Morgunblaðið - 14.11.2007, Blaðsíða 20

20 MIÐVIKUDAGUR 14. NÓVEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
MENNING
SÝNINGARGESTUM kann að
bregða við og halda að þeir séu um
það bil að hnjóta um, eða stíga ofan á
tærnar á svörtum karlmannsskó sem
birtist skyndilega neðst á sjónhimn-
unni þegar gengið er inn í F-sal á efri
hæð Hafnarhússins. Þetta reynist
vera verkið Par (2005) eftir Hrein
Friðfinnsson (f. 1943) sem er þarna
við innganginn. Hreinn hefur verið
fulltrúi Íslands á Feneyjatvíær-
ingnum og öðlast viðurkenningu á al-
þjóðlega vísu. Yfirlitssýning á verk-
um hans stendur nú yfir í Listasafni
Reykjavíkur og eru þar sýnd sömu
verk og á sýningunni sem sló öll að-
sóknarmet í hinu virta Serpentine-
galleríi í Lundúnum nú í sumar. Sam-
hengið er auðvitað annað núna: sam-
spil við annars konar sýningarrými
og heimalandið, sem svo mjög hefur
mótað tilurð verkanna og þar sem
margir þekkja til verka listamanns-
ins. Á sýningunni, sem er í sölum E
og F, má sjá ljósmynda- og textaverk,
lágmyndir, skúlptúra auk þess sem
fundnir hlutir af ýmsu tagi mynda
uppistöðuna í mörgum verkanna.
Skórinn virðist í fyrstu stakur, af
vinstri fæti – en reynist eiga sér sam-
svörun í fleiri en einum skilningi auk
þess að vísa í skó sem listsögulegt
myndefni manna eins og van Gogh,
Magritte og Warhol. Samhverfa/
andhverfa, spegilmynd, samræmi,
endurtekning, jafnvægi: þetta eru
lykilatriði í þeirri hljóðlátu, hárfínu
íhugun sem verkin eru sprottin af.
Val og uppsetning verkanna end-
urspeglar einnig slíkar áherslur. Til
dæmis er eins konar spegilportrett
Hreins af sjálfum sér tvítekið líkt og
mætist innhverfa og úthverfa; sama
má segja um hendur sem virðast
teygja sig niður að óræðum mörkum
til móts við spegilmynd sína, sem er í
senn fjarlæg og rétt innan seilingar,
auk þess að skírskota til freskunnar
eftir Michelangelo í sixtínsku kapell-
unni.
Fleiri verk eiga sér samsvörun í
öðru, eða öðrum verkum af líkum
toga annars staðar í rýminu: svo sem
pappakassarnir, sem í er fólgin þrívíð
vísun í geómetríska afstraksjón; dul-
arfullar, samsettar myndir sem
tengjast Miðjarðarhafi; lágmyndir
sem leika á sjónskynjun áhorfandans;
fluguhnýtingar og ýmsar þyrpingar
af doppum, dropum eða sex-
strendingum. Endurtekningin býr
einnig innan einstakra verka; hún
myndar eins konar umgjörð utan um
innri leik eða átök sem lúta að sjón-
rænum og fagurfræðilegum ígrund-
unum.Ytra rými fer t.d. á flug í verk-
um sem bera heitið Ker (2002) og
afstrakt-expressjónisminn leikur
lausum hala í hinu annars agaða og
minímalíska verki Svif (2000).
Leikurinn er sterkur þráður á sýn-
ingunni og listamaðurinn kemur sýn-
ingargestum ítrekað skemmtilega á
óvart. Raunar þurfa þeir að setja sig
á köflum í nokkurs konar einka-
spæjarastellingar – svo að minnir á
manninn sem gægist út um gluggann
í Sjö sinnum (1978/79) – í leit að því
sem ekki blasir við í fyrstu og því sem
er af óáþreifanlegan toga. Leikurinn
gerist á mörkum hins óræða og
dulda, tilhögun sýningarinnar ýtir
undir það. Listamaðurinn skorar á
sýningargesti að láta honum í té sín
innstu leyndarmál og varpa þeim
þannig – spegla þau – yfir í eigin hug-
ardjúp.
Það er óhlutbundin fegurð, í ýms-
um skilningi, sem virðist Hreini eink-
um hugleikin og hann miðlar til
áhorfandans af óbrigðulu ljóðrænu
innsæi. Bygging verkanna er að hluta
fólgin í óefniskenndum þáttum, ekki
síst birtu og skuggamyndum. Lista-
maðurinn leitast við að fanga hið
óhöndlanlega: regnbogi líkt og fellur
um stund í lófa hans; hann framkallar
himin og jörð í einni andrá eða færir
heiminn allan „inn“ í hús eða kallar
einfaldlega fram myndina af heim-
inum/hlutnum í huga okkar – hvernig
hann getur rúmast í hugtakinu.
Verk Hreins eru vettvangur marg-
slungins merkingarspils sem tengist
skynjun og hugsun, dulvitund, minn-
ingum og tungutaki, en rannsókn á
því hvernig tungumálið mótar vitund-
ina er veigamikill þáttur verkanna.
Hreinn fæst við síkvika merkingu
texta í orðaleikjum, frásögnum, þjóð-
sögum og ýmsum bókmenntatextum,
eins og hún birtist í íslenskri menn-
ingarvitund. Titlarnir, ýmist á ensku
eða íslensku, eru mikilvægur hluti
verkanna; samspil myndar og texta/
titils í verki eins og So Far opnar
endalausar merkingarvíddir.
Uppsetning sýningarinnar gengur
vel upp, hún stuðlar að því að virkja
skilningarvitin og fá þau með í leik-
inn. Stiklað er á stóru og kannski
fremur við hæfi að ræða um endurlit
fremur en hefðbundna yfirlitssýn-
ingu; endurlit sem felur í sér
skemmtilegt sjónarhorn og túlkun á
ferli þessa frjóa og snjalla listamanns.
Úthverfa, innhverfa
Myndlist
Listasafn Reykjavíkur
– Hafnarhúsið
Til 27. janúar 2008. Opið alla daga kl.
10–17. Aðgangur 500 kr. Eldri borgarar
og öryrkjar 250 kr. Hópar (10+) 250 kr.
Yngri en 18 ára: ókeypis. Ókeypis á
fimmtudögum. Sýningarstjóri: Kitty
Scott. Umsjón með uppsetningu í Hafn-
arhúsi: Ólöf K. Sigurðardóttir.
Hreinn Friðfinnsson – yfirlitssýning
Anna Jóa
Morgunblaðið/Kristinn
„HÄNDEL á Ítalíu“ er yfirskrift
tónleika kammerhópsins Nordic Af-
fect í Þjóðmenningarhúsinu í kvöld
kl. 19.30. Þar syngur heimsþekkt
sópransöngkona, sérfræðingur í
túlkun barokktónlistar, Susanne Ry-
dén, með NoA. Hópurinn flytur ver-
aldlegar kantötur eftir Händel auk
óperuaría eftir Alessandro Scarlatti
sem sjaldan hafa heyrst hér á landi.
Susanne Rydén hefur á síðustu ár-
um skipað sér í fremstu röð túlkenda
barokk- og klassískrar tónlistar og
unnið með stjórnendum á borð við
Nikolaus Harnoncourt, Joshua Rif-
kin og Christhopher Hogwood.
Hópurinn er skipaður innlendum
og erlendum hljóðfæraleikurum sem
allir hafa lokið námi í flutningi tón-
listar á frumhljóðfæri og hefur hann
leikið í Danmörku, á Íslandi og í Hol-
landi og fengið mjög góðar viðtökur.
Händel
á Ítalíu
Nordic Affect skipa Halla Steinunn Stefánsdóttir og Julia Fredersdorff
barokkfiðluleikarar, Hanna Loftsdóttir barokksellóleikari, Karl Nyhlin
lútuleikari og Guðrún Óskarsdóttir, semballeikari.
Morgunblaðið/Sverrir
ÞAÐ var full Hallgrímskirkja sem
hlýddi á tónleika Mótettukórsins,
enda hefur kórinn fyrir löngu skipað
sér sess sem einn af betri blönduðu
kórum landsins. Einnig var efnisvalið
spennandi, Requiem eftir Ildebrando
Pizzetti, sem hefur ekki verið flutt áð-
ur hér á landi, og svo aftur Requiem
Gabriels Faurés, sem hefur oft verið
flutt í heild sinni í kirkjum landsins,
en kaflar úr verkinu eru einnig vin-
sælir til flutnings einir og sér. Tón-
leikarnir byrjuðu á sálumessu Piz-
zettis, sem er samin fyrir stóran kór
án undirleiks. Flutningurinn var góð-
ur, kórinn var mjög samstilltur í
dýnamík og var hljómur hans á stund-
um svo hreinn og tær að minnti helst
á englaraddir og átti ómfagur sópr-
aninn stóran þátt í því. Þó virðist kór-
inn því miður gjalda fyrir hinn hvim-
leiða skort á körlum í blönduðum
kórum, því oft vantaði upp á þéttni
karlraddanna, sérstaklega tenórsins,
sem var oft rétt undir tóninum í inn-
komum í rólegri köflum en gjarnan of
hár þegar kórinn söng í forte. Því var
karlakór Schola cantorum kærkomin
viðbót við samhljóm kórsins í sanctus-
kaflanum, þar sem Pizzetti skrifar inn
annan kór. Minna bar á þessu í sálu-
messunni eftir Fauré, enda bættist
þar við undirleikur; Björn Steinar
Sólbergsson, orgel, og Elísabet
Waage, harpa, sem bæði skiluðu sínu
hlutverki með ágætum. Marta Guð-
rún Halldórsdóttir brá sér í hlutverk
hins fíngerða drengjasóprans í hinni
vinsælu Aríu Pie Jesu og naut tær-
leiki raddar hennar sín vel. Söngur
Benedikts Ingólfssonar var einnig
góður og rödd hans hljómmikil, með
björtum yfirtónum.
Vel fluttar sálumessur
Tónlist
Hallgrímskirkja
Hallgrímskirkja á Allra heilagra messu,
4. nóvember, kl. 17. Stjórnandi: Hörður
Áskelsson. Ásamt kórnum komu fram
Marta Guðrún Halldórsdóttir, sópran,
Benedikt Ingólfsson, bassi, Elísabet
Waage, harpa, Björn Steinar Sólbergs-
son, orgel, og karlakór Schola cantorum
sem söng í einum kafla Pizzettis.
Mótettukór Hallgrímskirkju – Requiem eftir
Ildebrando Pizzetti og Gabriel Fauré
 Ólöf Helga Einarsdóttir