Morgunblaðið - 21.02.1998, Blaðsíða 40

4Í0 LAUGARDAGUR 21. FEBRÚAR 1998
IVIINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
+ Guðmundur Ein-
arsson var fædd-
ur í Klettsbúð á Hell-
issandi 12. júlí 1896
og ævinlega kenndur
við hana. Hann lést á
Dvalarheimili aldr-
aðra sjómanna 6.
febrúar síðastliðinn.
Guðmundur var orð-
inn elsti íbúi á Hell-
issandi og raunar í
hinu nýja sveitarfé-
•- jlagi undir Jökli,
Snæfellsbæ. Foreldr-
ar hans voru Jórn'na
Sigfríður Jónsdóttir
frá Haga á Barðaströnd og Einar
Hákonarson frá Hellu á Hell-
issandi. Systkini Guðmundar
voru Hákon, Guðrún, Snæbjörn,
Þórunn, Anna og Einar. Eru þau
flest löngu látin. Varð Guðmund-
ur þeirra elstur. Guðmundur hélt
heimili í Klettsbúð með móður
sinni þar til að hún lést 1946 en
eftir það með Snæbirni bróður
sínum til ársins 1977. Guðmund-
ur fór ungur að heiman að
' stunda sjó en sneri fljótt aftur
heim á Hellissand. í Klettsbúð bjó
■"nann ævinlega með fé og hesta.
Jafnframt stundaði hann algenga
verkamannavinnu
sem féll til í kring-
um útgerðina á
Hellissandi og Rifi. I
12 ár vann hann þó
við Lóranstöðina á
Gufuskálum. Hann
tók virkan þátt í
verkalýðsbaráttunni
á Sandi á árunum
fram til 1930 og var
m.a. í tvö ár formað-
ur Verkalýðsfélags-
ins. Guðmundur átti
hugmyndina að því
að stofnaður var
sparisjóður á Hell-
issandi og sat hann í stjórn Spari-
sjóðs Hellissands í 25 ár. Guð-
mundur Einarsson var mjög bók-
hneigður og ágætur hagyrðingur
og liggur eftir hann mikið af
lausavísum. M.a. eru eftir hann
nokkrar stökur í Snæfellingaljóð-
um.
Fyrir u.þ.b. 10 árum gerðist
Guðmundur vistmaður á Dvalar-
heimili aldraðra sjómanna í
Reykjavík.
Guðmundur Einarsson frá
Klettsbúð verður jarðsettur á
Ingjaldshóli á Snæfellsnesi í dag
og hefst athöfnin klukkan 14.
mín? Viku seinna kom hann með
nýja og fallega skauta handa mér,
sem hann hafði pantað frá Reykja-
vík. Svona var Guðmundur.
Ég fluttist frá Sandi 15 ára gömul
en veturinn 1971 á þorranum kom
ég aftur í vikuheimsókn og kenndi í
eina viku við barnaskólann. Ég var í
æfíngakennslu. Guðmundi fannst
ekkert of gott fyrir frænku sína.
Hann vildi endilega að hún gæti
keyrt um og lánaði mér bílinn sinn.
Hann ók alltaf um á nýjum
Wolkswagen, öðruvísi bíl vildi hann
ekki.
Þegar Guðmundur fluttist suður
á Dvalarheimlið Hrafnistu heim-
sótti amma hann oft meðan kraftar
hennar leyfðu. Síðustu tvö árin sem
hún lifði, en hún dó 3. maí 1994,
dvaldist hún á Skjóli. Þótt stutt
væri á milli þerria var hún orðin of
lasin og út úr heiminum til þess að
það þýddi að fara með hana í heim-
sókn til hans. Þau sáu bæði og
heyrðu illa, en samt var hugurinn
alltaf heima á Sandi. Hún sat við
gluggann og horfði á jökulinn sinn,
en hann reyndi að fylgjast með því
sem um var að vera fyrir vestan.
Guðmundur var alveg ákveðinn
að hann ætlaði sér að verða hund-
rað ára og stóð við það. Eftir afmæl-
ið var hann mjög þreyttur því mikið
var um að vera, útvarpsviðtöl, þar
sem hann kvað vísur og sagði frá
ævi sinni. Hann dó 6. febrúar síðast-
liðinn á 102. aldursári. Að lokum vil
ég kveðja hann með þessum ljóðlín-
um:
GUÐMUNDUR
EINARSSON
Mig langar til að minnast ömmu-
bróður míns, Guðmundar Péturs
Einarssonar frá Klettsbúð á Hell-
issandi.
Hann var sonur hjónanna Jónínu
Sigfríðar Jónsdóttur, fædd 1856 í
Tröllatungu í Steingrímsfirði en
hún ólst upp í Haga á Barðaströnd,
og Einars Hákonarsonar, fæddur
ÍR863 í Flatey á Breiðafirði, dáinn
1920.
Guðmundur var sá eini sem var
eftirlifandi af bömum þeirra sem
voru: Hákon, Guðrún, Anna María,
Þórunn Andrea og Einar. Öll náðu
þau háum aldri nema Einar, sem dó
nýfæddur. Öll börnin voru alin upp í
Klettsbúð nema amma mín, sem var
tekin í fóstur af bróður Einars, Há-
koni og konu hans, Jóhönnu Bjöms-
dóttur sem bjuggu á Gilsbakka.
Alla tíð meðan heilsa og kraftar
leyfðu bjó Guðmundur í Klettsbúð á
sínu bemskuheimili. Hann giftist
aldrei, en bjó fyrst með móður
sinni, sem var rúmliggjandi öryi-ki.
Snæbjöm bróðir hans, sem þá var
jjímgu orðinn ekkjumaður fluttist þá
fieim til að hjálpa honum að annast
móður þeirra sem dó 1946.
Guðmundur vann úti, fyrst við
sjómennsku og fiskvinnslu, en síð-
ast við Lóranstöðina á Gufuskálum
árin 1961-1973 en Snæbjörn sá um
heimilishaldið og búskapinn. Hann
var mjög bókhneigður maður og átti
mikið bókasafn, sem hann leyfði
mér aðgang að. Hann var góður
hagyrðingur og svaraði oft fyrir sig
með stöku.
Guðmundur tók mikinn þátt í
«®e. jr Slómabúðin
GarðsKom
v/ Fossvocjskiukjugaríð
Símit 554 0500
Sérfræðingar
í blómaskrevtingum
við (ill tækifæri
Skólavörðustíg 12,
á horni BergstaOastrætis.
sími 551 9000
verkalýðsbaráttunni á Sandi þegar
hann var ungur. Einnig var hann
einn af stofnendum Sparisjóðs Hell-
issands og sat árum saman í stjórn
hans.
Ég minnist hans, sem mikils
snyrtimennis, létts á fæti, glettins
með gamanyrði á vör. Hann var
alltaf svo kátur þegar hann sá mig.
Hann gaf sér alltaf tíma til að tala
við litlu frænku sína og spyrja
hvemig henni liði.
Oft man ég eftir honum í dyrun-
um hjá Önnu Maríu systur sinni, en
aldrei gaf hann sér tíma til að koma
inn. Samband Snæbjarnar og ömmu
var allt öðruvísi. Snæi kom alltaf við
á leiðinni í Kaupfélagið, tók í nefið
og fékk sér kaffisopa. Amma heim-
sótti þá bræður oft, því henni fannst
gaman að skreppa inn í Klettsbúð
og fá sér uppáhaldsrétt þeirra
systkina, sem var haframjölskjöt-
súpan hans Snæja.
Við krakkarnir lékum okkur dag-
lega hjá ánni fyrir neðan Klettsbúð.
Á sumrin vorum við í þrautakóng en
á vetrum á skautum. Dag einn í
nóvember þegar ég var 11-12 ára
gömul hitti ég Guðmund þar sem ég
var að fara heim frá ánni. Við urð-
um samferða og hann kcimst að því
að ég átti enga skauta. Ég var bara
í lánsskautum af vinkonu minni.
Númer hvað notar þú, Jóhanna
Pótt vér sjáumst oftar eigi
undir sól, er skín oss hér,
á þeim mikla dýrðardegi
Drottins aftur finnumst vér.
Pótt vér hljótum hér að kveðja
hjartans vini kærstu þrátt,
indæl von sú oss má gleðja,
aftur heilsum vér þeim brátt.
(Helgi Hálfdanarson.)
Júhanna Clausen.
í dag er til moldar borinn að
Ingjaldshóli, Hellissandi, kær vinur
minn Deddi eins og við fjölskyldan
kölluðum hann. Ekki veit ég af
hverju Dedda-nafnið festist við
hann, því hann var ávallt kallaður
Gvendur í Klettsbúð, kannski var
það vegna þess að Deddi tók miklu
ástfóstri við móður mína, hana
Stellu á Risabjörgum, þegar hún
var barnung og nafnið verið þjálla í
hennar bamsmunni. Aldrei giftist
Deddi á sinni ævi, kannski skýrir
það langlífí hans en hann var á
hundraðasta og öðru ári þegar hann
lést á Hrafnistu í Reykjavík sáttur
við allt og alla, eða kannski var það
neftóbakið sem aldrei yfírgaf hans
nasir, hver veit? Móðir mín eignast
mig fyrir hartnær fjörutíu og fjór-
um árum og það í óvlgðri sambúð
sem ekki var gott afspurnar þá. Líf-
SIGURÐUR
JÓNSSON
+ Sigurður Júns-
son fæddist í
Reykjavík 1. oktúber
1916. Hann lést á
heimili sfnu, Stúra-
gerði 38, 7. febrúar
síðastliðinn. Foreldr-
ar hans voru hjúnin
Jún Kristjánsson, f. í
Reykjavík 14. ágúst
1887, d. 2. febrúar
1938 og Guðbjörg
Sigríður Júnsdúttir,
f. á Melabergi á Mið-
nesheiði 10. núvem-
ber 1887, d. 12 apríl
1962. Systkini Sig-
urðar voru: Júna, f. 27. júlí 1915,
d. 28. júlí 1942; Margrét, f. 17.
núvember 1918, d. 4. júlí 1990;
Ingigerður, f. 1. febrúar 1921; og
tvíburarnir Guðrún og María, f.
23. núvember 1925. Frá 10 ára
aldri úlst Sigurður upp hjá hjún-
unum Árna Júnssyni og Guð-
björgu Sigurðardúttur, Nýlendu-
götu 21.
Hinn 12. oktúber
1957 kvæntist Sig-
urður Arndísi Stef-
ánsdúttur. Foreldrar
hennar voru hjúnin
Stefán Guðmunds-
son, trésmiður, f. á
Breiðabúlstað í Ölf-
usi 30. maí 1883, d.
3. september 1961,
og Guðrún Júhann-
esdúttir, f. á Gröf á
Vatnsnesi, 17. apríl
1884, d. 15. júlí 1958.
Á sínum yngri ár-
um starfaði Sigurð-
ur hjá Sælgætis-
gerðinni Freyju og í Hampiðj-
unni, en lengstan starfsaldur átti
hann hjá Vélsmiðjunni Héðni frá
1944 til starfsloka. Hann lauk
sveinsprúfi í járnsmíði 1956 og
meistarabréf í vélvirkjun fékk
hann 1960.
Utför Sigurðar var gerð frá
Fossvogskirkju miðvikudaginn
18. febrúar.
ið var erfitt þá fyrir einstæða móður
að koma vestur með ungan dreng
en þökk sé ömmu og afa á Risa-
björgum og Dedda í Klettsbúð að
mér var tekinn opnum örmum. Ég
held að Deddi hafi ekki gert sér í
hugarlund hversu mikið hann gaf af
sér til barna, ekki bara til mín held-
ur fleiri barna á sinni löngu ævi.
Honum fylgdi bai-nalán þótt það
hafi ekki verið hans eigin börn.
Deddi fjárfesti í nýjum Willys-jeppa
að ég held árgerð 1945 og bar hann
númerið P-96, grár var hann að lit
með blæju en seinna meir var byggt
hús yfir hann og hann panelklædd-
ur að innan með glansandi lakk
áferð. Bílar voru ekki mikið í al-
menningseign í þá daga í Reykjavík
hvað þá fyrir vestan. Sagt er að
Deddi hafi verið annar til að keyra
frá Sandi yfir í Ólafsvík á fjöru und-
ir Enninu, það var vegna þess að Jói
á Kjalveg var fyrir framan hann og
er því titlaður fyrstur, eftir það var
fjaran keyrð með skólakrakkana úr
Ólafsvík yfir á Sand til að læra sund
áður en sundlaug var byggð í Ólafs-
vík. Margar ökuferðirnar fórum við
Deddi saman á jeppanum á kvöldin
eða um helgar, ég frammi í og hélt
um hilluna góðu sem var eftir endi-
löngu mælaborðinu, og hann
raulandi eða blístrandi lagið „Það
gefur á bátinn við Grænland.“ Ekið
suður í Bervík með kíkinn dýrmæta
sem ég mátti ekki brúka nema að
setja ólina yfir hálsinn, athugað
með berjasprettuna við Saxhól eða
bláberin í Stakkabrekkum, slóða-
dregið Klettsbúðartúnið og fleiri
tún í kring og seinna heyjað og sett
á kerruna, farið inn í Rif í kríuvarp-
ið og sótt egg, út í Krossavík, svona
mætti lengi telja þær ökuferðir og
samvistir mínar með Dedda. Eitt
var þó að sjaldan fékk maður að
fara inn í Ólafsvík vegna þess að
það var í óþökk ömmu. Ennið var
talið svo hættulegt vegna hruns úr
fjallinu. Deddi gat blótað reiðinnar
ósköp „þetta helvítis helvíti" var
hann vanur að segja þegar hann var
að tala, en það þurfti ekki að vera í
niðrandi merkingu, þetta var svona
ávani að blóta. Stríðnin hjá honum
var alltaf stutt undan og kom stund-
um fram í bundnu máli því hagyrð-
ingur var hann mikill. Um margt
gæti ég ritað um Dedda en mig
skortir orð. Ég vil að lokum þakka
Hrafnhildi og Geira inni í Rifi þá
umhyggju og alúð sem þau sýndu
Dedda síðustu árin. Hafðu þökk fyr-
ir allt og allt.
Þinn vinur,
Björgvin Andri Guðjúnsson.
Fyrst hitti ég þennan gamla
mann fyrir rúmum 11 árum eða á
gamlárskvöld 1986. Hann fór með
okkur á brennuna og bauð okkur á
eftir inn í „Klettsbúðina", húsið
sitt á Hellissandi til þess að sýna
mér sófasettið sitt. Þegar hann svo
Miðvikudaginn 18. febrúar sl.
var til moldar borinn manngæð-
ingurinn og heiðursmaðurinn Sig-
urður Jónsson.
I 30 ár bjuggum við í sama
stigahúsi og var það dýrmætt fyr-
ir telpuhnokka að eiga annan eins
nágranna.
Þær eru ófáar minningarnar um
þennan öðling sem var alltaf svo
skilningsríkur þegar ég hafði
ratað í ýmiss konar raunir. Þegar
allir aðrir höfðu brugðist, jafnt
börn sem fullorðnir, gat ég treyst
á að hann hefði eyra til að lána og
tíma til að gefa. Ófáum stundum
eyddum við, þessi telpuhnokki og
hann Sigurður, í geymslu þeirra
hjóna í kjallaranum. Þar laumuð-
um við okkur inn og drukkum
appelsín úr flösku, sem hann opn-
aði með skrúfjárni eða öðru við-
líka, og borðuðum eitthvað sætt
með. Hann Sigurður skildi mig
svo vel.
Eitt sinn vildi svo óheppilega til
að hjólið mitt brotnaði í tvennt, en
ekki var hann lengi að hughreysta
mann og kippa því í liðinn. Nei,
hann tók það með sér í vinnuna í
bláa Volksvagninum 1 hádeginu og
kom með það heilt að kveldi.
fór frá Hellissandi nokkrum mán-
uðum síðar á Hrafnistu, sagði
hann við okkur Árna Jón að ef við
vildum, mættum við „hirða“ sófa-
settið hans. Það prýðir húsið okkar
enn alveg óbreytt. Svona var
Gvendur.
Það streymdi alltaf væntumþykja
frá Gvendi til pkkar og að öðrum
ólöstuðum var Árni Jón alltaf efstur
og fremstur í hans huga. Honum
þótti líka vænt um strákana okkar
og við fórum síðast til hans fyrir
þrem vikum til þess að sýna honum
litla Þorgeir. Hann fann fyrir nær-
veru okkar, hélst fast í hendurnar á
okkur en sagði ekkert. Þegar við
svo kvöddum þennan garnla góða
vin í síðasta sinn ríghélt hann sér í
okkur.
Gvendur var góðvinur fjölskyld-
unnar til margra ára. Hann var
fastagestur á heimili tengdaforeldra
minna. Hann vann í Búrfelli hjá
Þorgeiri, var í fæði hjá Hrafnhildi,
og það dásamaði hann svo að hvergi
fékk hann eins góðan mat sagði
hann. Þeirra heimili var hans annað
heimili mörg síðustu árin á Hell-
issandi. Þau Hrafnhildur og Þorgeir
reyndust honum vel og hann þeim
einnig.
Rétt áður en Gvendur varð
hundrað ára hringdi hann í Árna
Jón og bað hann að sækja sig, hann
vildi komast heim á Hellissand og
fá að deyja þar. Við vorum öll hjá
honum á þessum merka degi 12.
júlí 1996. Þá fór hann enn með
kveðskap og var bæði kátur og
klökkur.
Reglulega var farið í heimsókn á
Hrafnistu. Gvendur fylgdist lengi
vel með öllu sem gerðist hér fyrir
vestan. Oft kom það fyrir að hann
sagði okkur fréttir úr mannlífinu og
eða aflabrögðum. Hann bar alltaf
hag Árna Jóns sér fyrir brjósti og
rekstur á vélsmiðju hans, síðast
spurði hann frétta af rekstrinum í
desember síðastliðnum. Hann
fylgdist líka með mínu starfi og
spurði gjarnan út í það. Já, hann
vildi okkur svo vel.
Gvendur var hagmæltur maður.
Því miður er ekki mikið til á prenti
eftir hann, mig langar því til að
koma með tvær vísur eftir hann
sem ég skrifaði hjá mér.
Orðin hef ég saman sett
svo á hlýða kynni.
Þau hafa stundum leikið létt
líka á tungu minni.
Þó að frá þér flytji burt
forðistraunogvesen.
Bið ég guð að byggist upp
blessað Snæfellsnesið.
Við kveðjum Guðmund Einarsson
frá Klettsbúð á Hellissandi vin okk-
ar og þökkum fyrir samveruna og
velvildina í okkar garð.
Árni Jún, Logi,
Höskuldur og Þorgeir.
í seinni tíð voru samskiptin
okkar í milli kannski ekki ýkja
mikil nema hvað hann minnti mig
reglulega á, þegar við hittumst í
stiganum, að ég skammaði hann
rækilega aðeins 4 ára gömul fyrir
að „kústa“ ekki rétt, þegar hann
var að sópa stéttina bak við hús og
beitti ekki kústinum eins og ég
hafði rétt lært af afa mínum
nokkrum dögum áður.
Annað sem ég man svo vel var
dálæti hans og reyndar þeirra
hjóna á klassískri tónlist. Það eru
líklega ekki margir sem vakna við
brúðarmarsinn eða aðra álíka tón-
list á fullum styrk eins og um ung-
ling væri að ræða.
Lengi væri hægt að telja upp
hin ýmsu atvik í samskiptum okk-
ar Sigurðar en læt ég staðar
numið hér.
Megi Drottinn blessa minningu
þessa yndislega manns sem gaf
mér og öðrum svo mikið.
Fyrir hönd bræðra minna og
foreldra votta ég ættingjum og
vinum hans innilega samúð okkar
og bið Drottin að umvefja þá og
elska.
Guðlaug.