Ljósmæðrablaðið - 01.07.2010, Blaðsíða 20

20 Ljósmæðrablaðið - júlí 2010
HAGNÝTAR UPPLÝSINGAR
FYRIR LJÓSMÆÐUR
Með þessari grein fylgja hagnýtar upplýs-
ingar fyrir ljósmæður sem unnar voru upp úr
rannsóknum og bókum um ilmkjarnaolíumeð-
ferð í tengslum við gerð verklagsreglna og
vinnuleiðbeininga um notkun ilmkjarnaolía
í og eftir fæðingu á Landspítala, en þessar
verklagsreglur og vinnuleiðbeiningar voru
samþykktar nú í vor. Upplýsingar um geymslu
ilmkjarnaolía eru í kassa 1 á bls. 15 og upplýs-
ingar um blöndun ilmkjarnaolía eru í kassa
2 á bls. 17 sýnir meðferðarleiðir og blöndun
og er að mestu leyti unnin úr rannsókn Burns
o.fl. (1999) en leiðbeiningar varðandi notkun
ilmkjarnaolía í bað eru einnig frá Tiran (2000).
Í töflu 3 er listi yfir ábendingar og frábend-
ingar þeirra 10 ilmkjarnaolía sem valdar voru
til notkunar á fæðingardeildum Landspítalans
(Tiran, 2004; Tiran, 2006b). Þar eru einnig
stuttar lýsingar á notkunarmöguleikum, hvaða
olíur henta til íblöndunar (eingöngu nefndar
einhverjar af þeim 10 olíum sem til eru á
Landspítala) og hvað ber að varast við notkun.
Þegar valdar voru þær ilmkjarnaolíur sem
nota átti á fæðingardeildum Landspítalans var
ákveðið að velja 10 tegundir sem kæmu að
mestu gagni fyrir konur í fæðingu samkvæmt
þeirri gagnreyndu þekkingu sem völ var á
(Burns et al, 1999; Tiran, 2000; Tiran, 2004;
Tiran, 2006b). Tafla 4 getur gagnast við val
á olíum eftir einkennum eða vandamálum
(Burns o.fl.,1999, bls. 36) en þar eru reyndar
tilgreindar fleiri en þær 10 olíur sem valdar
voru til notkunar á Landspítala.
Vonandi nýtast upplýsingarnar í þess-
ari grein fyrir þær ljósmæður sem nú þegar
bjóða upp á ilmkjarnaolíumeðferð fyrir konur
í fæðingu og vonandi eru þessi skrif einnig
hvatning fyrir fleiri ljósmæður til að kynna sér
ilmkjarnaolíumeðferð, hvort sem það er í þeim
tilgangi að veita slíka meðferð eða til að geta
rætt um slíka meðferð við skjólstæðinga sína.
HEIMILDIR
Anna Sigríður Vernharðsdóttir, Stefanía Guðmunds-
dóttir, Helga Sigurðardóttir, Þóra Jenný Gunnarsdóttir
og Helga Gottfreðsdóttir (2009). Nálastungumeðferð
í ljósmóðurstarfi. Lausnarsteinar. Ljósmóðurfræði og
ljósmóðurlist. Reykjavík: Hið íslenska bókmenntafélag,
Ljósmæðrafélag Íslands og námsbraut í ljósmóðurfræði
við hjúkrunarfræðideild Háskóla Íslands.
Björg Helgadóttir, Rúnar Vilhjálmsson og Þóra Jenný
Gunnarsdóttir (2010). Notkun óhefðbundinnar heilbrigð-
isþjónustu á Íslandi. Læknablaðið, 4 (95), 267-273.
Budd, S. (2000). Acupuncture. Í D. Tiran & S. Mack
(ritstj.), Complementary Therpies for Pregnancy and
Childbirth (bls. 79-104). London: Harcourt Publishers
Limited.
Burns, E. & Blamey, C. (1994). Using aromatherapy in
childbirth. Nursing Times, 2 (90), 54-60.
Burns, E., Blamey, C., Ersser, S.J., Lloyd, A.J. &
Barnetson, L. (1999). The Use of Aromatherapy in
Intrapartum Midwifery Practice. An Evaluative Study.
Oxford: Oxford Centre for Health Care Research and
Development.
Burns, E., Zobbi, V., Panzeri, D., Oskroch, R. & Regalia,
A. (2007). Aromatherapy in childbirth: a pilot random-
ised controlled trial. BJOG, 114, 838-844.
Calvert, I. (2005). Ginger: an essential oil for shortening
labour? The Practising Midwife, 8 (1), 30-34.
Chang, M.Y., Wang, S.Y. & Chen, C.H. (2002). Effects of
massage on pain and anxiety during labour: a randomized
controlled trial in Taiwan. Journal of Advanced Nursing,
38(1), 68-73.
Chang, M.Y., Chen, C.H. & Huang, K.F. (2006). A comp-
arison of massage effects on labor pain using the McGill
Pain Questionnaire. The Journal of Nursing Research:
JNR, 14(3), 190-197.
Clark, E. (2000). The historical context of research in
midwifery. Í Sue Proctor & Mary Renfrew (ristj.) Link-
ing Research and Practice in Midwifery. A Guide to
Evidnece-Based Practice (bls. 35-54). London: Harcourt
Publishers Limited.
Cluett, E.R., Nikodem, V.C., McCandlish, R.E., Burns
E.E. (2002). Immersion in water in pregnancy, labour
and birth. Cochrane Database of Systematic Reviews, 2.
Hodnett, E.D., Gates, S., Hofmeyr, G.J., Sakala, C. (2003).
Continuous support for women during childbirth.
Cochrane Database of Systematic Reviews, 3.
Medforth, J., Battersby, S., Evans, M. Marsh, B. & Walker,
A. (2006). Oxford Handbook of Midwifery. New York:
Oxford University Press.
Mousley, S. (2005). Audit of an aromatherapy service in
a maternity unit. Complementary therapies in clinical
practice, 11(3), 205-210.
Polit, D.F. & Beck, C.T. (2006). Essestials of Nursing
Research. Methods, Appraisal, and Utilization. Phila-
delphia: Lippincott Williams & Wilkins.
Pollard, K.R. (2008). Introducing aromatherapy as a form
of pain managment into a delivery suite. Journal of the
Association of Chartered Physiotherapists in Women’s
Health, 103, 12-16.
Smith, C.A., Collins, C.T., Cyna, A.M., Crowther, C.A.
(2006). Complementary and alternative therapies for
pain management in labour. Cochrane Database of
Systematic Reviews, 4.
Tiran, D. (2000). Clinical aromatherapy for pregnancy
and childbirth (2. útg.). London: Churchill Livingstone.
Tiran, D. (2004). Implementing Aromatherapy in Maternity
Care. Chatham, Expectancy Ltd.
Tiran, D. (2006a). Midwives’ responsibilities when caring
for women using complementary therapies during
labour. MIDIRS, 16(1), 77-80.
Tiran, D. (2006b). Safety of Herbal Remedies in Pregn-
ancy. A quick reference guide [CD]. Expectancy Ltd,
London.
Tiran, D. (2007). Complementary therapies: time to
regulate? The practising midwife, 10(3), 14-19.
Wray & Benbow (2000). Developing standards for
practice. Í Sue Proctor & Mary Renfrew (ristj.) Link-
ing Research and Practice in Midwifery. A Guide to
Evidnece-Based Practice (bls. 155-170). London:
Harcourt Publishers Limited.
Zwelling, E. (2006). How to implement complementary
therapies for labouring women. MCN American Journal
of Maternal/Child Nursing, 31(6), 364-370.
Kvíði, spenna, streita,
þörf á slökun
Móðursýki, oföndun
Ógleði, uppköst
Höfuðverkur, mígreni
Svefnleysi
Upplífgandi
(hressandi)
Til að hressa og endur-
næra
Þunglyndi, erfið fyrri
reynsla
Sveittir fætur
Leggangakrampi (e.
vaginismus)
Bakverkur
Veikar hríðar
Föst fylgja
Hægja á hríðum/
samdráttum
Hiti
Skútabólga (e.
sinusitis), slímhúð-
arbólga, stíflað nef
Kvef, hálsbólga
Þurr húð
Astma
Bólga á spangarsvæði
eftir fæðingu
Val á olíum eftir einkennum eða vandamálum
Einkenni eða
vandamál
Ilmkjarnaolíur -
blandið mest 3 olíum saman
Notkunarmöguleikar
Tafla 4
Lavender, frankincense, mandarin,
chamomile, jasmine, rose
Frankincense
Peppermint
Peppermint
Rose, jasmine, clary sage
Peppermint, lavender. chamomile
(eingöngu í grisju)
Lavender, mandarin, chamomile,
frankincense
Lemon, jasmine, mandarin, rose
lemon, eucalyptus (lítið),
peppermint (lítið)
Rose, jasmine, lavender, clary sage,
mandarin
Lavender, chamomile, eucalyptus,
clary sage
Clary sage, jasmine, lavender, rose
Chamomile, mandarin
Peppermint (1-2 dropar,)
eucalyptus (1-2 dropar), lemon
Eucalyptus, lemon
Lavender, eucalyptus, lemon
Chamomile, lavender
Rose, frankincense, jasmine,
lavender
Frankincense, eucalyptus, lavender
(ekki ef tengt heymæði)
Nudd, fótabað, bað, dropi í lófann
(eingöngu frankincense)
Dropi í lófann
Einn dropi á ennið eða í grisju
Fótabað
Fótabað, nudd, dropi í grisju eða á
kodda.
Dropi á gagnaugu.
Grisja á enni eða hnakka.
Nudd, fótabað, bað, dropi í grisju eða á
kodda
Nudd, fótabað, bað, dropi í grisju eða á
kodda.
Dropi í grisju eða á koddann, fótabað,
nudd, heitur bakstur á enni.
Nudd, fótabað, heitir bakstrar, bað
(ekki Clary Sage)
Baknudd, bað (ekki Eucalyptus eða
Clary sage)
Nudda varlega kviðinn eða
lendarhrygg. Heitir bakstrar á sömu
svæði, Fótanudd.
Heitir bakstrar á kvið og/eða
lendarhrygg.
Volgir eða heitir bakstrar á líkamann,
fótabað.
Eucalyptus, lemon. Dropi í grisju eða á
kodda. Anda að sér frá skál með hand-
klæði yfir höfðinu. Heit grisja við nef.
Bað, kaldir bakstrar, gætilegt nudd.
Skolun á spangarsvæði, kaldir bakstrar
(bindi).
Nudd
Dropi í lófann (frankincense), nudd,
dropi í grisju eða kodda, fótabað.
(Burns o.fl.,1999, bls. 36)