Morgunblaðið - Sunnudagur - 19.05.2013, Blaðsíða 54

54 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 19.5. 2013
Menning
Þ
egar maður vinnur
svona verkefni verður
maður að sýna ákveðið
hlutleysi og ekki setja
sig í neitt dómarasæti.
Manni er treyst. Fólkið fann að ég
hef áhuga á þessari mótorhjóla-
menningu, og ég varð á vissan hátt
hluti af henni,“ segir Spessi ljós-
myndari, Sigurþór Hallbjörnsson,
um sýninguna Nafnlaus hestur
sem hann opnar í Ljósmyndasafni
Reykjavíkur á laugardag klukkan
13. Sýningin er á dagskrá Listahá-
tíðar í Reykjavík.
Á sýningunni eru ljósmyndir á
mótorhjólaköppum sem Spessi
myndaði á árunum 2011 og 2012 en
þá var hann búsettur í Kansas í
Bandaríkjunum og myndaði þar í
kring – á einhverju fátækasta
svæði Bandaríkjanna. Hann segir
markmiðið hafa verið í senn að
skrá og veita innsýn í þennan sér-
staka menningarkima, sem hann
hefur sökkt sér í. Ásamt Berg-
steini Björgúlfssyni kvikmynda-
gerðarmanni vinnur hann nú einnig
að heimildakvikmynd um mót-
orhjólameninguna, „bækerana“
eins og þeir eru kallaðir þessir
karlar sem bruna um þjóðvegina
og mörgum stendur ógn af, enda
sumir þeirra bendlaðir við sitthvað
misjafnt.
Spessi er einn kunnasti ljós-
myndari landsins, þekktur fyrir af-
gerandi hlutlægan stíl hvort sem
hann sýnir fólk eða staði; margir
þekkja bækur hans Bensín og
Location. Hann segir þetta verk-
efni hafa legið í loftinu í mörg ár,
allar götur síðan hann sá kvik-
myndina Easy Rider í London árið
1979 í London. „Fyrsta mótorhjólið
eignaðist ég árið 1986, svo tók ég
mér hlé en upp úr aldamótunum
fékk ég mér Harley Davidson-hjól
og öðlaðist mikinn áhuga á þessum
kúltúr. Mér fannst hann spennandi
og langaði að kynna mér betur
hvaðan hann kemur,“ segir hann.
„Þeir hafa lifað lífinu“
Áhuginn gat ekki annað en leitt
Spessa til Bandaríkjanna – „í upp-
hafi er þetta amerísk menning,“
segir hann. Í byrjun árs 2008 lét
Spessi sérsmíða fyrir sig mótorhjól
í Las Vegas og þegar það var
tilbúið um vorið flaug hann út og
ók á því á mótorhjólahátíð í Suður-
Dakóta, og svo áfram suður til
Memphis í Tennessee. „Á þessum
tíma ákvað ég að gera portrettbók
um mótorhjólamenn,“ segir hann.
Kunningi hans stakk upp á því að
hann gerði samtímis heim-
ildamyndina um þessa menningu.
Síðan hefur verkefnið þróast og
Spessi ákvað að hann þyrfti að
dvelja um tíma vestanhafs, í nábýli
við eigendur mótorhjólanna stóru.
„Ég endaði í Kansas þar sem
konan mín fór í skóla sem skipti-
nemi – og það var hárrétti stað-
urinn! Þetta er svo mikil Ameríka
og menning mótorhjólamannanna
þar svo rótgróin og óspillt. Ég
kynntist „bækerafjölskyldu“; pabb-
inn er sjötugur og hefur hjólað í
hálfa öld, synir hans eru allir á
mótorhjólum og vinirnir líka, þess-
ir flottu gömlu kallar. Þeir hafa lif-
að lífinu,“ segir Spessi og hlær,
enda hefur hann heyrt hjá þeim
margar sögur. „Ég komst inn í
þennan hóp og kynntist menning-
unni innan frá, kjarnanum, á með-
an ég hef venjulega horft utan frá
í öðrum verkefnum sem ég hef
unnið með myndavélinni.“
„Eins og þjóðflokkur“
Í þessum nýjum myndum Spessa
segir hann ákveðinn samruna
þeirrar hlutlægu nálgunar sem
hann er þekktastur fyrir og hefð-
bundinnar heimildaljósmyndunar,
ljósmyndafrásagna eins og þekktar
eru úr eldri tímaritum.
„Þetta verkefni sver sig í ætt við
mín fyrri en nálgunin er líka klass-
ísk; þetta krafðist annarrar nálg-
unar en ég er vanur. Þetta er mjög
sjónræn menning. Mótorhjóla-
mennirnir eru eins og þjóðflokkur.
Tilfinningin er að allir „bækerar“
séu vinir. Gömlu karlarnir segja
mér að hvort sem menn voru í
klúbb eða ekki þá héldu þeir sam-
an. Þótt þessir menn eigi fjöl-
skyldur snýst allt um mótorhjóla-
menninguna; ef einhver deyr þá er
farið á mótorhjólunum í útförina.
Það þykir virðingarvottur.“
Rætur þessarar mótorhjóla-
menningar eru raktar aftur Kali-
forníu árið 1947 og þetta voru
gjarnan uppgjafahermenn sem áttu
bágt með að aðlagast hinu daglega
lífi að nýju. Spessi segir þá hafa
stofnað klúbba sem séu að vissu
leyti byggðir upp eins og her-
deildir og þeir flökkuðu um eins og
kúrekar í villta vestrinu, nema
hjólin komu í stað hesta. Þessa
sögu mun Spessi segja í heim-
ildakvikmyndinni. Og auk þess að
hafa mikinn áhuga á þessari menn-
ingu, menningu sem sumir fyrirlíta
og aðrir óttast, þá segist Spessi
hafa samúð með henni. Og hann
gerir ekki mikið úr því að hún
spretti víða upp úr fátækt, eymd
og fáfræði.
„Vissulega er nokkur fátækt en
margir þessara karla stunda sína
vinnu og þeir eru alls ekki allir í
einhverjum klúbbum. Þetta er
heillandi heimur,“ segir Spessi.
„Þetta er mjög sjónræn menning,“ segir Spessi um heim mótorhjólanna í miðríkjum Bandaríkjanna sem hann hefur verið að mynda.
Morgunblaðið/Kristinn
SPESSI LJÓSMYNDAÐI MÓTORHJÓLAMENNINGU Í MIÐRÍKJUM BANDARÍKJANNA
„Þetta er svo mikil Ameríka“
„ÉG KOMST INN Í ÞENNAN HÓP OG KYNNTIST MENNINGUNNI INNAN FRÁ,“ SEGIR LJÓSMYNDARINN SPESSI. SÝNING Á LJÓSMYNDUM
HANS AF BANDARÍSKUM MÓTORHJÓLAKÖRLUM VERÐUR OPNUÐ Í LJÓSMYNDASAFNI REYKJAVÍKUR OG ER Á DAGSKRÁ LISTAHÁTÍÐAR.
Einar Falur Ingólfsson efi@mbl.is
„Þessi mynd er tekin þegar sonurinn var að snúa heim eftir átta ár í fang-
elsi. Fjölskylda og vinir biðu hans á mótorhjólaverkstæðinu. Það var hjart-
næm stund. Daginn eftir fékk hann nýtt Harley-mótorhjól,“ segir Spessi.
Ljósmynd/Spessi