið á brotum. Myndin tengist á engan hátt umfjöllunarefni fréttarinnar.
„Á allra síðustu árum hefur orð-
ið æ algengara að í stórum fram-
kvæmdum kaupi aðalverktaki
drjúgan hluta verksins hjá und-
irverktökum sem aftur kaupa
svo vinnu hjá enn öðrum und-
irverktökum og svo koll af kolli,
jafnvel niður í sjö eða átta lög
undirverktaka. Við þessar að-
stæður hefur það æ oftar komið
upp að síðustu aðilarnir í keðj-
unni standi ekki skil á opinber-
um gjöldum og séu að auki með
starfsmenn á duldum launum
eða óskráða. Á þessu verður ekki
breyting nema með hertri lög-
gjöf,“ segir m.a. í leiðaranum.
Átta lög und-
irverktaka
DÆMI UM FRAMKVÆMDIR
„Þeir sem starfa við skatteftirlit
verða áþreifanlega varir við hvernig
kennitöluflakk gengur fyrir sig.
Þetta er mikið samfélagslegt mein
sem leiðir hugann að því af hverju
ekki hafi meira verið gert til að taka
á vandamálinu.“
Þetta skrifar Sigurður Jensson,
yfirmaður eftirlitssviðs Ríkiskatt-
stjóra, í Tíund.
Til útskýringar má nefna nýlegt
dæmi, segir Sigurður. „Starfsmenn
skatteftirlits höfðu afskipti af
rekstraraðila sem var með tugi
starfsmanna við störf í desember
2014 er í ljós kom að hann hafði
ekki skilað neinum opinberum
gjöldum vegna starfseminnar frá
því í maí 2014 er félagið hóf starf-
semi.
Eftir aðgerðir vettvangseftirlits
brást hann við með því að skila upp-
lýsingum til skattyfirvalda um
launagreiðslur og gerði einnig
greiðsluáætlun hjá tollstjóra. Á
nýju ári kom svo í ljós að viðkom-
andi rekstaraðili stóð ekki við þá
samninga sem hann hafði gert til að
bæta ráð sitt og hefur hann ekki
staðið skil á neinum sköttum eða
gjöldum, hvorki virðisaukaskatti né
staðgreiðslu launamanna. Þar fyrir
utan hefur hann engu skilað í lífeyr-
issjóð eða stéttarfélög. Frá og með
1. mars 2015 er hann hins vegar
með starfsemi í nýstofnuðu fyrir-
tæki og því líklegt að samfélagið
verði af tugum milljóna út af þess-
um aðila.“
Geta ekkert aðhafst
Sigurður segir í greininni að
skattyfirvöld geti ekkert aðhafst
þrátt fyrir að hafa upplýsingar um
háttsemi forsvarsmannsins í gamla
félaginu og þurfa að leyfa skráningu
nýja félagsins á virðisaukaskatts-
skrá og launagreiðendaskrá. Vita-
skuld verði fylgst með þessum
rekstraraðila, en því miður sé ekk-
ert sem hindri hann í því að halda
áfram uppteknum hætti, standa
ekki skil á neinu heldur stofna nýtt
félag þegar stefnir í óefni.
„Á grundvelli afar veikrar lög-
gjafar hefur forsvarsmaður þessa
rekstraraðila háar fjárhæðir bæði af
samfélaginu og launþegum sínum
fyrir utan að skekkja samkeppn-
isstöðu þeirrar atvinnugreinar er
hann starfar í með því að geta boðið
óeðlilega lágt í verk miðað við þá
sem fara að reglum. Hegðun sem
þessi virðist vera ákveðið módel
sem mýmörg dæmi eru um bæði
hér á landi og erlendis. Það byggist
á undirboðum í verk í ákveðnum at-
vinnugreinum á grundvelli vanskila
á launatengdum gjöldum og eftir at-
vikum virðisaukaskatti. Félög eru
látin fara „á hausinn“ og leikurinn
byrjar upp á nýtt,“ skrifar Sigurð-
ur.
Erfitt sé að skilja hvers vegna
ekki hafi fyrir löngu síðan verið
settur öflugri lagarammi um hæfi
rekstraraðila til að stýra félögum
eða standa í atvinnustarfsemi yf-
irleitt.
Auðvelt að flakka milli félaga
„Reyndin er sú að það er alltof
auðvelt fyrir forsvarsmenn að
flakka á milli félaga og skilja skatta
og aðrar skuldbindingar eftir í
þeim. Á meðan ekki er tekið á þess-
um málum af festu þá heldur sam-
félaginu áfram að blæða út og þegar
svona háttar til er samkeppni ekki á
jafnræðisgrunni. Allir vita að þessi
háttsemi er ekkert einsdæmi en það
er algerlega ótækt fyrir samfélagið
að ekkert sé aðhafst. Þarna er
ábyrgð löggjafans mikil að bregðast
hratt við. Kannski vantar þá, sem
ákvörðunarvaldið hafa, nálægðina
við það sem er á seyði en við sem
höfum starfað lengi við þessi mál
vitum að raunveruleikinn er stund-
um ótrúlegri en nokkur lygasaga,“
segir Sigurður að lokum. sisi@mbl.is
Raunveruleikinn oft
ótrúlegri en lygasaga
 Er í fullum rekstri með marga í vinnu þótt hann hafi ekki
staðið skil á neinum gjöldum  Samfélagið tapar milljónum
Morgunblaðið/Eggert
Alþingi „Erfitt er að skilja hvers vegna ekki hafi fyrir löngu síðan verið
settur öflugri lagarammi um hæfi rekstraraðila til að stýra félögum.“