Tíminn - 08.08.1952, Blaðsíða 5

Tíminn - 08.08.1952, Blaðsíða 5
176. bla5. TÍMINN, föstudaginn 8. ágúst 1952. B Föstud. 8. cígíist Er Sjálfstæðisflokk urinn sósíalistískur? ERLENT YFIRLIT: Keisari Et h iop í u HaiSe Selassie hefir reynst landi síim hygg'in og farsæll stjórnandi Seinustu árin fyrir styrjöldina um Haile Selassie sem keisara mátti oft sjá nafn Haile Selassie landsins. Hann velur ráöherrana Einhver kynlegasta smíð, er lengi hefir sést á: prenti, birtist í Morgunblað- inu í gær. Birtingu hennar mennina. Þessir sfcjórnarhættir virðast gefast vel, því að Haile Sel assie er hygginn stjómandi og á forsíðum heimsblaðanna. Titill °g fylkisstjórar hans tilnefna þing hans, sem.. er konungur konung- rjj._ ! anna, var hins vegar sjaldan nefnd ' ur. Haile Selassie dvaldi þá land flótta, en reyndi eftir beztu getu aö , stjórnar yfirleitt þannig, að lítið tala máli þjóðar sinnar. Hann her á valdi hans. Eins og alþýðu- t naut óskiptrar samúðar almenn- , menntun og félagslegum þroska er hefði ef til vill mátt færa 1 ings, en ráð'ámenn stórjjjóðanna 'en’i háttað í Ethiopiu er ekki lík- ritstjórunum til betri vegarj sinntu ekki-máli hans. Hann gafst; legt, að lýðræoi myndi gefa þar | ef þeir hefðu tekið hana af Þ° ekki upp, heidur notaði öll betn raun. ? Forsætisráðherrann (Framhald af 3. síðu). hans og túlka hana ranglega. Hann vissi, að utan um sál- rænu fyrirbrigðin hafa menn irniir þyrlað upp moldviðri af hégiljum, vitleysum og kukli. En í vinahópi gekk * '|ihann jafnan drengileg fram \j|°g skýrði frá sjónarmiðum *sínum. Á síðustu árum sínum bjó hann til drög að endur- l^minningum um reynslu sína ijttf miðlum og öndum, og þar tlaði hann að birta um- íangsmiklar skýrslur frá fundum sínum með ritmiðlin um Geraldine Cummins. For- sætisráöherranum entist þægð við einhvern fáfl’óðan! tækifæri til að láta til sín heyra. | Stjórn Haile Selassie ber þess OC 'einfoldan kunnine-ia sinn ! Ahessinia eða Ethiopia var fyrsta merki, að hann er mikill umbóta- legri en hún var. Margir erlendir ekki ævin til að skrifa endur ...i / k+í* i- fórnarlambið, á altari faslsmans. sinni og dvöl hans erleridis hefh uppeldisfræðingar hafa verið fengn Og Dll U LlíXlla. R lltlO S,DL-1U11Q1 __ ... c-rv . ..... I_______^ ____ , , , >... . . I stað un sem forustugrein blaðsins. j iegasta. Hins vegar skorti hann í upphafi greinarinnar er.vopn °§ útbúnað, svo að úrsiitin rætt um það, að háir skattar voru ráðjn^yrirfram, þegar stór- , .. , . , JL veldm akvaðu að vmna það til hafi hmdrao eðlilega fjar- friðarlns as wanda sér ekki í ieik- magnsmyndun hei a landi, inn, vorið 1936 héidu hersveitir einkum hjá fyrirtækjum. ítala inn í-Addis Abeba. Haile Sel Skal ekki dregið úr því, að assie ákvað: heldur að flýja Iand. þetta geti að einhverju leyti en að beýgja sig fyrir innrásar- verið rétt, en þó hefil' trú- mönnunurnr Hann neitaði að viður leysið á verðgildi peninganna kenna yfnTáö ítala og taiaði máii vafalaust átt miklu stærri sínu og þjóðar sinnar á fundum þjóðabandalagsins þatt í þessu hin síðari ár. Þaö þeim stöðnin, þar sem usveizlu' ur. Þessi mál eru efling hersins, ei Og v^falaust ekki veiga- m4tti væn-ta. Enga hjálp var hins! heilbrigðismálin og skólamálin.' minni ástæða en sjálfir skatt vegar að fá lijá þeim, sem völdin i Haile Selassie hefir lagt jöfn- arnir, hve margir svokallaðir höfðu. Haile Selassie vann sér j um höndum á það áherslu að auka stærri atvinnurekendur hafa hins vegar - samúð og hylli almenn: landherinn og koma upp flugher. keppst við að draga fé Út Úl’ inSS með hinni látlausu og við- j Hann telur að þetta sé nauðsyn- atvinnurekstrinum til marg- íei<fnu framkomu sinni. Hann legt, svo að landið verði síður fyr- VÍsleora einkaþarfa eins og hlaut íJa víð'urkenningu að vera ir nýrri innrás. Hann hefir látið skrauthýsi þeirra, luxusbílar öðrum ingar megi ekki gerast of hratt Haile Selassie vildu færa honum og nýjungar megi ekki skola burtu Sjöf við heimkomu hans og hófu því, sem er þjóðlegt og gott í eðli fjársöfnun i því skyni, æskti hann sínu. Stefna hans er fólgin í því að þess, að fé þetta yrði látið renna sameina hið gamla og nýja, án hil háskólabyggingar í Addis Ab- þess að til hættulegra árekstra eha. Hinn nýi háskóli, er verður lcomi. Herinn, heiibrigðismálin og skólarnir. Það eru einkum þrjú málefni, sem Haile Selassie hefir látið til sín taka síðan hann kom heim aft sérstæður óg merkilegur persónu- ; brezka lierforingja skipuleggja leiki og góður fulltrúi þeirrar einu ! landherinn, en sænskir sérfræö- og ýms óhófseyðsla vitnai (Afríkúþjóðár, er fram til þessa j ingar hafa skipulagt og pjálfað um. Því aðeins er réttlætan- iiafði sloppið við erlend yfirráð og legt að veita fyrirtækjum auk íhiutun. in skatthlunnindi, að þessi | fjárdráttur sé jafnframt Hygginn stjórnandi. stöðvaður, svo að skattfríð- j pæfan varð Ethiopiumönnum indin komi þá raunverulega hliðho11 1 þétte skipti, eins og áð- atvinnurekstrinum að notum, i 'Tínri. hinna .eriendu Jfirráða en .verðl ekkl tll að auka svall 11940_41 hröktu Bretar ítalska her og óhóf . ýmsra hinna svo- , inn nr ianái og þann 5. maí 1941 nefndu eigenda. hélt Haile Selassie innreið sína í, koma heim aftur. Ethiopiumenn Það, sem geril’ umrædda j Addis Abéba. Fyrsta verk hans j vita, hvað það þýðir að verða fyrir flugherinn. Þegar S.Þ. báðu um her lið til að hrinda árásinni á Suð ur-Kóreu, varð Ethiopia eitt fyrsta ríkið, er svaraði jákvætt og hefir allstór herdeild ethiopiskra hermanna síðan barizt í Kóreu. Lið þetta hefir hlotið þar mikið lof fyrir vaska framgöngu. Hermenn- irnir, sem hafa barizt í Kóreu, njóta mikilla vinsælda, er þeir Mbl. grein að furðuverki, erivar að biðja þegna sína að íáta þó ekki það, sem hér hefiriekki hina ítölsku Jandnema gjalda verið minnst á. Framangreind |þeirra l verka’fA er hlnlr itolsku skoðun getur att fullan rétt j þessi þ(Htu ný sönnun um hygg. á sér, ef annara atriði er,incii hans óg réttsýni. jafnframt gætt. Það, sem ger j Efth- að paile Selassie sneri ir greinina að furðuverki, er J heimleiðis, hefir verið hljóðara um sú kenning, sem þar er liald-; hann en áður. Ethiopia liggur ut- ið fram um orsök skattanna.' an við aðályettvang heimsviðburð ------ ------------------------- Skattarnir eru nefnilega ein I anna- Þangáð koma ekki nema súr- j þeim og annast ýmsar leiðbeining- göngu færðir á reikning sosí' íáir. er!endir ferðalangar og. er' ar um heilsuvernd' 1 AddfsfAbeba f- lendir blaðamenn eru þar sjald- i hefir nylega tekið til starfa ny- alisrisku f.okkanna. Skatta- seðir fUgiar, Fl^stum þeirra, sem; tízku sjúkrahús með 2000 sjúkra- hækkanirnar hafi verið að- i hafa iagt þahgað leið sína seinustu; rúmum. innrás og búa við erlent ofríki, og hafa þvi glöggan skilning á því hve mikilsvert það er, að aiþjóðlegum samtökum sé beitt til að hindra það, að slíkt endurtaki sig. Heilbrigðismálin eru Haile Sel- assie mikið áhugamál. Spítalar hafa verið reistir víðs vegar um landjð og erjendir sérfræöingar hafa verið fengnir til að stjórna fyrsti háskóli í Ethiopiu, mun senn taka til starfa. Stutt æviágrip. Haile Selassie varð 61 árs gamall 24. f.m. og-voru þá liðin 22 ár frá því að hann varð keisari. Hann er dóttursonur Meneliks II., sem varð frægur fyrir það á sinni tíð, að hrinda ítalskri innrás. Haile (Framhald á 6. síðu). Raddir nábúanna ferö þeirra til aö koma á ríkis rekstri. Hér skal vissulega ekki gert lítið úr þeim þætti, sem sosíál istísku flokkarnir, þ. e. Komm j únistaflokkurinn og Alþýðu- flokkurinn, eiga í skatta- hækkununum, eða reynt neitt til þess að bera blak af þeim. Á hitt þykir hinsvegar rétt að benda, að ekki er kunn ugt um neina skattaliækkun, er samþykkt hefir verið á Al- þingi seinustu árin, að hún hafi ekki hlotið fullan stuön ing Sjálfstæðisflokksins. Þaö skiptir og ekki minna máli, að Sjálfstæðisflokkurinn hef ir staðið að setningu þeirra laga, er átt hafa mestan þátt í því að gera skattahækkan- irnar óumflýjanlegar. Það voru t. d. ein helztu verk ný- sköpunarstjórnarinnar, sem i Sjálfstæðisflokkurinn er mjög hróðugur yfir, að setja ný tryggingalög og fræðslu- lög, er bæði hafa stórkost- lega aukið útgjöld ríkis og bæjarfélaga og þannig knú- ið fram skattahækkanir. Síðast, en ekki síst, er svo þess að gæta, að Reykjavík- misserin, kemur hins vegar saman j Skóla- og fræðslumálin eru þó um, að þaf eigi sér stað miklar. talin aðaláhugamál Haile 'Selassie. framfarir á ýmsum sviðum. Kirkjan sá nær eingöngu um þessi Stjórnarhættir Ethiopiu nálgast mál áður, efi Haile Selassie hefir j það, sem kallað var upplýst eða j unnið markvisst að því, að ná menntað einveldi fyrr á tímum.: þeim úr höndum hennar og gera Völdin eru raunverulega í hönd- skólakennsluna almennari og gagn urbær, sem alla tíð hefir bú ið við meirihlutastjórn Sjálf stæðismahna, leggur nú miklu hærri álögur á at- vinnufyrirtækin en' ríkið og það alveg án tillits til þess, hvort rékstur þeirra ber sig eða ekki (veltuútsvarið). Elaðið íslenzkur iðnaður sagði nýlega frá dæmi, er sýndi, að útsvörin á iðnaðar fyrirtækjum eru margfallt hærri eíii: ríkisskattarnir. Eftir lestúr framangreindr- ar ritsiámar Mbl. hljóta menn þvjí að freistast til að spyrja: Heldur blaðið vissu- lega, að hægt sé að leyna þessum þætti Sjálfstæðis- flokksins i skattaálögunum og færa þær alveg á reikn- ing annárra flokka eða telur blaðið Sjálfstæðisflokkinn orðinn sosialistiskan flokk og eignar honum þvi bróðurpart inn, þegar það er að tala um verk sosíalistisku flokkanna í skattamálunum? Það eitt er víst, að Sjálf- stæðisflokkurinn á ekki að- eins jafnmikinn þátt og hin- ir flokkarnir í skattaálögum þeim, se/a lagöar hafa verið á seinustu árin, heldur hefir í sumum tilfellum gengið feti framar, eins og útsvörin í Reykjavík bera vitni um, en þar hefir flokkurinn farið einn með völdin. Um skattana er það ann- ars að segja, að vissulega væri æskilegt að hægt væri að draga úr þeim. En undir- staöa þess, að það sé' hægt, er ekki fyrst og fremst breyt ing á skattalögunum sjálf- um, heldur að dregið sé svo úr hinni opinberri starf- rækslu að skattalækkun sé möguleg. skýringum og athugasemdum. Þar kem- ur greinilega í ljós, hversu hann leitaði í sambandinu við annan heim. Gefið gaum að Austurlöndum. Meðal þeirra, sem King hafði samband við hinu meg- in, var frægastur sjálfur Roosevelt forseti. En milli þeirra hafði veriö mikil vin- átt í mörg ár. Andlát Roose- velts kom mjög við King, og þá var sú ósk hans eölileg, að fá sem fyrst vitneskju um sinn látna vin. Vitneskjan kom fyrir ósjálfráð skrif G. Cummins. Kveöja kom frá Roosevelt og henni fylgdi kveðja frá móður Kings, sem Roosevelt hafði aldrei séð eða kynnzt í lifanda lífi, en nú kvaðst hann hafa hitt hana hinu megin við landmærin. í skriftinni sagði Roosevelt frá samtali sínu og frú King. En sonur hennar skýrir svo frá því, að nákvæmlega eins og þarna var skrifað myndu þau tvö hafa talað saman, svo sláandi lík þeim væru orðatiltækin, sem notuð voru í ósjálfráðu skriftinni. Til æviloka forsætisráð- herrans var hertogafrúin af Hamilton í náinni vináttu við hann, og hún lýsti yfir því, að yfir allan efa væri hafið, að King hefði leitað ráða hjá Roosevelt framliðnum um stjórnarathafnir, eins og hann hafði tíðum gert, með- an forsetinn var á lífi hér í heimi. Tvo einstæöa vitnis- Hér í blaðinu var í vetur allmikið rætt um þann mögu leika, að sérleyfisleiðin yrði að einhverju leyti farin við uppbyggingu stóriðju hér á landi. Mbl. ræðir um þetta í forustugrein 5. j?.m. Er þar fyrst rætt um ótta manna frá fornu fari við sérleyfis- leiðina, en síðan segir: „í viðskiptum siðmenntaSra þjóða hafa þróazt réttarreglur, sem viðurkenndar eru og hlýtt. Hin voldugu réttarríki hafa sætt sig við lögmæta úrskurði, sem féllu þeim í óhag. og fyllsta á- stæða er til að vænta þess, að svo verði einnig um alla fram- tíð. Þá rís sú spurning, hvort ekki sé ástæðulaus hinn gamli ótti við að veita útlendu fjár- magni inn í landið, því að vissu- lega mætti ganga svö frá samn- ingum, að engin hætta gæti að steðjað, ef þeim væri hlýtt. Hitt er augljóst, að stórvirk, I arðsöm fyrirtæki gætu bætt hag landsmanna, enda þótt þau aö i _ , einhverju leyti væru eign er-1 buröi um þetta höfum véi nú lendra manna á sama hátt og á , frá King sjálfum. Forsætis- sér stað í aiifiestum löndum öðr- j ráðherrann fann sig afar um. Venjulega verður svo sá' þreyttan af miklu Og löngu endirinn á, að slfk fyrirtæki j erfiði, Og hann gat þess i falla aö öllu til innlendra manna j sahlbandinu Við Roosevelt, og þannig mætti vissulega ganga i ð hann di bráðlega fra hnutunum, ef til þess kæmi, I, að stóriðja risi hér upp að ein-1 koma yfir a eftir honum og hverju leyti á vegum útlendinga. | fara sömu orsökum Og íslendingar hafa nú með hönd ' hann. I sambandinu svaraði um stórframkvæmdir, sem aö Roosevelt, að hann skildi til- verulegu leyti eru gerðar fyrir er- j finningar Kings, en réði hon lent lánsfé, og virðast allir sam- ! um frá að segja af Sér: „Vertu mála um. að rétt sé að farið. Hitt i á verðinum. Landið þitt þarf þín“, og svo sagði hann um er augljóst, að takmörk eru fyrir því, til hversu mikilla erlendra skulda hægt og rétt er að stofna. Vel má þá einnig hafa það í huga, að íslenzka þjóðin ber á- byrgð á greiðslum slíkra skulda, en í hinu tilfellinu eru eigend- fyrirtækjanna einir ábyrgir, og eignir þeirra einar standa hér til fullnustu þeim, þar sem ríkið á aftur - á móti hagnaðarvonina í sköttum og margvíslegum gjöld- um.“ Þegar öll kurl koma til graf ar, segir Mbl. að lokum, virð- ist því óhyggilegt að útiloka með öllu möguleika á flutn- ingi erlends fjármagns inn í landið, þótt rétt sé og sjálf- sagt að fara að öllu með gát og hógværð. Kóreu: „Engin stórtiðindi verða bráðlega í Evrópu, en gefið gaum að Austrlöndum. Innan tveggja ára brýzt út stríð í Austur-Asíu“. Er þetta raunverulegt? Skiljum við þetta? Getum við ti'úað þessu? Um það þarf í rauninni ekki að ræða. Aðal málið er hitt, að hinn skarp gáfaði, rökvísi og gagnrýn- andi forsætisráðherra, Mac- kenzie King, var ekki í nein- um vafa. (Grein þessi er úr danska blaöinu Natoinal Tidenáe, en birtist hér í þýðingu Morg- uns).

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.