Helgarpósturinn - 17.06.1987, Blaðsíða 21

LISTAPOSTURINN
Hugsar verkin opin
í Gallerí Svart á hvítu sýnir núna
Steingrímur Eyfjörð Kristmunds-
son. Þetta er u.þ.b. tíunda einkasýn-
ing Steingríms á 7 eða 8 árum. Flest
verkanna sækja efni í fornar hetju-
og goðasögur, eins og myndefnin
Sigurður Fáfnisbani og Loki bund-
inn bera með sér. Steingrímur segist
hafa fengist við svipað efni um
árabil.
— Segðu mér af námsferlinum.
„Ja, það var þetta venjulega. Ég
byrjaði í myndlistaskólanum hérna
heima og fór svo til Maastricht í
Hollandi, í Jan van Eyck-akademí-
una, þar sem voru um tíu Islending-
ar um leið og ég. Þá var ég einn vet-
ur í Helsinki, í Atheneum-mynd-
listaskólanum."
— Við göngum að verkinu Loki
bundinn sem sýnir senuna þegar
Sigyn kona Loka situr við hlið hans
og heldur horni undir eitrið sem
drýpur á hann.
,,Eg er dálítið að reyna að vinna
svona eins og áhorfandi vinnur. I
staðinn fyrir að vinna eins og mynd-
listarmaður reyni ég að vinna út frá
þeim aðferðum sem áhorfandinn
beitir. Það er t.d. að útfæra form eins
og ég geri hérna. Ég er að reyna að
koma því af stað að áhorfandinn
venjist þessu; noti þessa aðferð þó
hann geri það kannski í raun ómeð-
vitað.“
— Steingrímur segist hugsa verk-
in opin; sem möguleika. Möguleika
fyrir áhorfendur að sjá kannski ein-
hverja aðferð í verkinu. Hann tekur
verk sem allir þekkja og „þýðir" yfir
á eitthvað annað. Hann tekur dæmi:
„T.d. ef þú ert að segja mér frá hlut
sem ég hef aldrei séð þá geturðu
ekki lýst honum nema með ein-
hverju öðru sem ég þekki. Þannig
að þú þýðir það sem ég hef ekki séð
yfir á það sem ég þekki. Þetta er ein
leiðin fyrir áhorfendur að horfa á
verkið. Og hérna er Völsungasaga.
Ég tek svona búta úr sögunni og
hver eining á sér eins og skjaldar-
merki eða áru — eitthvað sem svífur
yfir, einhverja mynd. Ég hugsa mér
þetta t.d. eins og þegar fólk sér loft-
sýnir, og það er orrusta í fjarlægu
landi. Fólkið sér einhver tákn á
himninum. Þannig hugsa ég mér
þessar myndir svífa yfir síðum bók-
Útfærsla á verkinu Loki bundinn.
arinnar. Þegar þú lest texta verður
eftir hjá þér tilfinning — þú lærir
hann ekki utan bókar heldur verður
eitthvað pínulítið eftir. Verk mín eru
útfærsla á því sem gæti verið. Ég
reyni að setja þetta saman í mögu-
leika eða leið fyrir áhorfandann —
þetta er ekki endilega það sem ég
sé. Ég reyni að sleppa öllum auka-
atriðum — öllu sem hefur ekki
merkingu."
Eitt verkanna er samsett úr mörg-
um gylitum formum sem hanga í
spottum niður úr loftinu.
„Þetta er Sigurður Fáfnisbani úr
messing. Hann er eiginlega samsett-
ur úr forfeðrum sínum. Ég gat ekki
ímyndað mér hann öðruvísi. I stað-
inn fyrir að fá módel af manni og
teikna það. Þetta er hugmynd um
hvernig Sigurður gæti hafa verið, til-
finning. Ég hugsaði mér að áhrifin
af þessu verki gætu verið að vekja
upp drengskap og hetjulund."
— Flest verka Steingríms eru
„svört á hvítu“. Þó má sjá litum
bregða fyrir.
„Ég nota liti til að framkalla til-
finningar og geri það nokkurn veg-
inn meðvitað. Og ég er viss um að
einhvers staðar finnst litur sem fólk
þekkir ekki; t.d. ef þú lest íslend-
ingasögurnar er mikið talað um
svartan lit, hvítan og rauðan. Og svo
blik. Það blikar á vopn, á hníf, á
mánann. Mér finnst blik geta verið
litur. Ég veit ekki hvernig, en örugg-
lega litur." Eitt verkanna heitir
einmitt Blik. Það eru margar gler-
kúlur og „demantar" sem hanga úti
í glugga svo glampar á: blik.
Annars er margt framundan hjá
Steingrími. Hann var valinn á sam-
sýningu í Galerie LAutre Rive í París
í september ásamt fimm öðrum Is-
lendingum, þeim Helga Friðjóns-
syni, Halldóri Ásgeirssyni, Bryn-
hildi Þorgeirsdóttur, Halldóri Birni
Runólfssyni og Guðmundi Thorodd-
sen. Það var Laufey Helgadóttir list-
fræðingur í París sem stóð að því
boði. I nóvember fer Steingrímur
svo ásamt Viggó Andersen og Guð-
rúnu Hrönn Ragnarsdóttur og sýnir
í Osló í boði Félags ungra norskra
myndlistarmanna.
— Ég spurði að lokum hvort hann
lifði af listinni.
„Nei, langt í frá. Það tekur mikinn
tíma og orku að vinna að listinni,
það verða flestir að vinna mikið
meðfram. Mér finnst að mörgu leyti
mjög gott að vera hérna, þó ég gæti
vel hugsað mér betri vinnuaðstöðu.
Mig vantar eiginlega stærri íbúð. Þú
mátt láta það fljóta með.“
Sýningin stendur aðeins tii 21.
þessa mánaðar, svo fólk ætti ekki að
láta dragast að fara. -shg
BÓKMENNTAHÁTÍÐIN í
Reykjavík, verður haldin í septem-
ber, eins og mörgum mun kunnugt.
Margt góðra gesta sækir okkur
heim og má til dæmis nefna Isabellu
Allende, sem kynnt hefur verið hér
í blaðinu, og franska rithöfundinn
Robbe-Grillet, sem ku vera einn
helsti frumkvöðull í prósa. Frá Norð-
urlöndunum koma svo fulltrúar sér-
hvers þeirra, 16 í allt, 3 frá hverju
landi. Þar má nefna Herbjörgu
Wassmo sem fékk bókmenntaverð-
laun Norðurlandaráðs nú síðast, frá
Noregi, frá Svíþjóð koma Sara Lid-
man og Sven Delblanc og frá Finn-
landi Johan Bargum, sem er annar
höfunda leikritsins Eru tígrisdýr í
Kongó? sem getið er annars staðar
hér á síðunum. Ekki er enn búið að
ákveða hverjir verða fulltrúar ís-
lands á hátíðinni en það skýrist með
sumrinu.
Á hátíðinni verða upplestrar öll
kvöldin auk þess sem fyrirlestrar og
umræður um bókmenntir verða á
daginn.
í ÁRBÆJARSAFNI eru nú
nýhafnar þrjár nýstárlegar sýning-
ar. I Skemmunni, þar sem sl. átta ár
hefur verið til sýnis járnbrautarlest
sem kom til landsins 1913 og var
notuð til hafnargerðar í Örfirisey,
standa nú allir elstu slökkviliðsbílar
sem tiltækir voru hjá Slökkvistöð-
inni, allt frá því slíkur bíll kom hing-
að til lands fyrsta sinni. í Kleppshús-
inu eru sýnd líkön af Reykjavík gerð
eftir kortum Niels Edwin, sem hann
dró á átjándu og nítjándu öld. Þessi
líkön voru áður til sýnis á Reykjavík-
ursýningunni í fyrra í Borgarleik-
húsinu. — Á þriðju sýningunni eru
sýndar fornminjar sem grafnar voru
upp nýlega við Suðurgötu í Reykja-
vík. Þar má sjá hluti eins og smá-
steina, litlar perlur og hamarshaus.
Hlutir þessir eru taldir vera frá mis-
jöfnum tíma. Sýningarnar voru opn-
aðar sl. mánaðamót og standa út
ágústmánuð.
ÖRN MAGNÚSSON píanó-
leikari heldur sóistöðutónleika í
Norrœna húsinu sunnudaginn 21.
júní, daginn sem lengstur er sólar-
gangur. Örn er fæddur í Ólafsfirði
árið 1959 og stundaði þar nám við
tónlistarskólann þar til hann settist í
Menntaskóiann á Akureyri. Hann-
var í Tónlistarskóla Akureyrar með-
fram menntaskólanáminu og lauk
þaðan burtfararprófi árið 1979.
Kennari hans var Soffía Gudmunds-
dóttir. Árin 1980—56 stundaði Örn
framhaldsnám á Bretlandi og í
Þýskalandi. Helstu kennarar hans
erlendir voru Dennis Mathews,
Irina Pawlovna, George Hadjinikos
og Louis Kentner. Fyrstu einleiks-
tónleika sína hélt Örn á Akureyri
árið 1981. Síðan hefur hann komið
fram víða og leikið opinberlega við
ýmis tækifæri. Örn kom heim frá
námi síðastliðið sumar og er nú bú-
settur í Reykjavík. Á tónleikunum í
Norræna húsinu leikur hann ftalska
konsertinn eftir Bach, Sónötu ópus
27 nr. I eftir Beethoven, Impromptu
óp. 36, Berceuse óp. 57 og Ballödu
óp. 37 eftir Chopin og loks prelúdíur
eftir Debussy.
Þetta eru síðustu tónleikarnir af
fernum sem Örn heldur, en hann
spilaði einnig á Ólafsfirði, á Sauðár-
króki og á Akureyri. Tónleikarnir í
Norræna húsinu hefjast kl. 20.30.
HELGARPÓSTURINN 21
MYNDLIST
Kveöiö á viö í Norræna húsinu
eftir Guðberg Bergsson
Sumar þjóðir eru svo heppnar
að þær eiga í jörð föðurlandsins
málma sem hafa orðið samgrónir
sálarlífi þeirra, þær móta í þá til-
finningar sínar með ýmsum hætti:
búa til dæmis úr þeim tól, skart-
gripi, höggmyndir, allt það sem
hugurinn girnist og kýs að gera á
einhvern hátt varanlegt og við
köllum gjarna list eða tækni. Og
það er stundum eitt og hið sama.
Aðrar þjóðir eiga annars konar
efnisvið sem vex kannski upp úr
jarðvegi landsins og hefur orðið
samgróinn sálarlífi þeirra, eins og
til dæmis trén. Og menn hafa
smíðað úr þeim hús, sem eru eins
konar höggmyndir, sagaðar eða
smíðaðar myndir utan um líf
mannsins.
Yngve Zakarías, sem sýnir í Nor-
ræna húsinu, hefur valið sér þenn-
an efnisvið — viðinn — norska
skóginn til að skrifa á og kveða
við. Kveðavið, segi égvegnaþess
að hann vekur þyt skógarins í
myndum sínum og huga manns
með svolítið sérstæðum hætti:
með því að láta vélknúið smíðatól
þjóta um viðinn, þannig að hann
skrifar á hann línur, sveiflur. Það
er vélarþytur í kyrrð viðarins.
í stað þess að nota pensil málar
eða teiknar Yngve með vélknúnu
tóli, bor eða hefli. Eða kannski sög
sem hann beitir sem hefli eða eins
og breiður pensill væri.
Málverkin á sýningunni eru því
einslags tréristur, það er að segja
eins og mót — ekki þrykkið.
Þrykktar myndir kallar hann aftur
á móti tréristur. Þar sýnir hann
ekki mótin.
Einmitt af þessum sökum er
hann öðru fremur listamaður sem
ristir. Og myndir hans eru því í
anda hellarista, að því leyti að þær
eru einfaldar línur með sérstöku
tákngildi. Ekkert er útfært í smá-
atriðum. Þetta kemur greinilegast
fram í fjórum myndum sem hanga
sér á vegg og heita: Landslag,
Kona, Sjálfsmynd, Uppspretta. All-
ar eru þær samstæð táknmynd,
vissar hliðstæður sem tengjast á
einhvern hátt persónulega lífi
hans — honum ýmsu þáttum
sjálfsmyndar hans. Én þetta liggur
ekki berlega í augum uppi, heldur
er það leynt og dulið og að mestu
leyti einlitt og því trúlægt.
I fyrstu hélt ég að Yngve hefði rist
myndir sínar með handverkfæri
og að sambandið væri enn svona
heillegt milli tréskurðarins, til að
mynda í stafkirkjunum, og mynd-
skurðar listamannsins. En síðan sá
ég strax að hraðinn í línunni var
hraði vélarinnar og að það hafði
flísast dálítið út úr sumum línum,
þannig að þær urðu loðnar, og svo
voru þær misdjúpar. Þetta er gert
til þess að lög viðarins sjáist betur
og myndi blæbrigði.
List þessi er erfið og krefst
leikni. Éf eitthvað ber út af er fjölin
ónýt eða listamaðurinn verður að
beita ótrúlegum brögðum til að
bjarga myndinni. Sérhver mynd
hefur þess vegna „tekist vel“, ann-
ars væri hún ekki sýnd.
Mannlífið á fjölunum er talsvert
fjölbreytilegt, en ber stundum
keim af teiknimyndum. List Yngve
er nátengd fortíðinni en vísar fram
á eðlilegan uppreisnarmáta í fram-
úrstefnu sem veit að hún er á
öruggri braut. Það er að segja:
innri sýn listamannsins fer á
öruggan hátt á hinn ytri flöt —
málverkið. Hin innri sýn hefur
greiðan aðgang að myndfletinum.
Svo greiðan aðgang að listamað-
urinn grípur ekki til neinna
bragða, tilgerðarlegrar leikni. Á
vissan hátt er hann að leika á fiðlu,
Harðangursfiðlu sem er með
strengi úr ólíkum áttum en þó úr
einni átt í senn, þeirri átt sem býr
innra með listamanninum og er
hans persónulega átt Sjálfsmynd-
arinnar númer 15.
Við erum þess vegna ekkert að
sjá tengsl tréskurðarmannsins við
hina ljóðrænu abstraksjón. Við
fögnum því að smíðatól eru notuð
sem penslar. Við sjáum að Röddin
á mynd númer 5 er ekki Ópið
fræga. Röddin er persónuleg innri
rödd. Hún hefur enga þörf fyrir að
teygjast upp á við í mjóan hljóm.
Á sýningu Yngve Zakarías fær
maður enga innilokunarkennd,
eins og gjarnt er að grípa sjálina í
skógi. Viðurinn hefur verið sagað-
ur í átt til frelsisins og hann hefur
verið beittur brögðum tækninnar,
gerður að krossviði eða nóvapani,
og á honum eru engar tæknibrell-
ur frá hendi málarans.