Vikan - 19.12.1957, Blaðsíða 8

KQNDNGDRIi 1F RO
Ahverju sumri ferðast ótölulegur
grúi ferðamanna um hinar
gömlu borgir Evrópu, skoðar
gamlar minjar og fræðist af
leiðsögumönnum og ferðabók-
um um merka kónga og hefðarfólk horf-
ins tíma.
Enginn ferðamannahópur hefur langa
viðdvöl í París án þess að hann sé leiddur
í Invalides, grafhýsi Napoleons á Signu-
bökkum. En flestir sleppa þeir þaðan út,
án þess að athygli þeirra sé vakin á lát-
lausri tinkistu, sem þar stendur á lítt
áberandi stað hægra megin við inngang-
inn. Á stallinum undir kistu þessari stend-
ur: „Napoleon II, konungur af Róm“.
Þarna hvílir Francois Charles Joseph
Bonaparte, hinn langþráði sonur Napo-
leons keisara og Maríu Lovísu Austur-
ríkisprinsessu.
Hvernig stendur á því að Frakkar sýna
jarðneskum leifum sonar keisarans (en í
þeirra munni á aðeins einn það nafn)
þvílíkt fálæti? Þeir eru þó ekki vanir að
láta það sem honum viðkemur liggja í
láginni. Ég minnist þess þegar fylgdar-
maðurinn í höllinni Fontainebleau reyndi
að telja hóp af ferðamönnum trú um að
rúm Napoleons, sem þeir höfðu fyrir aug-
unum, væri alls ekki eins stutt og það
sýndist. Keisarinn hefði ekki verið jafn
lágvaxinn maður og haldið væri.
í meira en eina öld var lagt mikið
kapp á að fá konunginn af Róm heim,
Þegar hinn Iang[>ráði erfingi Napoleons fæddist
var ekkert til sparað. Hin skrautlega vagga hans
er nú í 'Vrínarborg.
svo að hann mætti hvíla við
hlið föður síns, og þá var kista
hans oft prýdd blómum frá
frönskum föðurlandsvinum, þar
sem hún stóð við hliðina á kistu
móðurafa hans, Frans Austur-
ríkiskeisara, í Vínarborg. Mað-
ur gæti freistast til að álykta
að hann hefði verið umkringdur
ástríkum ættingjum alla æfi.
En því fór fjarri. „Hvers konar
fólk er þetta eiginlega, sem ver-
ið er að safna í kringum mig,“
á hann að hafa sagt í banaleg-
unni. Og ef þeirri spurningu
væri svarað núna, mundi svarið
hljóða eitthvað á þessa leið:
Prinsinn var alla sína stuttu
æfi umkringdur ofsækjendum.
Við fæðingu var drengnum
þó ætlað annað hlutskipti.
Napoleon stóð þá á hátindi
frægðar sinnar, elskaður af
þegnum sínum, en hataður af
óvinum sínum, sem óttuðust hann. Tilkoma
erfingja að allri dýrðinni jók auðvitað
bæði ástina og óttann.
Tuttugasta marz árið 1811 kvað við
fallbyssuskot í París. Mannfjöldinn stóð
á öndinni af eftirvæntingu. Yrðu skotin
aðeins 2 eða yrðu þau 22 ? Þegar 22. skotið
kvað við, vissu þegnarnir að Frakkland
hafði eignast erfðaprins — ekki prinsessu.
Og sendiboðar streymdu út úr höllinni, til
að færa umheiminum fréttirnar.
Fæðingin hafði gengið erfiðlega. Alla
nóttina höfðu sársaukavein móðurinnar
borizt um Tuilleriehöllina, þar sem hirðin
beið. Um morguninn kom einn af lækn-
unum fölur og skjálfandi inn til Napoleons
og tilkynnti honum að líf keisarafrúar-
innar væri í hættu.
„Hvað munduð þér gera ef borgara-
kona væri að fæða? spurði keisarinn.
„Nota áhöldin mín,“ svaraði læknirinn.
„Ágætt,“ svaraði Napoleon. „Farið þá
að eins og þér hefðuð verið kallaður til
kaupmannskonu í Saint-Denis götunni.
Berið umhyggju fyrir bæði móðurinni og
barninu, en ef þér getið ekki bjargað báð-
um, bjargið þá móðurinni fyrir mig!
Læknirinn greip tengurnar sínar og náði
barninu, en það sýndist vera dáið. Við þá
fregn varð Napoleon harmi sleginn, en
þegar lífsmark sást með barninu nokkrum
mínútum síðar, átti gleði hans sér engin
takmörk.
Fyrstu æfiár drengsins hefur Napoleon
vafalaust dreymt stóra drauma varðandi
framtíð hans. Enda gaf nafnbótin „kon-
ungurinn af Róm“ það til kynna að honum
væri ætlað að erfa hið foma rómverska
keisaradæmi. Varla hefur Napoleon þá
rennt grun í að æfi hans sjálfs og drengs-
ins ættu eftir að taka jafn ömurlega stefnu
og raun bar vitni.
Fjórum árum eftir fæðingu erfðaprins-
ins afsalaði faðir hans sér frönsku krún-
unni í hendur honum og ári síðar — eftir
hina svokölluðu 100 daga stjóm — gerði
Sem liðsforingi í austurríska hemum naut prinsinn mik-
illar hylli.
hann það aftur, án þess að nokkurt mark
væri á því tekið.
Keisarinn var fluttur til St. Helenu og
keisarafrúin til Vínarborgar. Þarmeð voru
örlög drengsins ráðin.
Þegar konungurinn af Róm kom fjög-
urra ára gamall til Vínarborgar, og var
komið fyrir ásamt nokkrum frönskum
barnfóstrum í Schönbrunhöll, var hann
sérlega fallegur, tápmikill og greindur
drengur. Hann kom af heimili, þar sem
hann hafði fengið að njóta frelsis og
þrozkast í leik, og til hirðar, þar sem
strax var hafizt handa um að veita hon-
um strangt uppeldi.
Móðir hans yfirgaf hans næstum strax.
Hún hélt sér til hressingar til baðstaðar
nokkurs. í því ferðalagi varð hún ástfang-
in af fylgdarmanni sínum, Neippert her-
foringja. Skömmu síðar giftist hún hon-
um og settist að á Parma sem hertogafrú
af Parma. Hún sneri því í rauninni aldrei
aftur til sonar síns. Hann varð eftir hjá
föður hennar, Frans keisara, en það var
það sama og hún hefði skilið hann eftir í
höndum Metternich, ráðgjafa hans.
í augum Metternichs hafði Napoleon
alltaf verið hættulegasti f jandmaður Aust-
urríkis. Árið 1810 hafði hann að vísu fall-
izt á að austurríska prinsessan færi til
Parísar og gerðist keisarafrú Frakklands,
og í þeim tilgangi hafði hann á yfirborð-
inu vingast við hinn mikla hershöfðingja,
en um leið og fór að halla undan fæti fyrir
Napoleon, varð Metternich manna ákafast-
ur í að láta kné fylgja kviði. Þessvegna
fannst Metternich nú mest um vert að
minningin um hina glæstu fortíð föðurins
yrði þurrkuð út úr huga drengsins þegar
hann fékk yfirráð yfir honum.
Tveggja ára gamall hafði prinsinn kunn-
að tólf af dæmisögum Lafontaines utanað
og getað haft yfir orðrétt marga kafla úr
verkum Racines. Metternich skipaði nú
svo fyrir að honum yrði umsvifalaust
8
VIKAN