Tíminn - 08.08.1952, Blaðsíða 5
176. bla5.
TÍMINN, föstudaginn 8. ágúst 1952.
B
Föstud. 8. cígíist
Er Sjálfstæðisflokk
urinn sósíalistískur?
ERLENT YFIRLIT:
Keisari Et h iop í u
HaiSe Selassie hefir reynst landi síim
hygg'in og farsæll stjórnandi
Seinustu árin fyrir styrjöldina um Haile Selassie sem keisara
mátti oft sjá nafn Haile Selassie landsins. Hann velur ráöherrana
Einhver kynlegasta
smíð, er lengi hefir sést á:
prenti, birtist í Morgunblað-
inu í gær. Birtingu hennar
mennina. Þessir sfcjórnarhættir
virðast gefast vel, því að Haile Sel
assie er hygginn stjómandi og
á forsíðum heimsblaðanna. Titill °g fylkisstjórar hans tilnefna þing
hans, sem.. er konungur konung-
rjj._ ! anna, var hins vegar sjaldan nefnd
' ur. Haile Selassie dvaldi þá land
flótta, en reyndi eftir beztu getu aö , stjórnar yfirleitt þannig, að lítið
tala máli þjóðar sinnar. Hann her á valdi hans. Eins og alþýðu-
t naut óskiptrar samúðar almenn- , menntun og félagslegum þroska er
hefði ef til vill mátt færa 1 ings, en ráð'ámenn stórjjjóðanna 'en’i háttað í Ethiopiu er ekki lík-
ritstjórunum til betri vegarj sinntu ekki-máli hans. Hann gafst; legt, að lýðræoi myndi gefa þar |
ef þeir hefðu tekið hana af Þ° ekki upp, heidur notaði öll betn raun.
? Forsætisráðherrann
(Framhald af 3. síðu).
hans og túlka hana ranglega.
Hann vissi, að utan um sál-
rænu fyrirbrigðin hafa menn
irniir þyrlað upp moldviðri
af hégiljum, vitleysum og
kukli. En í vinahópi gekk
* '|ihann jafnan drengileg fram
\j|°g skýrði frá sjónarmiðum
*sínum. Á síðustu árum sínum
bjó hann til drög að endur-
l^minningum um reynslu sína
ijttf miðlum og öndum, og þar
tlaði hann að birta um-
íangsmiklar skýrslur frá
fundum sínum með ritmiðlin
um Geraldine Cummins. For-
sætisráöherranum entist
þægð við einhvern fáfl’óðan! tækifæri til að láta til sín heyra. | Stjórn Haile Selassie ber þess
OC 'einfoldan kunnine-ia sinn ! Ahessinia eða Ethiopia var fyrsta merki, að hann er mikill umbóta- legri en hún var. Margir erlendir ekki ævin til að skrifa endur
...i / k+í* i- fórnarlambið, á altari faslsmans. sinni og dvöl hans erleridis hefh uppeldisfræðingar hafa verið fengn
Og Dll U LlíXlla. R lltlO S,DL-1U11Q1 __ ... c-rv . ..... I_______^ ____ , , , >... . . I
stað
un
sem forustugrein blaðsins. j iegasta. Hins vegar skorti hann
í upphafi greinarinnar er.vopn °§ útbúnað, svo að úrsiitin
rætt um það, að háir skattar voru ráðjn^yrirfram, þegar stór-
, .. , . , JL veldm akvaðu að vmna það til
hafi hmdrao eðlilega fjar- friðarlns as wanda sér ekki í ieik-
magnsmyndun hei a landi, inn, vorið 1936 héidu hersveitir
einkum hjá fyrirtækjum. ítala inn í-Addis Abeba. Haile Sel
Skal ekki dregið úr því, að assie ákvað: heldur að flýja Iand.
þetta geti að einhverju leyti en að beýgja sig fyrir innrásar-
verið rétt, en þó hefil' trú- mönnunurnr Hann neitaði að viður
leysið á verðgildi peninganna kenna yfnTáö ítala og taiaði máii
vafalaust átt miklu stærri
sínu og þjóðar sinnar á fundum
þjóðabandalagsins
þatt í þessu hin síðari ár. Þaö þeim stöðnin, þar sem usveizlu' ur. Þessi mál eru efling hersins,
ei Og v^falaust ekki veiga- m4tti væn-ta. Enga hjálp var hins! heilbrigðismálin og skólamálin.'
minni ástæða en sjálfir skatt vegar að fá lijá þeim, sem völdin i Haile Selassie hefir lagt jöfn-
arnir, hve margir svokallaðir höfðu. Haile Selassie vann sér j um höndum á það áherslu að auka
stærri atvinnurekendur hafa hins vegar - samúð og hylli almenn: landherinn og koma upp flugher.
keppst við að draga fé Út Úl’ inSS með hinni látlausu og við- j Hann telur að þetta sé nauðsyn-
atvinnurekstrinum til marg- íei<fnu framkomu sinni. Hann legt, svo að landið verði síður fyr-
VÍsleora einkaþarfa eins og hlaut íJa víð'urkenningu að vera ir nýrri innrás. Hann hefir látið
skrauthýsi þeirra, luxusbílar
öðrum
ingar megi ekki gerast of hratt Haile Selassie vildu færa honum
og nýjungar megi ekki skola burtu Sjöf við heimkomu hans og hófu
því, sem er þjóðlegt og gott í eðli fjársöfnun i því skyni, æskti hann
sínu. Stefna hans er fólgin í því að þess, að fé þetta yrði látið renna
sameina hið gamla og nýja, án hil háskólabyggingar í Addis Ab-
þess að til hættulegra árekstra eha. Hinn nýi háskóli, er verður
lcomi.
Herinn, heiibrigðismálin
og skólarnir.
Það eru einkum þrjú málefni,
sem Haile Selassie hefir látið til
sín taka síðan hann kom heim aft
sérstæður óg merkilegur persónu- ; brezka lierforingja skipuleggja
leiki og góður fulltrúi þeirrar einu ! landherinn, en sænskir sérfræö-
og ýms óhófseyðsla vitnai (Afríkúþjóðár, er fram til þessa j ingar hafa skipulagt og pjálfað
um. Því aðeins er réttlætan- iiafði sloppið við erlend yfirráð og
legt að veita fyrirtækjum auk íhiutun.
in skatthlunnindi, að þessi |
fjárdráttur sé jafnframt Hygginn stjórnandi.
stöðvaður, svo að skattfríð- j pæfan varð Ethiopiumönnum
indin komi þá raunverulega hliðho11 1 þétte skipti, eins og áð-
atvinnurekstrinum að notum, i 'Tínri. hinna .eriendu Jfirráða
en .verðl ekkl tll að auka svall 11940_41 hröktu Bretar ítalska her
og óhóf . ýmsra hinna svo- , inn nr ianái og þann 5. maí 1941
nefndu eigenda. hélt Haile Selassie innreið sína í, koma heim aftur. Ethiopiumenn
Það, sem geril’ umrædda j Addis Abéba. Fyrsta verk hans j vita, hvað það þýðir að verða fyrir
flugherinn. Þegar S.Þ. báðu um her
lið til að hrinda árásinni á Suð
ur-Kóreu, varð Ethiopia eitt
fyrsta ríkið, er svaraði jákvætt og
hefir allstór herdeild ethiopiskra
hermanna síðan barizt í Kóreu. Lið
þetta hefir hlotið þar mikið lof
fyrir vaska framgöngu. Hermenn-
irnir, sem hafa barizt í Kóreu,
njóta mikilla vinsælda, er þeir
Mbl. grein að furðuverki, erivar að biðja þegna sína að íáta
þó ekki það, sem hér hefiriekki hina ítölsku Jandnema gjalda
verið minnst á. Framangreind |þeirra l verka’fA er hlnlr itolsku
skoðun getur att fullan rétt j þessi þ(Htu ný sönnun um hygg.
á sér, ef annara atriði er,incii hans óg réttsýni.
jafnframt gætt. Það, sem ger j Efth- að paile Selassie sneri
ir greinina að furðuverki, er J heimleiðis, hefir verið hljóðara um
sú kenning, sem þar er liald-; hann en áður. Ethiopia liggur ut-
ið fram um orsök skattanna.' an við aðályettvang heimsviðburð ------ -------------------------
Skattarnir eru nefnilega ein I anna- Þangáð koma ekki nema súr- j þeim og annast ýmsar leiðbeining-
göngu færðir á reikning sosí' íáir. er!endir ferðalangar og. er' ar um heilsuvernd' 1 AddfsfAbeba
f- lendir blaðamenn eru þar sjald- i hefir nylega tekið til starfa ny-
alisrisku f.okkanna. Skatta- seðir fUgiar, Fl^stum þeirra, sem; tízku sjúkrahús með 2000 sjúkra-
hækkanirnar hafi verið að- i hafa iagt þahgað leið sína seinustu; rúmum.
innrás og búa við erlent ofríki, og
hafa þvi glöggan skilning á því hve
mikilsvert það er, að aiþjóðlegum
samtökum sé beitt til að hindra
það, að slíkt endurtaki sig.
Heilbrigðismálin eru Haile Sel-
assie mikið áhugamál. Spítalar
hafa verið reistir víðs vegar um
landjð og erjendir sérfræöingar
hafa verið fengnir til að stjórna
fyrsti háskóli í Ethiopiu, mun senn
taka til starfa.
Stutt æviágrip.
Haile Selassie varð 61 árs gamall
24. f.m. og-voru þá liðin 22 ár frá
því að hann varð keisari. Hann
er dóttursonur Meneliks II., sem
varð frægur fyrir það á sinni tíð,
að hrinda ítalskri innrás. Haile
(Framhald á 6. síðu).
Raddir nábúanna
ferö þeirra til aö koma á ríkis
rekstri.
Hér skal vissulega ekki gert
lítið úr þeim þætti, sem sosíál
istísku flokkarnir, þ. e. Komm j
únistaflokkurinn og Alþýðu-
flokkurinn, eiga í skatta-
hækkununum, eða reynt
neitt til þess að bera blak af
þeim. Á hitt þykir hinsvegar
rétt að benda, að ekki er kunn
ugt um neina skattaliækkun,
er samþykkt hefir verið á Al-
þingi seinustu árin, að hún
hafi ekki hlotið fullan stuön
ing Sjálfstæðisflokksins. Þaö
skiptir og ekki minna máli,
að Sjálfstæðisflokkurinn hef
ir staðið að setningu þeirra
laga, er átt hafa mestan þátt
í því að gera skattahækkan-
irnar óumflýjanlegar. Það
voru t. d. ein helztu verk ný-
sköpunarstjórnarinnar, sem i
Sjálfstæðisflokkurinn er
mjög hróðugur yfir, að setja
ný tryggingalög og fræðslu-
lög, er bæði hafa stórkost-
lega aukið útgjöld ríkis og
bæjarfélaga og þannig knú-
ið fram skattahækkanir.
Síðast, en ekki síst, er svo
þess að gæta, að Reykjavík-
misserin, kemur hins vegar saman j Skóla- og fræðslumálin eru þó
um, að þaf eigi sér stað miklar. talin aðaláhugamál Haile 'Selassie.
framfarir á ýmsum sviðum. Kirkjan sá nær eingöngu um þessi
Stjórnarhættir Ethiopiu nálgast mál áður, efi Haile Selassie hefir
j það, sem kallað var upplýst eða j unnið markvisst að því, að ná
menntað einveldi fyrr á tímum.: þeim úr höndum hennar og gera
Völdin eru raunverulega í hönd- skólakennsluna almennari og gagn
urbær, sem alla tíð hefir bú
ið við meirihlutastjórn Sjálf
stæðismahna, leggur nú
miklu hærri álögur á at-
vinnufyrirtækin en' ríkið og
það alveg án tillits til þess,
hvort rékstur þeirra ber sig
eða ekki (veltuútsvarið).
Elaðið íslenzkur iðnaður
sagði nýlega frá dæmi, er
sýndi, að útsvörin á iðnaðar
fyrirtækjum eru margfallt
hærri eíii: ríkisskattarnir.
Eftir lestúr framangreindr-
ar ritsiámar Mbl. hljóta
menn þvjí að freistast til að
spyrja: Heldur blaðið vissu-
lega, að hægt sé að leyna
þessum þætti Sjálfstæðis-
flokksins i skattaálögunum
og færa þær alveg á reikn-
ing annárra flokka eða telur
blaðið Sjálfstæðisflokkinn
orðinn sosialistiskan flokk og
eignar honum þvi bróðurpart
inn, þegar það er að tala um
verk sosíalistisku flokkanna
í skattamálunum?
Það eitt er víst, að Sjálf-
stæðisflokkurinn á ekki að-
eins jafnmikinn þátt og hin-
ir flokkarnir í skattaálögum
þeim, se/a lagöar hafa verið
á seinustu árin, heldur hefir
í sumum tilfellum gengið feti
framar, eins og útsvörin í
Reykjavík bera vitni um, en
þar hefir flokkurinn farið
einn með völdin.
Um skattana er það ann-
ars að segja, að vissulega
væri æskilegt að hægt væri
að draga úr þeim. En undir-
staöa þess, að það sé' hægt,
er ekki fyrst og fremst breyt
ing á skattalögunum sjálf-
um, heldur að dregið sé svo
úr hinni opinberri starf-
rækslu að skattalækkun sé
möguleg.
skýringum
og athugasemdum. Þar kem-
ur greinilega í ljós, hversu
hann leitaði í sambandinu við
annan heim.
Gefið gaum að
Austurlöndum.
Meðal þeirra, sem King
hafði samband við hinu meg-
in, var frægastur sjálfur
Roosevelt forseti. En milli
þeirra hafði veriö mikil vin-
átt í mörg ár. Andlát Roose-
velts kom mjög við King, og
þá var sú ósk hans eölileg, að
fá sem fyrst vitneskju um
sinn látna vin. Vitneskjan
kom fyrir ósjálfráð skrif G.
Cummins. Kveöja kom frá
Roosevelt og henni fylgdi
kveðja frá móður Kings, sem
Roosevelt hafði aldrei séð eða
kynnzt í lifanda lífi, en nú
kvaðst hann hafa hitt hana
hinu megin við landmærin.
í skriftinni sagði Roosevelt
frá samtali sínu og frú King.
En sonur hennar skýrir svo
frá því, að nákvæmlega eins
og þarna var skrifað myndu
þau tvö hafa talað saman,
svo sláandi lík þeim væru
orðatiltækin, sem notuð voru
í ósjálfráðu skriftinni.
Til æviloka forsætisráð-
herrans var hertogafrúin af
Hamilton í náinni vináttu við
hann, og hún lýsti yfir því,
að yfir allan efa væri hafið,
að King hefði leitað ráða hjá
Roosevelt framliðnum um
stjórnarathafnir, eins og
hann hafði tíðum gert, með-
an forsetinn var á lífi hér í
heimi. Tvo einstæöa vitnis-
Hér í blaðinu var í vetur
allmikið rætt um þann mögu
leika, að sérleyfisleiðin yrði
að einhverju leyti farin við
uppbyggingu stóriðju hér á
landi. Mbl. ræðir um þetta í
forustugrein 5. j?.m. Er þar
fyrst rætt um ótta manna
frá fornu fari við sérleyfis-
leiðina, en síðan segir:
„í viðskiptum siðmenntaSra
þjóða hafa þróazt réttarreglur,
sem viðurkenndar eru og hlýtt.
Hin voldugu réttarríki hafa sætt
sig við lögmæta úrskurði, sem
féllu þeim í óhag. og fyllsta á-
stæða er til að vænta þess, að
svo verði einnig um alla fram-
tíð. Þá rís sú spurning, hvort
ekki sé ástæðulaus hinn gamli
ótti við að veita útlendu fjár-
magni inn í landið, því að vissu-
lega mætti ganga svö frá samn-
ingum, að engin hætta gæti að
steðjað, ef þeim væri hlýtt.
Hitt er augljóst, að stórvirk, I
arðsöm fyrirtæki gætu bætt hag
landsmanna, enda þótt þau aö i _ ,
einhverju leyti væru eign er-1 buröi um þetta höfum véi nú
lendra manna á sama hátt og á , frá King sjálfum. Forsætis-
sér stað í aiifiestum löndum öðr- j ráðherrann fann sig afar
um. Venjulega verður svo sá' þreyttan af miklu Og löngu
endirinn á, að slfk fyrirtæki j erfiði, Og hann gat þess i
falla aö öllu til innlendra manna j sahlbandinu Við Roosevelt,
og þannig mætti vissulega ganga i ð hann di bráðlega
fra hnutunum, ef til þess kæmi, I,
að stóriðja risi hér upp að ein-1 koma yfir a eftir honum og
hverju leyti á vegum útlendinga. | fara sömu orsökum Og
íslendingar hafa nú með hönd ' hann. I sambandinu svaraði
um stórframkvæmdir, sem aö Roosevelt, að hann skildi til-
verulegu leyti eru gerðar fyrir er- j finningar Kings, en réði hon
lent lánsfé, og virðast allir sam- ! um frá að segja af Sér: „Vertu
mála um. að rétt sé að farið. Hitt i á verðinum. Landið þitt þarf
þín“, og svo sagði hann um
er augljóst, að takmörk eru fyrir
því, til hversu mikilla erlendra
skulda hægt og rétt er að stofna.
Vel má þá einnig hafa það í
huga, að íslenzka þjóðin ber á-
byrgð á greiðslum slíkra skulda,
en í hinu tilfellinu eru eigend-
fyrirtækjanna einir ábyrgir, og
eignir þeirra einar standa hér til
fullnustu þeim, þar sem ríkið á
aftur - á móti hagnaðarvonina í
sköttum og margvíslegum gjöld-
um.“
Þegar öll kurl koma til graf
ar, segir Mbl. að lokum, virð-
ist því óhyggilegt að útiloka
með öllu möguleika á flutn-
ingi erlends fjármagns inn í
landið, þótt rétt sé og sjálf-
sagt að fara að öllu með gát
og hógværð.
Kóreu: „Engin stórtiðindi
verða bráðlega í Evrópu, en
gefið gaum að Austrlöndum.
Innan tveggja ára brýzt út
stríð í Austur-Asíu“.
Er þetta raunverulegt?
Skiljum við þetta? Getum við
ti'úað þessu? Um það þarf
í rauninni ekki að ræða. Aðal
málið er hitt, að hinn skarp
gáfaði, rökvísi og gagnrýn-
andi forsætisráðherra, Mac-
kenzie King, var ekki í nein-
um vafa.
(Grein þessi er úr danska
blaöinu Natoinal Tidenáe, en
birtist hér í þýðingu Morg-
uns).