Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.11.1996, Blaðsíða 47

,Aðgát skal höfð í nærveru sálar'
"\
Allir menn eiga rétt til lífs, frelsis og
mannhelgi.
Mannréttindayfirlýsing S. Þ. 3. grein.
-Ltfsgædi
í könnun meðal fólks sem þurfti
langtímahjúkrun kom fram að mikilvægustu
áhrifaþættir lífsgæða voru þessir:
• Að hafa hlutverk sem einstaklingur
og hafa tengsl við fjölskylduna
• Glaðværð, umhyggja og virðing frá
umönnunaraðilum
• Möguleiki einstaklingsins til
sjálfshjálpar
Einstaklingurinn sjálfur er sá eini sem getur
skilgreint hvað veitir honum lífsfyllingu.
Aldraðir sem þarfnast mikillar umönnunar
eru um þetta að mörgu leyti háðir
umönnunaraðilum. Starfsfólk gegnir því
mikilvægu hlutverki í því að gera þeim sem
þarfnast mikillar umönnunar kleift að leita
lífsfyllingar.
Gullna reglan
„Allt sem þér viljið, að aðrir menn gjöri yður,
það skuluð þér og þeim gjöra“. (Matt. 7,12)
Aðgát skal höfð í nærveru
sálar
Eitt bros getur dimmu í dagsljós breytt,
sem dropi breytir veig heillar skálar.
Þel getur srulist við atorð eitt.
Aðgát skal höfð í nœrveru sálar.
Svo ofl leyndist strengur ( brjósti, sem brast
við biturt andsvar, gefið án saka.
Hve iðrar margt líf eitt augnakast,
sem aldrei verður tekið til baka.
Einar Benediktsson: Einræður Starkaðar
Fagdeild öldrunarhjúkrunarfræðinga
vill með þessum lfnum koma af stað umræðu
Uieðal starfsmanna er annast aldraða um
viðhorf, sjálfsákvörðunarrétt sjálfshjálp og
lífsgæði. Þetta eru grundvallaratriði sem hafa
áhrif á gæði þeirrar umönnunar sem veitt er.
Yiðhorf til aldraðra
tivað eru viðhorf ?
• Viðhorf eru fyrir fram gerðar
hugmyndir okkar um aðra, persónur og hópa,
hyggðar á fyrri reynslu, þekkingu og
v'a:ntingum.
Viðhorf hafa áhrif á framkomu okkar,
franimistöðu í starfi, væntingar til annarra og
Persónuleg tengsl.
¥jðhorf ístarfi
Okkur ber að rækta jákvæð viðhorf
i'l þeirra einstaklinga sem við hjúkrum.
• Okkur ber að vinna með fagmennsku
og mannúð að leiðarljósi.
Hvað er það sem mótar viðhorf okkar til
aldraðra ?
• Þekking á eðlilegri öldrun.
• Fyrsta reynsla okkar af öldruðum.
• Hugmyndir og fordómar í
þjóðfélaginu.
Fréttaflutningur og framsetning
fjölmiðla.
• Hæfileiki til að setja sig í spor
Hvernig má efla iákvœð viðhorf okkar til
aldraðra ?
• Stefnumörkun á deildinni.
• Umræður á deildinni.
• Starf byggt á þekkingu.
• Kynnumst lífsferli einstaklingsins.
• Leggjum áherslu á hið jákvæða í fari
eða í sögu einstaklingsins.
• Leggjum áherslu á virðingu
einstaklingsins.
• Leggjum áherslu á
sjálfsákvörðunarrétt einstaklingsins.
• Fræðsla um öldrun.
• Setjum okkur í spor einstaklingsins.
Siálfsvirðing
Sjálfsvirðing hvers einstaklings byggir að
miklu leyti á sjálfsákvörðunarrétti hans,
þ.e.a.s. það að taka ákvarðanir um eigið líf.
Geta einstaklinga til ákvarðanatöku er oft
vanmetin vegna líkamlegrar skerðingar og
erfiðleika við tjáningu. Af þeim sökum hættir
okkur til að líta fram hjá vilja og getu hins
aldraða til að taka ákvarðanir og tökum þær
fyrir hann.
Hvernig má efla siálfsvirðingu aldraðra ?
• Gefa hinum aldraða val þar sem hann
ákveður sjálfur.
• Hlusta á það sem hinn aldraði segir.
• Virða þær tilfinningar sem hinn
aldraði sýnir bæði jákvæðar og neikvæðar.
• Virða tíma hins aldraða, láta hann
ekki bíða og bíða án nokkurra útskýringa.
Siálfshjálp
Það að hjálpa sér sjálfur er leið til aukinna
lífsgæða og sjálfsvirðingar. Sjálfshjálp er
jafnvægið á milli vilja og getu til að hjálpa
sér sjálfur og þess að þurfa að treysta á aðra.
Hvernig má efla sjálfshiálp aldraðra ?
• Gefa hinum aldraða þann tíma sem
hann þarfnast til að framkvæma.
• Auðvelda öldruðum að þiggja aðstoð
þegar þeir þarfnast hennar með því að sýna
viðeigandi tillitssemi.
J
Frá Fagdeild öldrunar-
ltjúkrunarfræðinga
Viðhorf
til
aldraðra
Eitt af því sem fyrst er
byrjað að kenna nemum í
hjúkrunarfræði er umhyggja og virðing
fyrir skjólstæðingnum. Þegar við ræðum
við skjólstæðing sýnum við honum með
orðurn og athöfnum að við virðum hann
og berum umhyggju fyrir honum. Þetta
er sérstaklega mikilvægt að hafa í
hávegum þegar við erum að annast
aldraða sem að einhverju leyti hafa
skerta andlega eða líkamlega færni.
Hvernig við tölum við fólk er
mikilvægur þáttur f því að viðhalda
virðingu og vellíðan skjólstæðingsins.
Það að halda virðingu sinni er sjaldan
eins mikilvægt og þegar maður getur
ekki lengur fullnægt grundvallar
þörfum sínum sjálfur.
Það er oft stutt á milli þess að sýna
umhyggju og þess að tala niður til
einstaklingsins eins og væri hann barn.
Starfsfólk þarf því stöðugt að vera
meðvitað um það hvernig það getur
stutt skjólstæðinginn í því að halda
fullri reisn. Það er því vel við hæfi að
hafa í huga eina hendingu úr ljóði
Einars Benediktssonar Einræður
Starkaðar sem hljóða svo: „Aðgát skal
höfð í nærveru sálar”.
Nýr bæklingur
Fagdeild öldrunarhjúkrunar-
fræðinga gaf út á vordögum fjórblöðung
undir yfirskriftinni „Aðgát skal höfð í
nærveru sálar“. Honum var dreift á öll
hjúkrunarheimili og sjúkrahús - og
jafnframt er texti hans birtur hér til
hliðar. Fjórblöðungurinn var gefinn út f
þeim tilgangi að koma af stað umræðu
meðal starfsmanna er annast aldraða
um viðhorf, sjálfsákvörðunarrétt,
sjálfshjálp og lífsgæði. Þetta eru
grundvallaratriði sem hafa áhrif á gæði
þeirrar hjúkrunar sem veitt er.
lngibjörg Hjaltadóttir, formaður
Fagdeildar öldrunarhjúkrunarfrœðinga
TÍMARIT HJÚKRUNARFRÆÐINGA 5. tbl. 72. árg. 1996