Morgunblaðið - 16.07.2005, Blaðsíða 38

38 LAUGARDAGUR 16. JÚLÍ 2005 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
ÚTFARARSTOFA
KIRKJUGARÐANNA
Vesturhlíð 2 • Fossvogi • Sími 551 1266 • www.utfor.is
REYNSLA • UMHYGGJA • TRAUST
Önnumst alla þætti útfararinnar
Þegar andlát ber að höndum
Arnór L. Pálsson
framkvæmdastjóri
Ísleifur Jónsson
útfararstjóri
Frímann Andrésson
útfararþjónusta
Svafar Magnússon
útfararþjónusta
Hugrún Jónsdóttir
útfararþjónusta
Guðmundur Baldvinsson
útfararþjónusta
Halldór Ólafsson
útfararþjónusta
Ellert Ingason
útfararþjónusta
Minningarkort
535 1825
www.hjarta.is 5351800
✝ KristmundurJóhannesson
fæddist á Giljalandi
í Haukadal í Dala-
sýslu 28. desember
1923. Hann lést að-
faranótt 6. júlí síð-
astliðins. Hann var
sonur hjónanna Jó-
hannesar Jónsson-
ar, f. 1888, d. 1978,
og Sigurbjargar
Sigurðardóttur, f.
1892, d. 1965. Krist-
mundur var næst-
yngstur sex systk-
ina, hin eru Sigurður, f. 1916, d.
1947, Jón, f. 1918, Jósef Jón, f.
1919, d. 1987, Kristín, f. 1921, d.
1923, og Ingibjörg, f. 1926.
Kristmundur kvæntist 6. júlí
1968 Sigríði Bjarnadóttur, f. 1937,
frá Hamri í Svínavatnshreppi.
Foreldrar Sigríðar voru Bjarni
Halldórsson, f. 1901, d. 1983, og
Kristbjörg Sigurðardóttir, f.
1911, d. 1981. Börn Kristmundar
og Sigríðar eru Sigurbjörg, f.
1968, gift Pétri Guðsteinssyni,
þau eiga þrjá syni; Bjarni, f. 1969,
kvæntur Áshildi Björnsdóttur,
þau eiga fimm syni; Hallur, f.
1973, kvæntur Aðalheiði Hönnu
Björnsdóttur, þau eiga tvo syni;
og dóttir Sigríðar og uppeldis-
dóttir Kristmundar, Jóhanna
Guðrún Gísladóttir, f. 1960, í sam-
búð með Fernand
Lupion, Jóhanna á
þrjár dætur, einn
son og eitt barna-
barn.
Kristmundur ólst
upp og átti heimili á
Giljalandi alla sína
tíð, nema seinustu
árin dvöldu þau Sig-
ríður í Búðardal.
Hann hlaut kennslu
í farskóla og tók síð-
an landspróf á Núpi
í Dýrafirði. Hann
stundaði kennslu
með hléum til 1966, meðal annars
í Hörðudal og Miðdölum, norður í
Þingeyjarsýslu, í Landeyjum og
var eitt ár skólastjóri í Búðardal.
Kristmundur stundaði búskap
allan sinn starfsaldur, fyrst í fé-
lagi við föður sinn og bróður sinn
Jósef. Kristmundur hætti búskap
1991 og sonur hans Bjarni tók þá
við búi.
Kristmundur tók virkan þátt í
ýmsum félagsstörfum í heima-
byggð. Hann sat m.a. í stjórn
Kaupfélags Hvammsfjarðar,
Ræktunarsambands Suðurdala,
Búnaðarfélags Haukadalshrepps
og var virkur í starfi Framsókn-
arflokksins í áratugi.
Útför Kristmundar fer fram frá
Stóra-Vatnshornskirkju í dag og
hefst athöfnin klukkan 14.
Elsku afi, nú ertu ekki hérna leng-
ur, þú ert kominn til englanna. Og
við trúum því varla, því þú hefur allt-
af verið til. En í gærkveldi þegar við
komum til ömmu var þig hvergi að
finna, svo við bræðurnir fórum að
myndunum sem við gáfum þér í jóla-
gjöf 2003, þar sem annars vegar er
mynd mér (Degi Mána) sitjandi í
fanginu á þér, heima hjá þér og
ömmu, þar sem við vorum að ræða
jólagjafirnar. Og hins vegar af mér
(Halli Kristni) og þér afi, þar sem við
stöndum saman á ströndinni úti á
nyrsta odda Danmerkur, Skagen,
þegar þið amma komuð til Danmerk-
ur og fóruð í frí með okkur sumarið
2003, það var svo gaman að ferðast
með ykkur um Danmörku.
Í ár komum við til Íslands til að
vera hjá ykkur í okkar fríum og við
bræðurnir höfum notið þess að
hlusta á sögurnar þínar um tröll og
vætti sem búa í fjöllum og hólum á
Íslandi. Það var jú bara nokkrum
dögum áður en þú fórst til englanna
sem þú og Dagur Máni voruð að
ræða um hversu stór tröllin í fjöll-
unum umhverfis Giljaland væru og
hvað þau tækju sér fyrir hendur.
Elsku afi, nú teflum við ekki oftar,
en ég skal halda áfram að æfa mig.
Við komum alltaf til með að sakna
þín afi, en minning þín lifir með okk-
ur.
Elsku amma, pabbi, Sigurbjörg,
Bjarni, Jóhanna og aðrir aðstand-
endur, það er gott að vita að afi er
núna hjá englunum.
Kveðjur, afastrákarnir
Hallur Kristinn og Dagur Máni.
Við bræðurnir vorum svo lánsamir
að fá að alast upp við hliðina á afa og
ömmu. Okkur langar að kveðja hann
afa með nokkrum orðum. Afi gaf sér
alltaf tíma til að sinna okkur strák-
unum, hann tók ófáar skákir við okk-
ur strákana og hann kenndi okkur
öllum afastrákunum mannganginn.
Það minnisstæðasta er samt allar
sögurnar sem hann sagði okkur, það
voru reyndar allskonar sögur og æv-
intýri en við báðum oftast um trölla-
sögu. Það voru ófá kvöld sem afi kom
inn í herbergi og svæfði okkur með
sögu. Eftir að við fluttum úr sveitinni
var það fastur liður þegar við fórum
að heimsækja afa og ömmu eða þau
komu í heimsókn að fá afa til að tefla
við okkur og biðja um sögu fyrir
svefninn. Það var ekki amalegt að fá
að alast upp með manni sem vissi
næstum allt sem okkur datt í hug að
spyrja um. Við eigum eftir að sakna
þess sárt að fá ekki afasögu fyrir
svefninn aftur.
Einu skiptin sem afi sussaði á okk-
ur strákana voru þegar hann hlust-
aði á fréttirnar, það voru einu skiptin
sem hann vildi ekki að við værum
með læti eða hávaða. Takk fyrir allar
sögurnar og allar góðu stundirnar.
Elsku afi, megi guð geyma þig, og
passa og hugga ömmu.
Guðni Freyr, Kristbjörn Snær,
Bjarni Rúnar, Sigurjón Tryggvi
og Jóhann Atli.
Fallinn er frá bóndinn og heiðurs-
maðurinn Kristmundur Jóhannes-
son, frá Giljalandi. Kynni okkar eru
ekki gömul, það var hans frábæra
kona Sigríður Bjarnadóttir sem kom
þeim á. Þá tvo vetur sem ég fór og
vann á heilsugæslunni í Búðardal var
mér alltaf boðið í kaffi á heimili
þeirra eftir vinnu. Eitt og annað var
þá rætt, margs spurt og um margt
fræðst. Kristmundur var fróður, les-
inn og fylgdist vel með. Hafði gaman
af fólki, ættum þess og bjástri. Tók
vel eftir, grúskaði og setti á minnið.
Hann minnti mig á þá tíð þegar frétt-
ir bárust með fólki, ekki á öldum ljós-
vakans. Enda kunni hann líka marg-
ar góðar kímnisögur af mönnum og
konum sem gaman var að heyra
hann segja frá. En fyrst og síðast var
hann bóndi og finnst mér sem þessar
vísur úr kvæði eftir Hugrúnu lýsi vel
ævistarfi þessa horfna bónda, er
unni skepnum, landinu og fólkinu
sem þar býr.
Og vorið er komið með gróandans gjöf,
glaðlyndir fuglarnir sunnan um höf,
þá nýgiftu hjónin þau byrja að búa,
með bjargfastri lífsorku á jörðina trúa.
Örstutt þó verður oft einyrkjans nótt,
hver annsríkisdagurinn líður svo fljótt.
Þúfunum fækkar með fullhugans dáð,
með fangbrögðum kænskunnar herfað og
sáð,
stungið og mokað og mulið og þakið.
Má hann ei gugna, þótt verki’ hann í bakið.
Enn bíða verkefnin víðtæk og mörg,
þótt vel hafi ræst úr með heimilisbjörg.
Árin þau líða með gleði og grát,
hinn gráhærði leggur ei árar í bát,
hann vinnuna stundar um árstíðir allar,
árvakur líka þá deginum hallar.
Í vetrarins hamförum berst hann sem
björn,
en bót er, að nú á hann efnileg börn.
Þekkir þú einstaklings þroska og braut?
Þekkir þú dalbóndans sigur og þraut?
Hefirðu séð, hvernig gróðurinn grætur
af gleði og þakklæti um hásumarnætur?
Fellur um einyrkjans enni og brár
eitthvað, sem líkist þér regnskúratár.
(Hugrún.)
Elsku Silla. Votta þér og þínum
mína dýpstu samúð.
Birna.
Það er stutt síðan ég fékk símtal
frá Kristmundi. Hann var að biðja
mig um að koma og heimsækja sig
vestur í Búðardal en það hafði staðið
til í nokkurn tíma. Samtalið þróaðist
skjótt eins og ávallt þegar rætt var
við Kristmund yfir í að ræða landsins
og heimsins gagn og nauðsynjar.
Þannig voru flest okkar samtöl í
gegn um árin. Var með ólíkindum
hversu vel Kristmundur var heima í
öllum málum og fylgdist vel með
stefnum og straumum. Til viðbótar
vitneskjunni komu svo einnig leit-
andi og gagnrýnar spurningar og
skoðanir. Málefnin sem Kristmund-
ur gat velt upp voru óteljandi. Ávallt
þegar eitt hafði verið rætt til nokk-
urrar hlítar velti hann upp nýju og
nýju og nýju. Gátu umræður staðið
langt fram eftir nóttu.
Kristmundur var félagslyndur
maður, mikill sauðfjárbóndi og mað-
ur samvinnu. Hann valdist til setu í
stjórnum og til að sinna trúnaðar-
störfum. Kristmundur stundaði
kennslustörf á yngri árum. Í raun og
veru var hver samverustund með
Kristmundi kennslustund því miklu
fróðari fór maður af hans fundi en
þegar á var mætt.
Mín fyrsta minning um Kristmund
var þegar ég kom með föður mínum
Pétri Guðjónssyni árið 1963 í fyrsta
sinn að heimili Kristmundar að Gilja-
landi í Haukadal. Var okkur fyrst
boðið til stofu í veitingar og vinskap
en síðan fórum við fram á Hauka-
dalsskarð og á fjöllin þar um kring. Í
kjölfar þessarar heimsóknar þróað-
ist mikil og sterk vinátta milli Krist-
mundar og föður míns. Ávallt síðan
hefur þetta tvennt, vinskapurinn og
fjöllin, verið það aðdráttarafl sem
stýrt hefur okkar ferðum á fund
Kristmundar og fjölskyldu hans að
Giljalandi.
Þá ég hníg í djúpið dimma,
Drottinn, ráð þú hvernig fer.
Þótt mér hverfi heimsins gæði –
hverfi allt, sem kærst mér er:
Æðri heimur, himnafaðir,
hinumegin fagnar mér.
(Matthías Jochumsson.)
Ég kveð góðan vin með trega og
færi fjölskyldu hans mínar innileg-
ustu samúðarkveðjur.
Sigurjón Pétursson.
Það er oft þungbúið að sjá inn eftir
Haukadal í Dölum vestur. Ræður því
Geldingafellið, sem rís snarbratt
innst í dalnum og er á mörkum Dala
og Stranda. Þar uppi er misviðra-
samt og þokusælt, enda stutt í
Hrútafjörðinn og Holtavörðuheið-
ina. Undir þessu fjalli er jörðin Gilja-
land, sem um árabil hefur verið
innsta jörð í byggð í Haukadalnum.
Þar bjó síðastur sjálfseignabænda
Kristmundur Jóhannesson ásamt
konu sinni Sigríði Bjarnadóttur og
þarna fæddust og ólust upp hjá þeim
börn þeirra þrjú, Bjarni, Hallur og
Sigurbjörg. Fyrir átti Sigríður dótt-
urina Jóhönnu, sem einnig ólst upp á
bænum frá því Sigríður flutti þangað
8. nóvember 1966.
Því fylgdi oft eftirvænting og til-
hlökkun, er ekið var inn Haukadal-
inn. Í fyrstu snerust þessar kenndir
einkum um rjúpuna í fjallinu, en eftir
því sem árin liðu fóru rjúpurnar að
skipta minna máli, en samverustund-
irnar við Kristmund og Sigríði fengu
meira vægi. Má segja að undir það
síðasta hafi þau hjón verið komin
með vinninginn, því eftir rjúpnafrið-
un var eftir sem áður farið í rjúpu, en
nú án veiðitóla. Dugði að telja rjúp-
urnar á þakinu á bílskúrnum hjá
Kristmundi niðri í Búðardal milli
þess að þjóðmálin voru krufin.
Kristmundur var mikill samræðu-
snillingur svo leitun var að hans jafn-
oka. Hann fylgdist með dægurmál-
um og hafði gaman af að kafa ofan í
þau og kryfja til mergjar. Hann var
stálminnugur og vel lesinn, bæði á
fornar sagnir og nýjar. Mikla trú
hafði hann á andlegu atgervi for-
feðra vorra og var ekki í minnsta
vafa um að lögsögumaður á hverjum
tíma hefði kunnað lögbókina utan að
og allar sagnir verið í munnlegri
geymd.
Talsverðar áhyggjur hafði hann af
framtíð íslensk þjóðernis og hikaði
ekki við að tjá sig um þá hluti, sem
meirihluti manna þorir ekki lengur.
Þau hjón fluttu þann 7. nóvember
1999 niður í Búðardal og var það 33
árum eftir að Sigríður kom fyrst að
Giljalandi. Fyrst tók sonur þeirra
Bjarni við búskap á jörðinni, en síðar
venjulegir leiguliðar. Gætti Krist-
mundur þess er hann ritaði ábúðar-
samninga að ákveðin kvöð væri skil-
merkilega skráð í viðkomandi
samning um rjúpnaveiði okkar veiði-
félaganna á jörðinni eins og verið
hafði. Þannig sýndi hann í verki vin-
áttu og tryggð, sem eftirminnileg er.
Eitt af því sem Kristmundur tók
sér fyrir hendur eftir að hann brá búi
var að starfa við víkingabæinn Ei-
ríksstaði. Klæddist hann þar serk í
líkingu við það sem betri bændur
klæddust á víkingaöld. Fór honum
þetta vel þótt ekki væri hann byggð-
ur eins og lýst er í Laxdælu um
vaxtalag Hrúts Herjólfssonar og
þeirra kappa, sem urðu stafnbúar á
langskipum. Má frekar ætla að
Kristmundur hafi um líkamslag
frekar líkst þeim, sem hægar fóru,
beittu vitsmunum og skynsemi frek-
ar ofurkappi og báru sáttarorð milli
manna. Verður mér helst hugsað til
Njáls á Bergþórshvoli í þessu sam-
bandi. Allavega var Kristmundur
jafnskegglaus og honum var lýst og
örugglega mannasættir. Man ég
ekki til þess að hann hafi sagt
hnjóðsyrði um nokkurn mann og
ekki held ég að hann hafi aflað sér
óvildarmanna.
Þeir sem komnir eru á miðjan ald-
ur hafa á einhvern hátt raðað sam-
ferðamönnum sínum eftir mikilvægi.
Kristmundur var hjá mér búinn að
vera lengi mikilvægur og þegar
menn hafa þann sess í lífi einhvers
krefst það reglulegra endurfunda.
Síðustu stundir okkar saman voru
viku fyrir andlátið og átti ég ekki þá
von á að leiðir væri að skilja, svo
hress og glaðvær var þessi vinur
minn þá. Hann fékk sér vel af bakk-
elsi, rjóma og sykri, sem hann sagði
eiginlega vera bannvöru þar sem
hann hreyfði sig lítið. Reyndar sagð-
ist hann varla hreyfa sig meir en það
sem hvern dag þyrfti til að leita að
gleraugunum sínum.
Ég held að Kristmundur sjálfur
hafi fundið á sér að farið var styttast
hjá honum. Má ráða það af ýmsu. Nú
er þessu lokið og ekki annað eftir en
að þakka þá góðu samferð, sem við
áttum.
Ólafur Sigurgeirsson.
Ekki eru mörg ár síðan ég átti því
láni að fagna að kynnast Kristmundi
Jóhannessyni. Þau kynni sýndu mér
að þar fór traustur maður, framsýnn
og bar hag samfélagsins fyrir
brjósti. Þó kynni okkar hafi ekki ver-
ið löng myndaðist á milli okkar gagn-
kvæmt traust. Það traust hefur
reynst mér mikils virði á umbrota-
tímum í sveitarfélagi okkar. Krist-
mundur hafði mikla framsýni og trú
á sínu byggðalagi. Okkar skoðanir
fóru saman um það, að þar sem er at-
vinna og þar sem hægt er að skapa
störf, þar er og verður fólk. Til að
byggja upp sterkt samfélag er það
grundvöllurinn.
Í krefjandi starfi er mikilvægt að
eignast vin og kunningja sem hægt
er að leita til og ræða málin við.
Mann sem hlustar á og kemur síðan
fram með sín sjónarmið eins og leið-
beinandi. Þannig vinur og kunningi
reyndist Kristmundur mér. Mörg
voru málin, sem við ræddum. Upp-
byggingin í Haukadal, sumarbú-
staðabyggð á Laugum í Sælingsdal,
ferðaþjónustan og margt, margt
fleira. Kristmundur hafði skoðanir
og var leiðandi, sem gamall kennari.
Eitt af þeim málum, sem Krist-
mundur sýndi mikinn áhuga, var
endurbygging og uppbygging slátur-
hússins í Búðardal. Um það mál hafa
verið skiptar skoðanir. Í því máli
reyndist hann mikill hvatningarmað-
ur. Kristmundur sá ekki bara störfin
sem sköpuðust heldur mikilvægi
þess að í þorpinu, Búðardal, væru
öflug og stöndug fyrirtæki. Slík fyr-
irtæki yrðu til þess að efla samfélag-
ið til framtíðar. Kristmundur vildi
fylgjast með og það gerði hann alveg
fram til þess síðasta. Á okkar síðasta
fundi var gefin stutt skýrsla um
stöðu mála, sem átti að ræða frekar á
okkar næsta fundi, sem ekki varð.
Kæra Sigríður. Kynnin við ykkur
hjón hafa verið mér mikils virði. Ég
votta þér og fjölskyldu þinni mína
innilegustu samúð. Megi Guð gefa
ykkur styrk á erfiðri stundu.
Haraldur L. Haraldsson.
KRISTMUNDUR
JÓHANNESSON