Morgunblaðið - 01.12.1974, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 1. DESEMBER 1974
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
R itstjórnarf ulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjóm og afgreiðsla
Auglýsingar
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Eyjólfur Konráð Jónsson,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
ASalstræti 6, slmi 10 100.
ASalstræti 6, slmi 22 4 80.
Áskriftargjald 600.00 kr. á mánuði innanlands.
j lausasölu 35.00 kr. eintakið.
Þagnarmál
Þjóðviljans
Fyrir rúmri viku birti
Morgunblaðið mynd af
reikningi, sem því hafði
borizt í hendur. Reikn-
ingur þessi er frá því í
febrúar 1971. Hann er frá
Prentsmiðju Jóns Helga-
sonar, sem Magnús
Kjartansson lét Ríkisprent-
smiðjuna Gutenberg kaupa
meóan hann var iðnaðar-
ráðherra. Hann er stílaður
á dagblaðið Þjóðviljann.
Reikningurinn er bersýni-
lega fyrir prentun á bréfs-
efni fyrir sovésku frétta-
stofuna APN, sem m.a. er
starfrækt hér á landi.
Morgunblaðið varpaði
fram þeirri spurningu,
hvers vegna þessi reikn
ingur væri stílaður á Þjóð-
viljann, hvaða fjárhagsleg
tengsl væru á milli þess
blaðs og sovésku fréttastof-
unnar APN á íslandi.
Þar eð engin skýring
fékkst á þessu máli í Þjóð-
viljanum, ítrekaði Morgun-
blaðið spurningu sína í
leiðara sl. miðvikudag. Þar
er Þjóðviljinn enn krafinn
svara. En þögnin er eina
svarið, sem enn hefur
fengist.
Þetta mál hefur að von-
um vakið eftirtekt og um-
tal. Ekki sízt þögn Þjóðvilj-
ans, sem út af fyrir sig
getur verið nægilegt svar.
Þögnin talar oft skýrara
máli en löng orðræða.
Þagnarmál Þjóðviljans
sker í hlustir. Engu að
síður skal enn beint þeim
eindregnu tilmælum til
blaðsins, að það geri hreint
fyrir sínum dyrum í þessu
efni ef það getur. Hinn
almenni borgari á heimt-
Setningarræða Kristj-
áns Ragnarssonar,
formanns Landssambands
íslenzkra útvegsmanna, á
aðalfundi sambandsins á
Akureyri, sl. miðvikudag,
leiddi margar athyglisverð-
i ar staðreyndir í ljós.
1 Verðmæti útfluttra
sjávarafurða á árinu 1973
var 19.300 milljónir króna
og hafði aukist um 7.500
milljónir frá árinu áður
eða um 64%. Þessi verð-
mætisaukning stafaði að
hluta til af auknunv út-
flutningi, magnaukning
13%, en um 51% vegna
hækkaðs verðlags. Hlutur
sjávarútvegs í heildarút-
flutningi jókst á árinu úr
84,2% í 89,4%, þegar ál-
framleiðslan er ekki með-
talin. Meðaltekjur háseta á
fiskiskipaflotanum eru
taldar 850 þúsund krónur
eða um 31% hærri en
meðaltekjur verkamanna,
- sem eru taldar hafa numið
650 þúsundum króna.
Horfur í sjávarútvegi á
árinu 1974 eru allt aðrar og
verri. Stafar þetta af
mörgum samverkandi
ástæðum. 15% aflarýrnun,
stórauknum kostnaði
vegna kaup- og kostnaðar-
hækkana innanlands og
hækkun á erlendum nauð-
synjum útgerðar, ekki sízt
ingu á því, að Þjóðviljinn
leggi spil sín á borðið und-
andráttarlaust.
olíu, sem hefur nær þre-
faldast í verði. Auk þessí
hefur svo orðið mikil verð-
lækkun í mörgum mikil-
vægum útflutningsgrein-
um sjávarafurða, og í sum-
um tilfellum, eins og mjöli,
hefur verð lækkað um
helming. Áætlaður
rekstrarhalli bátaflotans á
yfirstandandi ári, að frá-
töldum loðnubátum, er 670
milljónir króna, þrátt fyrir
350 milljón króna framlag
úr aflatryggingarsjóði, og
rekstrarhalli togaraflotans
er áætlaður um 800
milljónir króna.
Þegar þessar staðreyndir
liggja ljósar fyrir, sem og
sú þýðing, er útgerðin
hefur fyrir atvinnu og af-
komu sjávarplássa og
þjóðarbúsins, getur engum
dulist nauðsyn þeirra efna-
hagsráðstafana, sem
gerðar hafa verið. Án
þeirra hefði verið stefnt að
beinni rekstrarstöðvun í
sjávarútvegi, veiðum og
vinnslu, og kallað yfir þjóð-
ina víðtækara atvinnuleysi
en þekkst hefur í áratugi.
Það ber enn brýna nauð-
syn til að fara með fullri
gát í allar aógerðir, sem
áhrif hafa á rekstrarmögu-
leika útgerðarinnar i land-
inu.
Kristján Ragnarsson
varaði jafnframt viö þeim
lúalega áróðri, gegn út-
vegs- og fiskverkunarfólki,
sem í óliklegustu myndum
væri lætt inn í ríkisrekna
fjölmiðla, hljóðvarp og
sjónvarp. Þar væri á flest-
an hátt reynt að lítilsvirða
starfshætti, viðhorf og
menningarviðleitni þess
fólks, er við sjávarsíðuna
byggi og ynni hörðum
höndum sér og þjóðar-
heildinni. Hér ættu jafnan
hlut að máli aðilar, sem
skulduðu þjóðarheildinni,
og þá fyrst og fremst þeim
er verðmætin sköpuðu,
menningarlegt uppeldi
sitt. Nauðsynlegt væri að
gjalda varhug annarlegum
sjónarmiðum, sem byggð-
ust á fordómum og mis-
notkun ríkisf jölmiðlanna.
Ástæða er til að taka
undir þessi orð formanns
LÍÚ. Pólitísk misnotkun
ríkisfjölmiðla, eða réttara
sagt einstakra aðila, sem
smogið hafa inn í dagskrá
þeirra, hefur alltof lengi
viðgengist. Sú leið er ein
fær, eftir það sem gerzt
hefur, að sjónvarpið
láti vinna heiðarlegar
heimildarmyndir um líf og
starf fólks til sjávar og
sveita, þar sem við kom-
andi aðilum sjálfum er gef-
inn kostur á að túlka sín
eigin viðhorf, til atvinnu,
umhverfis og menningar-
starfs. Það er óverjandi, að
þeir segi mest af Ólafi
kóngi, sem hvorki hafa
heyrt hann né séð.
Útgerðin er undirstaðan
Rey ki av íkurbréf
►Laugardagur 30. nóv.
Mál málanna
Landhelgisdeilumáiið er í hug-
um íslendinga sjálfstæðismál. Ur-
slit þess ráða örlögum þjóðarinn-
ar. Það er því mál málanna. Og nú
horfir það þannig við, að við Is-
lendingar getum unnið lokasigur.
Við höfum sigurinn í hendi okkar,
aðeins ef við erum nógu djarfír.
Þær gleðilegu fréttir spurðust
nú i vikunni, að hermálanefnd
öldungadeildar Bandaríkjaþings
hefði samþykkt að mæla með
frumvarpi, sem fyrir deildinni
liggur um útfærslu bandarískrar
fiskveiðilögsögu úr 12 mílum í
200. Þegar málinu var visað til
hermálanefndarinnar töldu flest-
ir, að hún mundi snúast gegn því
og útfærsla fiskveiðilögsögu
Bandaríkjanna væri þess vegna
ekki á næsta leiti. Þau óvæntu
tíðindi hafa hins vegar gerzt, að
þau öfl á stjórnmálasviðinu í
Bandaríkjunum, sem fyrst og
fremst fjalla um öryggismál þess-
arar stórþjóðar, telja nú, að rétt-
mætt sé að verða við kröfum fiski-
manna um útfærslu í 200 mílur.
A þvi var vakin athygli í rit-
stjórnargrein í stórblaðinu New
York Times fyrir nokkrum árum,
að strax árið 1945 hefði Banda-
rikjastjórn markað stefnuna í
landheigismáium. Trumann for-
seti lýsti því þá yfir, að land-
grunnið undan Bandaríkjaströnd-
um heyrði Bandaríkjunum til
og New York Times benti í rit-
stjórnargreininni á það ósam-
ræmi, að botninn tilheyrði ríkinu,
en ekki hafið yfir honum. Sagði
blaðið augljóst, að hafið hlyti líka
að falla undir lögsögu strandrikis-
ins, aðeins væri spurning um það,
hvenær svo augljós staðreynd
yrði viðurkennd.
Nú hefur það gerzt, fyrr en
menn væntu, að Bandarikin eru
að snúast á sveif með þeim þjóð-
um, sem krefjast 200 sjómílna
efnahagslögsögu. Og venjan er sú
í bandarískum stjórnmálum, að
ekki er um neitt kák að ræða. Má
því búast við því, að Bandaríkja-
menn verði lítt fylgjandi víð-
tækum undanþágum frá 200 míl-
unum heldur skuli þær verða
raunveruleiki. En helzta hættan
fyrir okkur ísiendinga nú er ein-
mitt sú, að einhverjar takmark-
anir á 200 rhílunum verði sam-
þykktar á hafréttarráðstefnu,
sem okkur yrðu óhagstæðar.
Að sjálfsögðu verða einhverjar
reglur settar um siglingafrelsi
innan landhelgistakmarka, og að
því er okkur varðar er það sjálf-
sagt mál. En óskoruð yfirráð yfir
auðlindum hafs og hafsbotns eru
það, sem við og fjölmargar þjóðir
aðrar berjast fyrir, og ekki er
ónýtt, ef Bandarikin bætast nú i
bandamannaflokkinn.
Þróunin
í Bretlandi
Þá er það mjög athyglisvert, að
útgerðarmenn í Bretlandi styója
nú 200 milna fiskveiðitakmörk og
leggja hart að Bretastjórn að
styðja þá stefnu. Og líklegt er nú
talið, að jafnvel Bretar muni
styðja 200 mílurnar á hafréttar-
ráðstefnunni í Genf seinna í
vetur.
Að vísu mun vera nokkur
ágreiningur í röðum brezkra út-
gerðarmanna, sem eðlilegt er, þvi
aó nokkrir tugir skipa munu
lenda i verulegum vandræðum, ef
þau missa allan rétt til fiskveiða á
Islandsmiðum. Er þar fyrst og
fremst um að ræða litla og gamla
síðutogara, sem ganga úr sér á
næstu árum.
Austin Laing, forustumaður
brezkra útgerðarmanna, sem
mest var í fréttunum, er fiskveiði-
takmörkin voru færð út, er nú
orðinn einn helzti baráttumaður
fyrir 200 sjómílna fiskveiðitak-
mörkum. Ekki væri úr vegi, að við
íslendingar byðum honum hingað
til lands til skrafs og ráóagerða
við starfsbræður og stjórnmála-
menn, þvi að nú eru fornir
fjendur orðnir samherjar að
þessu ieyti.
Við Islendingár erum ekki
vanir að erfa lengi misgerðir, og
nú eigum við að sjálfsögðu aó
taka höndum saman við þau öfl á
Bretlandseyjum, sem berjast
fyrir sömu stefnu í hafréttarmál-
um og við gerum.
Ekki hikað
Fyrir rúmu ári markaði Sjálf-
stæðisflokkurinn þá stefnu, að
færa bæri fiskveiðitakmörkin út í
200 mílur fyrir lok þessa árs. Því
miður náðist ekki samstaða við
aðra stjórnmálaflokka um að
hrinda þessu máli í framkvæmd.
En vissulega hefði það verið mjög
til styrktar, bæði okkur og sam-
herjum okkar á hafréttarráð-
stefnunni, ef þegar hefðu verið
komnar hér 200 mílur, enda hefði
þá áreiðanlega fjöldi þjóða fylgt í J
fótsporið og engum erfiðleikum
hefðum við lent í vegna Breta, því
að þeir hefðu haldið sínum veiði-
heimildum, samkvæmt samkomu-
lagi, til næsta árs. En um þetta
tjóar ekki að fást.
Ráðuneyti Geirs Hallgríms-
sonar hefur lýst yfir því, að fisk-
veiðilandhelgin verði færð út i
200 mílur á næsta ári. Enn hefur
útfærslan ekki verið tímasett, en
að því hlýtur þó að draga von
bráðar, enda árið 1974 senn á
enda, og eðlilegt er að tilkynna
um útfærsluna með alllöngum
fyrirvara, t.d. 6 mánaða.
Þeirri hugmynd hefur verið
hreyft að stiga lokaskrefið í land-
helgismálum á þjóðhátíóardaginn
17. júni, en til að það megi takast
þarf að tilkynna um útfærsluna
alveg á næstunni. Ef unnt yrði að
fá alla stjórnmálaflokka inn á þá
dagsetningu, mundi þjóðhátíðar-
dagurinn á næsta ári vissulega
verða einn hinn minnisstæðasti.
Svo lengi höfum við Islending-
ar beðið eftir því að ná fyllsta
rétti okkar í friðunar- og fisk-
veiðimálum, að engin sanngirni
er að ætlast til þess af okkur að
við bíðum lengur en til miðs
næsta árs. Fundum hafréttarráð-
stefnunnar i Genf lýkur i april
eða maímánuði. Ráð er fyrir því
gert, að hún samþykki 200 sjó-
mílna fiskveiðilandhelgi, e.t.v.
með einhverjum takmörkunum,
en þó vonandi án þeirra.
Svo getur þó farið, að ráðstefn-
an komist ekki að niðurstöðu, og
þá mun allur fjöldi strandríkja
færa einhliða út fiskveiðitak-
mörkin i 200 mílur. Það hljótum
við íslendingar líka að gera, og
þess vegna er rétt og sjálfsagt að
tilkynna um þá ákvörðun nú
þegar þannig að hún taki gildi á
miðju ári. Eða hvernig litist
mönnum á þá háðung, að við
yrðum e.t.v. á eftir Bretum og
Bandarikjamönnum!
Alþjóðaréttur
Svo mikill fjöldi þjóðanna að-
hyllist nú 200 sjómílna efnahags-
lögsögu, að telja verður þá reglu
nú þegar alþjóðareglu, þótt form-
leg staðfesting hafi ekki fengizt.
Við Islendingar töldum okkur
fullheimilt að færa landhelgina
út i 50 mílur 1972 og jafnvel þótt
meira hefði verið. Siðan hefur
þróunin verið svo ör, að við höf-
um mun betri lagalegan grund-
völl til að helga okkur 200 mílurn-
ar nú en var um 50 mílurnar á
þeim tíma.