Ráðunautafundur - 15.02.2003, Blaðsíða 45

43
það að þó að landbúnaður hér eigi við margan vanda að stríða, á það við um landbúnað al-
mennt, bæði hér og annars staðar. Þegar ég byijaði að skrifa niður það sem kom upp í hugann,
um erfíðleika bænda erlendis sem ég hef unnið hjá, sá ég fljótt að það var efni í marga fyrir-
lestra. En eitt lítið dæmi:
Ég vann fyrir mörgum árum á stóru sauðfjárbúi inn á sléttum Ástralíu um 300 kílómetra
vestur frá Sidney. Þetta þykir gott landbúnaðarland. Næst fjöllunum er hæðótt land með veru-
legri úrkomu. Þama er mikil skógrækt, eplarækt og mjólkuriðnaður. Lengra inn á sléttunni er
mikil komrækt með öðrum búskap. Enn lengra til vesturs rignir of lítið til að komrækt sé ör-
ugg. Þar var ég. Vestar em áveitusvæði og enn þurrari svæði. Þama vom meira en 20.000 fjár
og 2000 nautgripir. Það komu þama alltaf öðm hvom þurrkar. Það er ekki til neitt fóður til að
gefa, þannig að ef þurrkurinn er langvinnur horast búfénaðurinn. Það gæti byijað að rigna
fljótlega, en það gæti líka dregist i marga mánuði. Kindumar verða fljótlega horaðar og engin
söluvara. Á bænum sem ég vann á drapst fé úr hor flesta áratugi. Á milli 1940 og 1950 drapst,
eða var drepið í gröf eitt árið, meira en helmingur kindanna. Horfellir er eðlilegur hluti bú-
skaparins. Það getur líka rignt dögum saman. Landið er marflatt og undir þunnu moldarlagi er
glerharður leir. Þegar rignir verða til stór vötn og dmllusvöð á hundmðum hektara. Þetta
kostar iðulega mikla og erfíða vinnu við að forða fé úr dmllunni. Margar kindur þama hafa
aldrei farið yfir vatn þó þær séu komnar á efri ár. Eftir rigningar æddi þama upp gróður.
Þúsundir hektara sem áður vom eins og eyðimörk urðu að beðju af grasi og belgjurtum. Þegar
líða fór á sumarið skrælnaði þessi gróður. Sinueldar em algengir og allir verða að hafa tilbúna
bíla með vagni og ijúka af stað, þó að eldur kvikni annars staðar en hjá þeim. Ég hitti engan,
sem alið hafði sinn aldur í sveitinni, sem ekki hafði lent í sinu- eða skógareldi. Hitinn gat
verið í 40 gráðum í skugganum dögum og vikum saman. Þetta hvíldi á fólki. Sinueldar æða
stundum yfir með feikna hraða, meira en hundrað kílómetmm á klukkustund. Kindur þola illa
eld og þó þær lifí af, verður oftast að lóga þeim. Merínófé er með skinnið í fellingum. Féð fer
oft að maðka og varð, sérstaklega vor og haust, að fara tvisvar i viku og taka þær út sem vom
byijaðar að maðka og klippa frá svæðinu sem var maðkað og hella baðvökva yfír féð. Það
kom fyrir að taka þurfti heilu flokkana inn og baða, þegar ekkert var við neitt ráðið öðmvísi.
Allar gimbrar vom teknar og skinnið klippt í kring um dindilinn og niður á lærin til að
strekkja á skinninu án þess var barátta við maðkanna mjög erfið. Fótrot kom upp þama og
varð að steypa þrær og setja allar kindumar í fótabað. Moskítóflugur vom yfirleitt ekki til
mikilla vandræða, en þær gátu orðið mjög ágengar og urðum við til dæmis að flýja úr
girðingum undan þeim oftar en einu sinni. Það kom líka fyrir að hestamir hlupu látlaust alla
nóttina til að forðast varginn. Illgresi var þama að dreifa úr sér sem skemmdi ullina og kostaði
mikið fé að halda niðri. Eyða þurfti mörgum dögum í að eitra fyrir engisprettur og fleira
mætti tína til. En þetta var samt gott landbúnaðarland. Eitt hef ég lært, að búskapur er basl.
Danskur bóndi sagði við mig einu sinni þegar ég var að kvarta; „hver sagði þér að það
ætti að vera auðvelt". Veðurfar er ekkert verra hér en víða annars staðar til búskapar og frá-
leitt að ísland sé það land sem fyrst eigi að hætta búskap í.
VILDIHAFA GERT MEIRA
Ég er nokkuð ánægður með það sem við höfum gert, en hefði engu að síður viljað hafa ræktað
meira og prófað fleiri aðferðir við ræktun. Fjárhagur sauðQárbænda hefur versnað mjög mikið
undanfarin áratug. Þá unnum við hjónin bæði við búið og höfðum strák til aðstoðar á sumrin.
í dag vinnur konan fulla vinnu utan bús og ég vinn í íhlaupum við annað. Við höfum ekki haft
strák hér mörg undanfarin sumur. Að reka þetta bú og stunda ræktunarstarf á landi sem er
þrisvar sinnum stærra en Heiðmörkin skilar því minni arði en ég vildi. Ef við gætum selt allt