Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.02.1999, Blaðsíða 19

frá 0 til 5,6 ára. Meðalaldur barnanna þegar þau voru
greind með astmann var 1,70 ár (frá 1 mánuði til 5 ára). Á
þeim tíma þegar gögnunum var safnað var meðalaldur
barnana 3,84 ár (SF=1,39 ár). Rúmlega helmingur barn-
anna (34 eða 50,7%) var greindur með meðal alvarlegan
astma, 22 barnanna (32,8%) voru greind með mildan
astma og 11 börn (16,5%) voru greind með alvarlegan
astma (sjá töflu 4). Megnið af börnunum (66 eða 86,8%)
tóku eina eða tvær tegundir af bólgueyðandi lyfjum (anti-
inflammatory) og eina eða tvær tegundir af stuttverkandi
beta 2- agonistum (69 börn eða 90,8%). Berkjuvíkkandi lyf
voru einungis tekin inn af 4 börnum (5,3%) (sjá töflu 5).
Síðastliðna 6 mánuði (frá þeim tíma er gögnunum var
safnað) notuðu 27 börn innönduð steralyf (35,5%), 22
börn (28,9%) tóku steralyf í vökva- eða töfluformi og 20
börn (26,3%) þurftu að taka hvort tveggja (sjá töflu 5).
þrjátíu og sex barnanna (47,4%) þurftu að leggjast inn á
sjúkrahús vegna astmans. Tíðni sjúkrahúsinnlagnar var á
bilinu frá 1 sinni til 23 sinnum. Tuttugu og þrjú börn
(30,2%) þurftu að fara á slysa- eða bráðadeild síðastliðna
6 mánuði (frá þeim tíma er gögnunum var safnað) vegna
astmaástands barnsins. Tíðni koma á slysa- eða bráða-
deild var frá 1 til 4 sinnum (sjá töflu 6). Flest barnanna áttu
ættingja með astma; 44 börn (57,9%) áttu ættingja með
astma í móðurætt og 38 börn (50,0%) áttu ættingja með
astma í föðurætt (sjá töflu 7). Af foreldrunum voru einungis
7 mæður eða feður (9,2%) sem höfðu farið á
fræðslunámskeið um astma og einungis 8 foreldrar
(10,5%) höfðu farið á stuðningsfund fyrir fjölskyldur barna
með langvarandi astma (sjá töflu 7).
Mælitæki
Einkenni foreldranna og ungu barnanna með astmann: Til
þess að safna persónuupplýsingum um foreldrana var
„The Family Profile Inventory" spurningalistinn (McCubbin,
M. A. 1991) notaður. Persónulegum upplýsingum um
unga barnið með astmann og upplýsingum um alvarleika
astmanns var safnað með „the Asthma Factor Index"
mælitækinu (Erla Kolbrún Svavarsdóttir & McCubbin,
1996). „The Asthma Factor lndex“ er 11-atriða mælitæki,
sem mælir alvarleika astmans, fjölskyldusögu, tímann frá
því að astminn var greindur hjá barninu, notkun á lyfjum,
tíðni sjúkrahúsinnlagnar og hindranir á hreyfivirkni barnsins
og matarofnæmi vegna astmans.
Umönnunarálag: Ný og þróuð útgáfa af mælitækjunum
„the Caregiving Burden Scale“ (Oberst, 1988) og „the Care
of my Child" (McCubbin, Oberst & Smith, 1990) var notuð
til að mæla umönnunarálag foreldranna. „The Caregiving
Burden Scale (Oberst, 1988) er 14-atriða mælitæki fyrir
umönnunarálag sem 'var þróað til að meta mismunandi
tegundir umönnunar sem var framkvæmd af fjölskylduaðila
fyrir fullorðinn fjölskyldumeðlim. „The Care of my Child“
(McCubbin, Oberst & Smith, 1990) er 17-atriða
Tafla 7 Astma í fjölskyldunni/ættinni; þátttaka í fræðslunámskeiðum og stuðningshópum (N = 76)
Flokkur n %
Astma í fjölskyldunni/ættinni Móðurætt
Já 44 57,9
Nei 32 42,1
Föðurætt
Já 38 50,0
Nei 38 50,0
Fræðslunámskeið um astma
Já 7 9,2
Nei 69 90,8
Staðsetning
Göngudeildir 6 85,7
Spítalar 1 14,3
Stuðningsfundir vegna astmaástands barnsins
Já 8 10,5
Nei 68 89,5
Staðsetning
Göngudeildir 7 87,5
Spítalar 1 12,5
spurningalisti sem var hannaður til að mæla umönnun
fjölskyldna þegar fjölskyldur eiga barn með langvarandi
sjúkdóm. Umönnun ungs barns með astma „the Care of
my Child with Asthma" (McCubbin & Erla Kolbrún
Svavarsdóttir, 1996), er 24-atriða spurningarlisti, sem var
notaður til að mæla umönnunarálag í tengslum við
umönnun á ungu barni með astma. Bæði mæður og feður
svöruðu þessu mælitæki því umönnun barnsins getur verið
deilt milli foreldranna. Flvort foreldri svaraði atriðum
tengdum umönnun barnsins á 5-eininga skala (1-5) og
voru atriðin frá „lítið eða ekkert" til „mjög mikið/erfitt" til að
lýsa bæði hversu tímafrekt og erfitt hvert umönnunaratriði
væri. Einstaklings skor (umönnunarálag) fyrir foreldrið var
svo reiknað út bæði frá beim tíma sem hvert
umönnunaratriði tók og erfiðleikunum við af framkvæma
hvert umönnunaratriði fyrir sig. Fleiri stig gefa til kynna meiri
umönnunarerfiðleika. Áreiðanleiki og réttmæti fyrir „the
Care of my Child“ mælitækið hefur verið staðfest
(McCubbin, 1996). Fyrir „Umönnun barnsins míns með
Astma“ spurningarlistann voru fengnir 2 klínískir sérfræð-
ingar í hjúkrun og 7 foreldrar barna með meðal astma til
19
Tímarit hjúkrunarfræðinga • 1. tbl. 75. árg. 1999