Ljósmæðrablaðið - 01.07.2010, Blaðsíða 9

9Ljósmæðrablaðið - júlí 2010
• Konurnar fengu allar dulnefni í kynningu
á rannsókninni í ræðu og riti.
• Hljóðupptökum var eytt strax að lokinni
afritun og afrit geymd í læstri geymslu
sem fyrri höfundur hafði einn aðgang að.
• Allt persónugreinanlegt var fjarlægt úr
rituðum samræðum.
NIÐURSTÖÐUR
Konurnar í rannsókninni höfðu allar verið
beittar fleiri en einni tegund ofbeldis af
hálfu sambýlismanna sinna eða eiginmanna,
ýmist líkamlegu, andlegu, kynferðislegu eða
fjárhagslegu ofbeldi (sjá töflu 3). Þær lýstu
eigin upplifun af ofbeldinu, afleiðingum
þess og langvarandi áhrifum. Konurnar í
þessari rannsókn voru allar beittar miklu
ofbeldi. Engin þeirra var spurð um ofbeldi
í meðgönguverndinni og aðeins ein þeirra
sagði ljósmóður frá ofbeldinu en það var
ekkert gert með þær upplýsingar. Þær
sögðu að mennirnir hafi verið áhugalausir
um meðgönguna og barnið eftir fæðingu.
Ofbeldið hélt áfram á meðgöngunni, það var
helst að kynferðisofbeldið breyttist eitthvað.
Konurnar voru niðurbrotnar og voru lengi að
losa sig úr ofbeldissambandinu. Ein konan
fór frá manninum þegar hún var gengin fjóra
mánuði. Tvær sem fóru frá ofbeldisfullum
maka fljótlega eftir fæðingu bjuggu við
mikið áreiti af hans hálfu og fengu ekki frið
eftir að þær fóru. Niðurstaðan er sú að þær
eiga allar erfitt, þær fá miklar martraðir og
þungbært endurlit (flashback), sem kemur
þegar síst skyldi og þær ráða ekkert við.
Margar konurnar tala um að það sé erfitt að
fara í nýtt samband því þær verði að segja
nýja manninum sínum frá reynslu sinni. Þær
óttast mjög höfnun ef þær segja frá og oft
slitna samböndin vegna þess að þær geta
ekki rætt við sambýlismann sinn um sitt
fyrra líf. Það var sameiginlegt hjá flestum
konunum að þær sögðu að þær væru búnar
að vinna úr reynslu sinni en allar áttu þær
mjög erfitt í samræðunum. Margar kvörtuðu
um líkamleg einkenni lengi eftir að ofbeld-
issambandi lauk. Tafla 4 sýnir yfirlit yfir
rannsóknarniðurstöður er varða upplifun
kvennanna af ofbeldinu, afleiðingum þess
og langvinnum áhrifum.
Upplifun af ofbeldinu
Stöðugar aðfinnslur.
Konurnar sögðu að það sem hafði yfirbragð
umhyggju í upphafi sambands hafa verið
stjórnsemi og þær hafi ekki áttað sig fyrr en
of seint. Margar konurnar voru strax beittar
andlegu ofbeldi og síðan kom líkamlegt og
annað ofbeldi í kjölfarið eins og Inga lýsir:
„það byrjaði strax andlegt ofbeldi sem að
ég einhvern veginn, ég áttaði mig einhvern
veginn ekkert á því, ég var bara lítil,… hann
byrjaði að setja út á … útlitið, klæðaburð,
málningu eða hérna þú veist andlitsfarða”.
Þrír menn töluðu um að það væri konunum
að kenna að þær gengju ekki með rétt kyn.
Kúgun og lítillækkun.
Konurnar voru kúgaðar og bjuggu við
stöðuga lítillækkun. Þær voru sammála um
það flestar að þær hafi ekki gert sér grein
fyrir að ekki væri eðlilegt að sambönd væru
svona ofbeldisfull. Linda lýsir þessu vel
þegar hún segir: „Þetta samband hafði bara
alveg gríðarleg áhrif á mig og þarna og já og
maður fékk aldrei neitt hrós frá honum eða
neitt sko, maður var bara öll alveg glötuð
og ömurleg og maður gerði ekkert rétt sko
þannig að þegar maður fær ekkert hrós eða
neitt að þá … þá bara, maður deyr“.
Tillitsleysi í kynlífi.
Konurnar töluðu um að ekki hefði verið
tekið tillit til þeirra í kynlífi. Bára lýsir þessu
og segir: „Einu gjafirnar sem hann gaf mér
eru einhver svona hóruföt þú veist svona
virkileg hóruföt. Guðrún upplifði mikið
kynferðislegt ofbeldi á meðgöngu: „Hann
neyddi mig … til munnmaka alveg já bara já
mjög reglulega og ég varð að gera það ef ég
ætlaði að sleppa við hitt sko. Mér fannst það
skömminni skárra og gerði það. En það kom
fyrir að ég ældi yfir hann, það kom fyrir
oftar en einu sinni og oftar en tvisvar“.
Fastar í netinu.
Flestar konurnar eru sammála um að karl-
arnir virtust líta svo á að þeir væru búnir
að festa konuna þegar þær voru orðnar
barnshafandi. Alla meðgönguna leið þeim
hræðilega og Sigrún sagði: „Hann var með
mig einhvern veginn í vasanum sko“. Menn-
irnir ítrekuðu stöðugt að konurnar gætu ekki
séð fyrir sér og börnum sínum ef þær skildu
við þá. Konurnar trúðu flestar mönnum
sínum.
Þungt og þaggandi andrúmsloft
var á heimilinu.
Konurnar voru sammála um að það hafi
verið hræðilegt andrúmsloft á heimilinu.
Þær hefðu ekki viljað fara heim og kviðið
fyrir því að koma heim þegar þær höfðu
verið annarsstaðar. Öll börn kvennanna
urðu vitni að ofbeldinu og börn margra
kvennanna sváfu illa og voru kvíðin. Barn
einnar konu greindist með kvíðaröskun og
tvö börn greindust með ADHD. Um afleið-
ingar ofbeldisins á börnin verður fjallað
nánar í annarri grein.
Afleiðingar ofbeldisins
Stöðug streita og kvíði.
Líðan kvennanna var mjög mismunandi
en allar lýstu þær mikilli streitu. Þær voru
sífellt á varðbergi og biðu þess í hvernig
skapi maðurinn væri þegar hann kæmi heim.
Guðrún segir líka: „Það sem… einkenndi
lífið á þessum tíma var ... það var endalaus
spenna í loftinu ... manni leið aldrei vel.
Þetta var stöðug, stöðug streita í raun og
veru. ... [maður] var alltaf hræddur og alltaf
að reyna að dansa á einhverri línu til þess
að ... þú veist já til að halda öllum góðum”.
Inga upplifði mikið að „Hann var svona
vondur, en það var eins og hann tvíefld-
ist þegar hann undir áhrifum.“ Helmingur
kvennanna fengu fæðingarþunglyndi.
Hræðsla og vanlíðan.
Konurnar lýstu allir mikilli hræðslu við
sambýlismann sinn og voru líka hræddar
um börnin sín. Bára hafði meiri áhyggjur
af börnum sínum en sjálfri sér: „Ég er svo
hrædd, ég er alveg skelfingu lostin vegna
barnanna minna“. Óttinn um eigin hag og
barnsins olli hræðilegri líðan hjá konunum.
Anna lýsti vel þessari hræðslu: „Þarna var
komið að þeim tímapunkti að ég var hrædd
við að vera með honum í bíl með börnin
af því að hann var svo geðveikur að ég var
orðin hrædd um það að hann myndi bara
keyra framan á rútu eða vörubíl og bara
drepa okkur öll“.
Sektarkennd og skömm.
Konurnar voru sammála um að þær „tækju
á sig hörmungarnar“ eins og ein þeirra kall-
aði það, til að vernda börn sín og til þess að
fela ástandið á heimilinu. Þær skömmuðust
sín fyrir hvernig komið var fyrir þeim. Þær
höfðu mikla sektarkennd yfir að ástandið
Stöðugar aðfinnslur
Kúgun og lítillækkun
Tillitsleysi í kynlífi
Fastar í netinu
Þungt og þaggandi andrúmsloft
á heimilinu
Stöðug streita og kvíði
Hræðsla og vanlíðan
Sektarkennd og skömm
Brotið sjálfstraust og að geta
ekki staðið með sjálfri sér
Einangrun og einmanaleiki
Slæm líkamleg áhrif
Erfiðleikar með sjálfstraust og
að öðlast traust á öðrum
Þungbært endurlit og martraðir
Höfnunartilfinning
Jákvæðni og bjartsýni eftir
skilnað
Mikið áreiti ofbeldismannsins
eftir skilnað
Upplifun kvennanna
af ofbeldinu
Afleiðingar
ofbeldisins
Langvinn áhrif
ofbeldis á konuna
Tafla 4. Konurnar og reynslan af ofbeldinu og áhrifum þess