Helgarpósturinn - 04.07.1980, Blaðsíða 18

18
VEGLEG GJÖF-
L ÝRISKUR MÁLAR/
Vísir að liststof nun
Hinn 28. júni hófst sýning i
aóalbyggingu Háskóla lslands,
á gjöf Ingibjargar Gubmunds-
dóttur og Sverris Sigurössonar.
Eru þaö 95 myndverk, 25 verk
eftir 20 aöskilda islenska lista-
menn, ásamt 70 myndum eftir
Þorvald Skúlason. Þessari
rausnarlegu gjöf er ætlaö aö
vera vísir aö nýju rannsókna-
listasafni, eöa liststofnun viö
Háskóla Islands.
Þau hjónin, Ingibjörg og
Sverrir, hafa um langt skeiö
lagt stund á söfnun málverka. 1
þeirri söfnun, sem hófst á
viö Björn Th. Björnsson list-
fræöing, aö hann fengi aö sækja
hjá honum tima i listasögu viö
H.I. Þessir listfræöitfmar uröu
siöar upphaf þeirrar
ákvöröunar Sverris, aö ánafna
safn sitt Háskólanum. Haföi
safniö þá vaxiö mjög frá
upphafi og var oröiö lang-
stærsta einkasafn á verkum
Þorvaldar. Vegna þess hve heil-
legt þaö er, má ætla aö þaö sé
eitthvert besta yfirlitssafn yfir
verk eins manns hér á landi, á
borö viö Asgrimssafn, safn
Einars Jónssonar og Kjarvals-
safn Reykjavíkurborgar.
Myndlist
eftlr Halldór B|örn Runólfsson
fimmta áratugnum, hefur
Þorvaldur Skúlason veriö
þungamiöjan. Þorvaldur leigöi
vinnustofu hjá Sverri, þá
forstjóra Sjóklæöagerbar
Islands og þannig hófust giftu-
söm kynni þessara manna.
Sverrir hefur sagt aö fyrst i staö
hafi skilningur hans á flata-
kenndum verkum Þorvaldar
veriö nokkuö takmarkaöur. Viö
nánari kynni hafi sér eflst
innsæi og þekking aukist á þeim
nýju straumum, sem Þorvaldur
var boöberi fyrir. Þannig hafi
hiö frábæra safn fæöst.
Þaö var fyrir tæpum þremur
árum, aö Sverrir kom aö máli
A sýningunni i Háskólanum er
hægt aö fylgja þróun Þorvaldar
frá æskuverkum hans til dags-
ins i dag. Björn Th. Björnsson,
sem haft hefur yfirumsjón meö
upphengingu verkanna, kaus aö
raöa þeim i röö eftir aldri og
viröist mér þaö hafa veriö góöur
kostur. Þannig fylgja
áhorfendur þróun Þorvaldar,
frá myndum geröum á
unglingsárum (væntanlega
undir leiösögn Jóns Stefáns-
sonar), gegnum hin fjölmörgu
skeib sem sifellt hafa endurnýj-
aö og umskapaö list hans.
Frá expressjónisma til
kúbiskrar túlkunar, gegnum
THbrigði um hvítt
Sveinbjörn Þ:
Hvltt á forarpolla.
Teikningar: Asgeir Lárusson
Ljóö. Letur 1979.
31. bls.
Hvitt á forarpolla er ljóöa-
flokkur niu ljóöa sem eru öll
fremurstutt. Uppistaöa þessara
ljóöa er mynd af snæviþakinni
jöröinni, hvitri og sakleysislegri
I
t
og sama endi:
h
v
I
t
t á forarpolla
A miUi þessa eru siöan ýmiss
konar myndir eöa myndbrot
sem sækja efni sitt til götulifs
44
Bókmenntir
eftlr Gunnlaug Astgeirsson

en slöan er skyggnst undir þetta
yfirborö og skoöaö lifiö sem
hviti hjúpurinn hylur.
011 ljóöin hafa sama upphaf:
Jöröin
h
v
borgarinnar, eru einhverskonar
götustemningar:
gangbrautina
varöar hvitt
munstur
á svart
þvert yfir
Sýningin á gjöf Ingibjargar og
Sverris Sigurössonar I háskól-
anum
óhlutkenndan expressjónisma,
geometriu til ljóörænnar
abstraksjónar, þróar Þorvaldur
æviverk sitt meö markvissri
ætlun og leit aö nýrri leiöum til
tjáningar hugmynda og upplif-
unar. Hvert þessara þróunar-
skeiöa er afmarkaö á sýning-
unni og eru skissur og smá-
myndir látnar tengja þessi
timabil I ferli Þorvaldar. Þessi
smáverk eru ómissandi vegna
upplýsinga sem þær veita
um vinnubrögö, aöferöir og
úrvinnslu hugmynda, sem
liggja aö baki stærri verkum.
Margar geta auöveldlega staöiö
sem sjálfstæö myndverk. Aö-
standendum sýningarinnar hef-
ur þó réttilega fundist raunhæft
aö spyröa þær saman undir einu
gleri, svo þær gæfu sem besta
hugmynd um fæbingu og þróun
ólikra stflbrigöa.
í anddyri Háskólans er aö
á slitlagi
þvert yfir
á hellulagöa
gangstétt oft
varöaöa gulu
striki
á grátt
stööviö
stööviö
stöövunarlinur
Föstudagur 4. júiT 1980. he/garpósturinn-
finna verk eftir aöra málara og
varpa þessar myndir ljósi á
framsækni safnaranna, smekk-
visi og snjallt auga fyrir list-
rænum vinnubrögöum.
Um leiö og ég, sem velunnari
Háskólans, þakka Sverri þessa
höföinglegu gjöf, vil ég benda á
sérstööu þessarar sýningar.
Hún gleöur ekki aöeins augaö,
heldur veitir hún betur en flest-
ar abrar sýningar, reglulega
innsýn i þróun eins málara. Hef
ég Björn og rektor Háskólans
grunaöa um aö hafa litiö til
sparaö, til aö sýningin mætti
vera sem veglegust, aöhlynning
verka sem best og sýningarskrá
vönduöust.
Jón Engilberts
1 Listmunahúsinu Lækjar-
götu, eru nú til sýnis um 40
myndir eftir Jón Engilberts. Er
þetta sölusýning og verkin af
ýmsu tági. Oliuverk eru fjöl-
mörg, á striga, masónit og
pappa. Onnur verk eru unnin
meö krlt og þekjulitum, pastel,
tússi, blýanti, kolum og alls
kyns blandaöri tækni. Þau
spanna langt timabil, sum verk-
in eru frá byrjun kreppuáranna,
önnur frá siöustu æviárum
málarans og allt þar á milli.
Verkin á þessari sýningu eru
af ofangreinum ástæöum mjög
sundurleit. Þaö reynist ekki
auövelt aö höndla myndir Jóns
og draga af þeim ályktanir um
þróun hans sem málara. Þótt
vitanlega sé um skýra þróun aö
ræöa, er hún oft harla
skrykkjótt. Þaö vakti þó athygli
mina hve næmur og finn teikn-
ari Jón var. Þótt ég kannist viö
ab hafa kynnst þvi áöur, eru hér
gullfallegar myndir sem sýna
hæfni hans sem teiknara.
akiö
akstursstefnu —
örvar
lát Ijósin stjórna þér
HLJOÐAR
guöspjall
dagsins
athvarf
á sleöafærum
hól
brekku
þar sem götu-
vitum sleppir
hvar?
Meö svipuöum hætti er
skyggnst um borgina og lýsa
ljóöin yfirleitt tilfinningu tóm-
leika og streitu þar sem raf-
magn og bilar eru umgjörö sem
þrengir aö fólkinu.
Ljóöin eru byggö úr mynd-
brotum sem oft eru fléttuö
endurtekningum og er sumt af
þvl haganlega gert.
Aö ööru leyti finnst mér held-
ur fátt spunniö I þessa bók og lit-
iö má af henni ráöa hvers vænta
má af skáldinu.
G.Ast
„Hinsta kveöja” frá 1952—54,
„Laugardagskvöld” frá
1960—62 og pastelmyndin „Tvær
konur” frá 1930—34, bera þvi
glöggt vitni.
Reyndar fannst mér figúra-
tivar myndir hans, þar sem
teikningin nýtur sln mun áhrifa-
meiri en abstraktverkin. Þó eru
undantekningar eins og myndir
nr. 5, 6 og 4, einmitt verk sem
byggja mikib á teikningu.
Jón var tengiliöur viö hinn
lýrfska og flgúrativa skóla
meginlandsins, sannur arftaki
Muggs, meö annan fótinn i
þýskum expressjónisma og hinn
I franskri málarahefö. Þar nær
rómantisk náttúra hans mest-
um sannleik I túlkun.
Sýningin 1 Listmunahúsinu
vekur þær spurningar, hvort
ekki sé tlmi til kominn aö sett
veröi upp yfirlitssýning á verk-
um þessa ljóörænasta meöal
Islenskra málara.
öðal feðranna
eftir Hrafn Gunnlaugs-
son hef ur nú verið sýnd í
tveim kvikmyndahúsum
Reykjavíkur við ágæta
aðsókn í tvær vikur.
Hætt er þó við, að eins og
allt annað á landi hér,
hafi myndin að
einhverju leyti fallið í
gleymsku í hita kosn-
inganna um síðustu
helgi. En Oðal feðranna
er mynd sem allir þeir
sem láta sig varða
íslenskt samfélag f dag
verða að sjá. Á
myndinni hér að ofan
sjáum við m.a. Hólm-
frfði Þórhallsdóttur I
hlutverki móðurinnar,
sem ekki vill yfirgefa
sina heimahaga.
HEIMKYNNI
VIÐ SJÓ
„1 bókinni eru 60 ijóö”, sagöi
Hannes Pétursson þegar Helgar-
pósturinn hrlngdl i hann f vlkunnl
til þess aö forvitnast um nýju
ljóöabókina hans, sem væntanleg
mun vera á markaöinn i haust.
„Ljóöin eru sjálfstæö hvert
fyrir sig. Þau bera aö vlsu ekki
nafn, heldur eru þau númeruö. En
saman mynda þau eins konar
ljóöaflokk. Nafniö „Heimkynni
viö sjó” segir slna sögu um viö-
fangsefni ljóöanna. Þaö er Alfta-
nesiö sem er baksvib þeirra og
tengir þau saman. Fyrst eftir ab
ég flutti hingaö gekk ég mjög
mikiö hér um og ljóöin endur-
spegla þau áhrif sem umhverfiö
hér, sveitin og sjórinn, hefur haft
á mig. Og jafnframt flögrar
hugurinn út og suöur”.
Heimkynni viö sjó, er sjöunda
ljóöabók Hannesar Péturssonar.
EI
Bob Dy/an hó/pinn
1 kjölfar Slow Train Coming
hefur Bob Dylan sent frá sér
nýja plötu, Saved, sem staöfest-
ir enn frekar kristna trúar- og
lifsskoöun meistarans.Þá frldu
óánægju, sem Slow Train Com-
ing olli mun þvl vart lægja nú.
Þvl bera vitni erlendir dómar
ófyrirsjáanlegum hamskiptum.
Staöreyndin er sú aö vlöa I tón-
list og textum Dylans, raunar
allan hans feril má finna trúar-
legan innblástur, sem sýnir aö
hin kristna trú hefur ávallt veriö
ákveöinn hluti af honum. Þaö
veröur þó aö játast aö aldrei
V Í'J
dÉSM Popp
Lrðö eftir Guðna Rúnar Agnarsson og Asmund Jónsson
Kmmm UH
gagnrýnenda og fyrstu viö-
brögöin gagnvart Saved. Tón-
leikar Dylans eftir Slow Train
Coming hafa fengiö harba eldri
aödáendur til aö hrópa hann
niöur, því þá hefur einkennt
sama sannfæring og stemning
og tvær slöustu plötur Dylans.
Má llkja þessu helzt viö þá tlö,
þegar Dylan færöi tónlist slna I
búning rokktónlistar og hlaut
fyrir þaö ákafar og miklar mót-
bárur flestra aödáenda sinna.
Hins vegar viröist sá misskiln-
ingur almennt ríkja aö meö
þessum slöustu tveim plötum
hafi Dylan tekiö óvæntum og
fyrr hefur trúin skipaö efsta og
eina sætiö ltkt og nú. Sé þetta
ekki haft I huga má vera aö
þessar plötur og boöskapur
þeirra virki sem stundarfyrir-
bæri og einungis tlmabil sem
muni hjá llöa. Fortiö Dylans
undirstrikar þó hiö gagnstæöa
og geta þvi þessar plötur út frá
ýmsu talist eölilegt og rökrétt
framhald á hans ferli. Sannfær-
ing Dylans er einlæg og frá
hjartanu, þannig aö framtlö
hans viröist liggja á þessari
sömu braut, þótt ákafi trúarinn-
ar hjaöni eöa öllu heldur breyti
um mynd likt og þegar hefur
oröiö á milliSlow Train Coming
Bob Dylan
•g Saved.
Slow Train Coming olli
hneykslun og vonbrigöum á
meöal margra Dylan-aödáenda,
ekki einungis vegna þess aö hún
opinberaöi nýja mynd af Dylan
og áöur nánast óþekkta, heldur
fyrst og fremst hvers eölis trú-
arafstaöahans var. Sú plata ber
vott um sterka trúarlega upplif-
un sem jaörar á köflum viö of-
stæki, einkum þegar siöleysi
samtlmans er til umfjöllunar.
Hins vegar veröur þess ekki
vart á Saved aö neinu marki og
er hún fremur persónuleg þakk-
argjörö Dylans til skapara slns
og lærimeistara, Jesús Krists.
Þaö kemur þó ekki I veg fyrir aö
ótrúaöir eöa litt trúaöir geti not-