Ljósmæðrablaðið - 01.07.2010, Blaðsíða 18

18 Ljósmæðrablaðið - júlí 2010
í baðvatnið ef legvatn er farið en samkvæmt
Burns o.fl. (1999) er óhætt setja ilmkjarna-
olíur út í baðvatnið, jafnvel þó að legvatn
sé farið. Samkvæmt Tiran (2000) á ekki að
nota ilmkjarnaolíur út í baðvatnið ef fæðing
er fyrirhuguð í vatninu til að koma í veg
fyrir að augu barnsins komist í snertingu
við olíurnar. Í rannsókn Burns o.fl. (1999)
voru notaðar ilmkjarnaolíur út í baðvatnið
án þess að óæskileg áhrif kæmu fram. Það
kemur þó ekki fram hversu margar konur
notuðu ilmkjarnaolíur út í baðvatnið, hversu
margar þeirra voru með farið legvatn né
hversu margar þeirra fæddu í vatninu. Í
rannsókn Pollard (2008) er það sérstaklega
tekið fram að ekki hafi komið fram óæskileg
áhrif hjá þeim börnum sem fæddust í vatni
en þar kemur fram að 24 konur nýttu sér
bað með ilmkjarnaolíum en hvergi er tekið
fram hversu margar konur fæddu í vatninu.
Það er því þörf á frekari rannsóknum til að
kanna hvort óhætt sé að setja ilmkjarnaolíur
út í baðvatnið þegar legvatn er farið og þegar
konur fæða ofan í vatninu. Þar til upplýsingar
um þetta liggja fyrir er ekki ráðlegt að setja
ilmkjarnaolíur út í baðvatnið þegar legvatn er
farið eða þegar fæðing er fyrirhuguð í vatn-
inu.
Er öruggt að nota ilmkjarnaolíur
hjá konum með áhættuþætti?
Þar sem ilmkjarnaolíur verka á lyfjafræðilegan
hátt þá þurfa ljósmæður að vera sérstaklega
vakandi þegar meðhöndla á konur með
sjúkdóma og/eða á lyfjum.
• Vissar ilmkjarnaolíur geta ýtt undir krampa
og því ætti ekki að nota ilmkjarnaolíur
hjá flogaveikum konum eða konum með
alvarlega meðgöngueitrun (Tiran, 2000).
• Það er sennilega í lagi að nota ilmkjarna-
olíur hjá sykursjúkum konum ef blóðsykri
er vel stjórnað og í góðu jafnvægi (Tiran,
D 2007, munnleg heimild 10. apríl).
• Ljómasalvía (e. clary sage), lofnarblóm (e.
lavender) og ilmberkjuolía (e. ylang ylang)
geta lækkað blóðþrýsting (Tiran, 2000) og
því þarf að fara varlega í að nota þær hjá
konum sem eru með lágan blóðþrýsting
og ætti ekki að nota hjá konum sem hafa
fallið í blóðþrýsting eftir að hafa fengið
mænurótardeyfingu (Tiran, 2000).
• Múskatolíu (e. nutmeg) má ekki gefa
konum sem hafa fengið Petidín og
sömuleiðis má ekki gefa konum sem
fengið hafa múskatolíu Petidín þar sem
múskatolían inniheldur mónóamín oxídasa
hemla (Tiran, 2000).
• Það þarf að fara varlega þegar ilmkjarna-
olíur eru notaðar samfara róandi lyfjum,
krampalyfjum og andhistamíni og í raun
ætti alltaf að skoða hvort ilmkjarnaolíur
hafa milliverkun við lyf sem konan notar
(Tiran, 2000).
• Roðamyndandi eða hitagefandi olíur eins
og kamilluolía (e. chamomile) og lofn-
arblómaolía (e. lavender) henta ekki fyrir
konur með hita (Tiran, 2000).
• Olíur með vatnslosandi verkun, s.s.
kamilluolía (e. chamomile), lofnarblóma-
olía (e. lavender) og rósaolía (e. rose) geta
gagnast við mikilli vökvasöfnun en eru
þá aftur á móti ekki æskilegar eftir mikla
blæðingu (Tiran, 2000).
• Hríðaörvandi olíur þarf að nota varlega
þegar verið að nota Syntocinon (Tiran,
2006a).
• Konur með margs konar ofnæmi, heymæði
eða astma ættu ekki að nota lofnarblóma-
olíu (e. lavender) (Burns o.fl., 1999) og
konur með hjartasjúkdóma ættu ekki nota
piparmyntuolíu (e. peppermint) (Tiran,
2004).
Það er því ekki útilokað að nota ilmkjarna-
olíumeðferð hjá konum með áhættuþætti en
það er ljóst að það þarf að fara mjög varlega.
NIÐURSTAÐA
Það er margt sem mælir með því að bjóða upp
á ilmkjarnaolíumeðferð fyrir konur í fæðingu
því slík meðferð getur aukið vellíðan, dregið
úr kvíða, hræðslu, ógleði og uppköstum,
auk þess að minnka þörf á verkjalyfjum.
Rannsóknir sýna að ilmkjarnaolíumeðferð
í fæðingu felur ekki í sér hættu fyrir móður
né barn en getur í einstaka tilfellum valdið
minni háttar óþægindum. Frekari rannsóknir
munu vonandi færa okkur nánari upplýs-
ingar um hvernig best sé að veita ilmkjarna-
olíumeðferð þannig að hún gagnist konum
í fæðingu sem best. Ethel Burns hefur með
rannsóknum sínum (Burns & Blamey, 1994;
Burns o.fl., 1999; Burns o.fl., 2007) lagt
mikilvægan grunn að frekari rannsóknum á
þessu sviði og vonandi verður framhald á því.
Til að tryggja örugga notkun er mikilvægt að
ljósmæður afli sér þekkingar á ilmkjarnaolíu-
meðferð fyrir konur í fæðingu og beri virð-
ingu fyrir olíunum því þær eru kröftugar og
hafa lyfjafræðilega verkun.
Ilmkjarnaolíumeðferð er engin töfralausn
en gagnleg og örugg meðferð sem ljósmæður
geta notað til að veita fæðandi konum hlýju
og umhyggju.
Meðferðarleiðir og blöndun
Tafla 2
• 4 dropum af ilmkjarnaolíum er blandað í ½ lítra af volgu vatni.
Upptaka á sér stað um húðina á iljunum.
Gagnlegt fyrir konur sem sitja í stól t.d. snemma í fæðingu eða konur
sem eru með syntocinon dreypi.
• Blandið ilmkjarnaolíum í mjólk eða burðarolíu og setjið svo í baðið
þegar búið er að renna í það - látið dreifast vel. Rokgjarnar olíur gufa
annars upp á meðan rennur í baðið
• Ekki ef fæðing er fyrirhuguð í baðinu
• Ekki ef legvatn er farið
• Ekki nota Peppermint eða Eucalyptus vegna þess að það er of
kælandi.
• Ekki mælt með að nota Clary sage út í bað til að styrkja hríðar.
Er slakandi fyrir konur.
• Notið Peppermint til að draga úr ógleði og/eða uppköstum með
því að hafa áhrif á þann hluta heilans sem ýtir undir uppköst. Þó
að Peppermint sé ofast kælandi þá finna sumar konur frekar fyrir
brunatilfinningu.
Dropi af Peppermint eða Lavender á gagnaugun geta linað höfuð-
verk/mígreni.
• 5-20 ml af grunnolíu er blandað saman við ilmkjarnaolíur
• Nuddið iljar, fætur, bak, axlir, kvið.
• Notið ekki meira en 1 dropa af Peppermint til að forðast kælandi
áhrif.
Hjálpar konum með bakverki, kvíða, svefnleysi, kláða.
• Hægt er að setja dropa af hvaða ilmkjarnaolíu sem er í grisju og þefa
af henni.
• Heitur bakstur fyrir verki – kaldur til að minnka bólgu.
• Setjið ½ lítra af vatni í skál og 4 dropa af ilmkjarnaolíum. Notið svo
lítið handklæði eða annað stykki til að vinda upp úr vatninu. Bleytið
svo stykkið aftur þegar það hefur náð líkamshita.
• Setjið heitt vatn í skál og blandið 4 dropum af ilmkjarnaolíum út í.
Setjið skálina fyrir framan konuna þar sem hún getur andað að sér
ilminum.
• Setjið 1 lítra af volgu vatni í könnu/brúsa og blandið 3 dropum af
ilmkjarnaolíum út í. Hristið eða hrærið fyrir notkun. Skolið spang-
arsvæðið t.d. eftir saumaskap.
Fótabað
Aðferð Blöndun
Bað
Dropi á enni
Nudd
Grisja
Bakstur
Innöndun frá
skál
Skolun á
spangarsvæði
(Burns o.fl., 1999; Tiran, 2000)