Morgunblaðið - 20.05.1989, Blaðsíða 12

Morgunblaðið - 20.05.1989, Blaðsíða 12
12 MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 20. MAÍ 1989 Hugsuð málverk Myndlist Bragi Asgeirsson Manneskjur sem reika um myndflötinn, einar sér eða í hóp og með augu, sem eins og stara í tómið og eru líkast til ekki af þessum heimi, heldur eins og endurvaktir holdgervingar löngu liðinnar fortíðar. Óræðir svefngenglar, nábleikir og litlausir, sem virðast ekki marka sér neina stefnu né hafa tilgang í sjálfu sér nema þá að vera tæki í höndum málarans, eins konar leik- brúður á Jjlgangslausu mannlífssviði, sem tengist fjarlægri og framandi goðafræði. Þetta getur í senn minnt á skáld- sögu ítalans Giuseppe di Lamped- usa um háaðal fortíðarinnar eða málverk belgíska súrrealistans Paul Delvaux, en í báðum tilvikum eru þeir að lýsa einhvetju mjög nálægu þeim sjálfum í fortíð og draumum. Þetta verður mér fyrst hugsað við skoðun sýningar Helga Þorg- ils Friðjónssonar í Vestursal Kjarvalsstaða, sem sýnir þar sem gestur menningarmálanefndar Reykjavíkurborgar og stendur sýn- ingin til 21. maí. Liturinn sjálfur, hinn efniskenndi litur, hvort heldur hann byggist á hvellum andstæð- um eða samhljómi örfínna blæ- brigða og þá jafnvel í hvítu eða svörtu, virðist sízt vera það, sem vakir fyrir listamanninum. Öllu heldur er hér einhver ankannaleg hugmyndafræði á ferð með al- þjóðlegu ívafí, runninn upp úr framandi jarðvegi, sem gefur af sér aðra flóru en við eigum að venjast. Og þótt hinn hvíti litur fígúranna geti minnt á kalda landið okkar, virðist himnesk veðurblíða jafnan umlykja sviðið og skýtur hér skökku við. Satt að segja kemur slíkt mál- Helgi Þorgils Friðjónsson verk málurum, sem lifa í litnum sjálfum og efniskennd hans, nokk- uð undarlega fyrir sjónir og ekki eru mörg ár síðan stík list hefði verið dæmd framandi, væmin og lítilsigld gild. En breytt viðhorf og ný hugmyndafræði hefur gefíð henni marktækt inntak að því er virðist. Fortek ég engan veginn, að hugmyndafræðin kunni að hafa rétt fyrir sér og að hér sé um full- gilda list að ræða á okkar tímum, en hvað gerist svo, er hin tilbúna hugmyndafræði úreldist og nýtt afbrigði rýður sér rúms í listheim- inum? Það er hin brennandi og stóra spuming. Eða eiga listamenn að skrifa, semja tónsmíðar og mála fyrir alþjóðlega hugmynda- fræði frá stærri þjóðfélagsheildum og hætta að rækta garð listar sinnar í auðmýkt fyrir sköpunar- verkinu og lífínu, sem hrærist hið næsta þeim, allt um kring? Væri þá ekki síðasta vígi upprunalegrar hugsunar fallið, tungumálum, sið- um og sérkennum þjóða á glæ kastað sem úreltu hnoði? Eru þessi atriði ekki lengur þeir eiginleikar, sem eru hið dýrmæt- asta, sem lífið gaf manninum, ánægjan af lífsvitundinni og stoltið yfír heimaslóðum? Víst er að hreiður smáfuglanna eru einnig fögur og mikilfengleg í sjálfu sér þótt ekki dragi þau beinlínis dám af hreiðurgerð stærri og litríkari fugla og hvað þá rán- fuglanna! Rétt er, að öllum er heimilt að leita efnisfanga í framandi menn- ingu enda hefur það verið gert, og mun alltaf verða gert, og það er einnig víst, að margt telst mjög persónulegt í efnismeðförum Helga Þorgils, einkum hvað snert- ir næva og rómantíska æð. En einhvem veginn fínnst mér vanta hold og blóð í fígurumar í þessum málverkum Helga þorgils Friðjónssonar, þær virðast með öllu kynlausar og útlimir eru svo stífír að það er sem þá vanti liða- mót. Hér er líkast sem framliðnir séu komnir á kreik og krefjist til- veruréttar og þátttöku í heimi lif- enda. En hér er gengið til verks af mikilli vinnugleði og sannfæring- arhita og það hlýtur að teljast lista- manninum til tekna og verði þeim að góðu sem meðtaka slíka list. Listrýnir um stundarsakir Vegna utanlandsfarar minnar mun Einar Hákonarson listmál- ari skrifa fyrir mig í blaðið næstu 6-7 vikumar. Einar er óþarfí að kynna fyrir lesendum blaðsins, en hann hefur af og til látið ljós sitt skína á síðum þess og síðast í ágætri grein um nýafstaðið málþing um listrýni í Norræna húsinu. Að venju mun svo lítið verða um almenn listrýnisskrif í blaðinu fram í september, nema hvað helsu listviðburðina snertir, og þá er von mín, að fleiri hafí bæst í hóp myndlistargagnrýnenda blaðsins, hveijir sem það nú kunna að verða. Hér vil ég koma því á fram- færi, að það er harla niðurlægj- andi fyrir íslenzk dagblöð að geta ekki haldið uppi reglulegri gagn- rýni um það, sem listhús borgar- innar hafa upp á að bjóða. Trúboð og þröngar sérskoðanir eiga hér ekki heima, heldur almennt yfirlit og viðvarandi rökræða, svo sem gerist annars staðar á Norðurl- öndum Þróunin hefur orðið sú að lis- trýni dagblaða er fyrst og fremst miðlun fróðleiks til hins almenna lesanda og mikið er lagt upp úr því að gera hinum stærri listvið- burðum ítarleg skil í mynd og máli svo og samsýningum ýmiss konar. Hins vegar hefur á seinni árum verið minna lagt upp úr almennum einkasýningum t.d. í hinum minni listhúsum, nema ef um stór nöfn er að ræða, og þeim frekar þjapp- að saman i eins konar syrpur. Meira er ritað um listir en ég veit dæmi til áður í hinum stóru Einar Hákonarson blöðum í höfuðborgum Norður- landa og þá einkum í menningar- útgáfunum, sem eru nú daglegar sérútgáfur þeirra margra og ósjaldan með heilsíðumyndum í lit af listaverkum. Hvemig þróunin verður á ís- landi er ekki gott að segja og hér verða menn að vona hið besta, en Morgunblaðið ræktar sinn hlut harla vel, en flest önnur blöð bág- lega og ójafnt. Myndlist er þannig hvergi horn- reka heldur sívaxandi þáttur í daglegu lífí fólksins og menning- arblöðin eru hvarvetna mikið les- in. _ Ég býð Einar Hákonarson vel- kominn að blaðinu og treysti hon- um fullkomlega til að setja skoð- anir sínar einarðlega fram. Hjólhestur. Vatnslitir. Gunnlaugur St. Gíslason. Raunsæismálverk úr Haftiarfírði Nemendasýning Myndlista og handíðaskóla íslands Myndlist Einar Hákonarson Þeir eru ekki margir íslensku myndlistarmennimir sem lagt hafa fyrir sig raunsæismálverk. Hin síðari ár hefur borist fínlegur tónn sunnan úr Hafnarfirði frá tveimur hafnfírskum málurum, þeim Gunnlaugi St. Gíslasyni og Eiríki Smith. Fegurð Hafnaríjarð- ar og dulúð Reykjanesskagans hefur orðið þeim hvati til mynd- gerðar í vatnsliti. Og nú með stuttu millibili hefur almenningi gefíst kostur á að sjá sýningar þessara ágætu málara. Síðast Eirík Smith í Gallerí Borg og nú Gunnlaug St. Gíslason í Hafnar- borg Menningar- og listastofnun Hafnaifyarðar. Gunnlaugur mætir nú til leiks með 40 vatnslitamyndir og nokkr- ar grafíkmyndir. Lengst af hefur hann unnið með vatnsliti og náð töluverðum árangri í þessari tækni. Myndefni hans er nokkuð sérstætt í íslenskri myndlist, hon- um verður oft að yrkisefni hvers- dagslegir hlutir sem framhjá öðr- um fara og nær oft að skapa stemmningu og dulúð. Vatnsleysuströndin með sín eyðilegu hús verða að veruleika þar sem mannlífíð er víðsijarri og tregafullar kenndir framkallast í bijósti skoðandans eftir því, sem einu sinni var. í nokkrum myndum af húsveggjum leikur birta um myndflötinn og myndar fínleg blæbrigði og sannfærandi mynd- heild. I nýjustu myndunum nálg- ast málarinn einföldum myndefn- isins enn meir en áður, í myndum af gömlum trédrumbum nær hann fram sterkum áhrifum á einfaldan hátt, einnig eru þær myndir gerð- ar af meira hugrekki og dirfsku en þær eldri og sýnir vel að Gunn- laugur bætir stöðugt við mynd- sköpun sína, þótt hægt fari. í Myndlista- og handíðaskóla íslands hefur löngum verið kvika íslenskrar myndlistar. Þar hafa kennt margir af fremstu myndlist- armönnum þjóðarinnar og skoð- anir á myndlist samtímans verið ræddar fram og til baka meðal kennara og nemenda. Oft og á tíðum hafa skoðanaskipti verið hörð um kennslumáta og aðferðir. Það versta sem gæti komið fyrir slíka stofnun er, ef menn væru of sammála. Skoðanaskipti er for- senda þess að innan skólans sé það líf, sem nauðsynlegt er fram- sæknu ungu fólki, sem er að stíga sín fyrstu spor á listabrautinni. Það hefur lengst af verið illa búið að þessari æðstu skólastofn- un okkar í myndlist hvað varðar húsnæðismál og aðstöðu alla og skýtur nokkuð skökku við að búið er að leysa húsnæðismál Myndlist- arskólans á Akureyri á undan aðalstofnuninni. En treglega hef- ur gengið að koma ráðamönnum í skilning um gildi góðrar mynd- listarmenntunar bæði fyrir íslenska myndlist almennt, svo og fyrir íslenska listhönnun ýmiskon- ar. Þegar gerðar hafa verið yfirlits- sýningar á ýmsum tímabilum íslenskrar myndlistar hefur oftast verið þagað þunnu hljóði um þátt Myndlista- og handíðaskóla ís- lands og mótun kennara hans á komandi kynslóðir í íslenskri myndlist. En við getum léttilega skoðað aftur í tímann og séð í fljótu bragði dæmi eins og þátt Þorvaldar Skúlasonar á kynslóð abstrakt-listamanna, uppgang grafíklistar, konsept-listina, fígúratívu-listina, grafíska hönn- un, keramík og textíl. Skólinn hefur nú í næstum hálfa öld verið sú fræðslustofnun, sem flestir íslenskir myndlistarmenn hafa stigið sín fyrstu spor í. Og nú gefur að líta á Kjarvalsstöðum nýútskrifaða nemendur úr 6 deild- um skólans og vekur það athygli hve margir útskrifast úr fagurli- stadeildum, alls 39 á móti 10 úr listiðnaðar- og hönnunardeildum. Það gefur auga leið að fagurli- stirnar njóta nú um stundir meiri hilli nemendanna en listiðnaðar- greinamar og er það miður, því Islendingar hafa mikla þörf á hæfu fólki til átaka í hönnunar- málum. Þetta er mjög fjölbreytt og lífleg sýning eins og vera ber þeg- ar ungt framsækið fólk á í hlut. Það sem vakti mesta ánægju mína var að sjá hve höggmyndadeildin var skemmtileg, en hún er jafn- framt yngsta deild skólans. Vön- duð og vel hugsuð verk. Aðrar deildir komu einnig vel út og sýni- legt að vel er unnið í skólanum. Undirstöðuatriði eins og teikn- ingin er þó greinilega veikasti hlekkurinn og þarf að bæta úr því hið fyrsta. Einnig má benda á að hlutur kennaranna er mikill og reynslan sýnir oft að þegar þeirra nýtur ekki lengur við er eins og botninn detti úr sumum nemendunum þegar þeir þurfa að standa einir við listsköpun sína efir skólanámið. En við þurfum ekki að kvíða framtíðinni hvað varðar endumýj- un í myndlistarmannastétt, þegar þetta unga fólk kemur til starfa innan íslenskrar myndlistar og það er von mín að það verði árleg- ur viðburður á Kjarvalsstöðum að útskriftar-nemendur Myndlista- og handíðaskóla íslands sýni þar sín lokaverkefni, því þau njóta sín miklu betur þar en í skólanum sjálfum. Verk eftir Guðrúnu Nielsen, höggmyndadeild.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.