Lesbók Morgunblaðsins - 04.11.2000, Blaðsíða 19

Lokahönd lögð á frágang sýningarinnar í Hafnarhúsinu. MorgunbloðiS/Krish'nn
ÍSLAND ÖÐRUM AUGUM LITIÐ
í salarkynnum Listasafns
Reykjavíkur í Hafnarhús-
inu er að hefjast samsýn-
ing á verkum fimm lista-
manna, þeirra Roni Horn,
Douwe Jan Bakker, Rom-
ans Signers, Birgis And-
réssonar og Harðar
-
Agústssonar.
Sýningin ber heitið ísland
öðrum augum litið.
RAGNA GARÐARS-
DQTTIR ræddi við Birgi.
LÍKT og heitið gefur til kynna er
meiningin að leitast við að líta ís-
land öðrum augum en venjan er.
Líkt og Birgir Andrésson benti á
er athyglisvert að skoða allt í
senn, hvaða augum íslenskir lista-
menn líta land sitt og menningu,
I hvaða sýn útlendingar hafa haft á
ísland og hafa, og að lokum hvað verður úr
þegai' verkum íslenskra og erlendra lista-
manna er stefnt saman undir slíkri yfirskrift.
Birgir taldi skírskotunina til verka 18. og 19.
aldar íslandskönnuða ennfremur vera óhjá-
kvæmilega. Þeir hefðu margir hverjir sett
fram um margt sérkennilega sýn á land og
þjóð, sem oftar en ekki átti rætur að rekja til
lesturs á íslendingasögum. Slík sýn er engan
veginn síðri eða skárri en aðrar að dómi Birg-
is, heldur hreinlega og einfaldlega ein af
mörgum. Það megi jafnvel vera að sú sýn hafi
auðveldað íslendingum sjálfum að koma auga
á listrænt gildi í sínu nánasta umhverfi. Van-
inn getur varið mönnum sýn á stórfengleika
umhverfisins, og þá einkum og sérílagi þegar
stórfengleikinn felur í sér örbirgð og vonleysi.
Birgi leikur forvitni á að vita hvaða sjónar-
horn muni skapast af þessari samsýningu og
vonast til að spurningar vakni um sjálfsmynd
íslendinga, margslungni hennar jafnt sem
einfaldleika.
Morgunblaðið/Kristinn
Starfsmaður Listasafns Reykjavíkur hengir upp teikningar Harðar Ágústssonar.
rannsókna", komst Pétur að orði.
Birgir lét í það skína að myndir Harðar
væru einna helst tildrög sýningarinnar og átti
vart önnur orð til að lýsa yfir hrifningu sinni
á þeim listamanni en, „Hörður er náttúrulega
alveg hreint makalaus".
Geysilega mikil dýpt
Að upprunasögu hugmyndarinnar lokinni
teymdi Birgir mig um sýningari-ýmið og sagði
mér af listamönnunum og verkum þeirra. Við
stöldruðum alllengi við verk Hollendingsins
Douwe Jan Bakker, enda verk hans öll komin
upp á vegg og því gerlegt að spá eitthvað í
þau.
„Það er geysilega mikil dýpt í þessum
verkum Bakkers“, sagði Bii'gir. Við okkur
blasti sjötíu og tveggja mynda sería af smá-
um myndum, mjög í hóf stilltum. í hverjum
ramma er að finna dauflita Ijósmynd af ís-
lenskri náttúru, og þá af svo öldungis óæsi-
legum fyiirbærum eins og þúfu eða gi'as-
bakka. Sérhver ljósmynd er aftur sniðin í sitt
sérstaka form, sem iíklega endurspeglar til-
fmningu listamannsins fyrir tákm-ænu formi
landlagsins. Birgir kvaðst líta á framsetningu
Bakkers sem tillögu að persónugerð lands-
lagsins. Hver landslagshluti á sitt eigið nafn í
tungumálinu og jafnframt formgerð í huga
listamannsins. Með þessu móti vii'ðist Bakker
leitast við að tengja landslag, þjóð og menn-
ingu órjúfanlegum táknböndum, og gefur eitt
öðru merkingu með gagnvirkum hætti. Af
framsetningunni að dæma virðist engin leið
að að skera á þessi tengsl eða afmarka einn
þátt. Hér er ekki vettvangur til að gera öðr-
um listamönnum skil, en ætti lýsingin á verk-
um Bakkers að fullvissa menn um þau djásn
sem þeir eiga í vændum að sjá.
Birgir hafði ekki mörg orð um eigið inn-
legg. Hann kvaðst hafa leitað uppi íslenska
bæi sem bera þekkt stórborgarnöfn og unnið
út frá því þema með ljósmyndatækni. Mér
þótti liggja beinast við að hafa orð á eldfornri
og bráðskemmtilegri tilhneigingu íslendinga
til að færa heiminn inn fyrir sinn túngarð, og
tók Birgir undir það. Allskyns tengingar í
þeim kantinum munu væntanlega koma upp í
huga sýningargesta áleit Birgir.
Hann benti á að verkin væru öll hin að-
gengilegustu án þess að vera einfeldningsleg,
áleitin án þess að vera yfirþyrmandi. Myndu
þau vafalaust hvetja menn til virkra hugleið-
inga um ýmiskonar fyrirbæri og tengsl í
sjálfsmynd íslendinga sem vanabundin eru
orðin. Hann taldi verkin vera með innhverf-
ara móti að því marki sem þau hvetji til inn-
hverfrar íhugunar.
Bjó með
Donald Judd
Birgir Andrésson
Hugmyndin að
sýningunni spratt
úr höfði Birgis, en
þó ekki alsköpuð.
Hann kvað hana
hafa búið með ný-
látna bandaríska
listamanninum Donald Judd allar götur frá
því hann leit húsateikningar Harðar Agústs-
sonar augum. Judd þótti einkum áhugavert
samspil lands og þjóðai' annars vegai' og list-
sköpunar hins vegar. Pétur Armannsson, sem
Birgir titlaði sérfræðing í verkum Harðar
Ágústssonar, sagði mér dálítið af Herði og
verkum hans. Hann brá m.a. birtu á nostur-
samleg vinnubrögðin í húsateikningum Harð-
ar.
„Herði var mikið í mun að endurreisa
hrundar eða hálfhrundar kirkjur og bæi í
listaverkum sínum, og gerði af vísindalegri
nákvæmni." Pétur benti á að þótt hann hefði
leitað markvisst í skjóður fornleifafræðinnar
og sagnfræðinnar, fullnægði það engan veg-
inn þörf hans fyrir endursköpun á vængjum
ímyndunaraflsins jafnt sem heimilda. „Það er
ekki hægt að draga mörkin milli sköpunar og
•9
I
4
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS - MENNING/LISTIR 4. NÓVEMBER 2000 1 9
¥