Vera - 01.05.1996, Blaðsíða 31

Þ O R U N N
SVEINBJARNARDÓTTIR
bandbafar
kvennabarátlunnar
Kvennalistanum hefur oft veriö núiö því um
nasir aö standa kvennabaráttunni á íslandi
fyrir þrifum. Gagnrýnisraddir hafa jafnvel
gengið svo langt að segja að íslenskri kven-
frelsisbaráttu hafi veriö geröur óleikur einn
Þórunn Sveinbjarnardóttir: „...víst er aö leitun
er aö jafn kvenfjandsamlegri ríkisstjórn, í þess-
um heimshluta í þaö minnsta."
meö því aö helstu femfnistar landsins söfn-
uðust saman í ein samtök og byöu fram til
sveitarstjórna og Alþingis. Meö framboöi
sérstaks kvennalista hafi raddir annarra
kvenna á vettvangi stjórnmála og almennrar
þjóöfélagsumræöu veriö þaggaöar niöur,
rétt eins og Kvennalistinn hafi keypt sér
einkaleyfi á umræöu um konur og kven-
frelsi. Hversu fráleitt sem það kann aö vera
er umhugsunarvert hvort hlutverk Kvenna-
listans hafi almennt verið skynjað á þennan
hátt og hvaö viö kvennalistakonur höfum
gerttil að vinna gegn skynvillunni, ef þannig
má að oröi komast.
Hverjum þeim sem áhuga hefur á aö
bæta stöðu kvenna í íslensku samfélagi,
þ.e. aðhyllist femínisma, er í lófa lagið aö
beita sér í kvenfrelsisbaráttunni. Aöild aö
Samtökum um kvennalista er ekki skilyröi
fyrir því. Hitt er svo annað mál að alvöru-
femínistar hafa ekki verið á hverju strái,
a.m.k. ekki í hefðbundinni pólitík, og nær
lætur aö þær konur sem finna má á fram-
boðslistum gömlu flokkanna telji sér skylt
aö taka skýrt fram að þær séu auðvitað ekki
neinir femínistar. Á því eru örfáar undan-
tekningar. Af einhverjum ástæðum hefur
körlum í stjórnmálum þótt minna liggja við
aö aðgreina sig frá femínistum en þaö er
önnur saga.
Varist eftirlíkingar
Tólf ára vera Kvennalistans í stjórnarand-
stöðu hefur óneitanlega sett sitt mark á
starf samtakanna og gert það að verkum aö
viö þau loðir tregðu- og nöldursímynd. Sá
vandi sem Kvennalistanum er á höndum
kom greinilega í Ijós í kosningabaráttunni
fyrir Alþingiskosningarnar síðustu. Afreka-
skrána vantaöi sögöu kjósendur, a.m.k.
geröu þeirsérekki aðgóöu að Kvennalistinn
heföi sett öll brýnustu mál stjórnmálanna í
dag á dagskrá — í gær — aö hann krefðist
breyttrar forgangsröðunar og tækifæris til
þess aö sanna sig í ríkisstjórn. En kjósend-
um þótti ekki fullreynt meö gömlu flokkana
auk þess sem flokkunum tókst að einhverju
leyti að innlima oröræðu kvennapólitíkurinn-
ar í sína eigin meö því aö lofa öllu fögru og
þykjast vel með á nótunum hvaö varöaöi
brýnustu málin, svo sem jafnlaunastefnu,
umhverfis- og atvinnumál.
í því áróöursstríöi tapaöi Kvennalistinn
og þjóöin situr uppi meö ríkisstjórn aftur-
halds, skammsýni og úrræöaleysis. Eða
fékk hún ef til vill það sem hún vildi - falleg-
ar umbúöir utan um rýran kvenfrelsispakk-
ann? Dæmi hver fyrir sig en víst er aö leitun
er aö jafn kvenfjandsamlegri ríkisstjórn, í
þessum heimshluta í það minnsta.
Einingin að baki margbreytileikans
Getur veriö aö kvennalistakonur skynji hlut-
verk sitt svo að þær einar leggi stund á
kvennabaráttu sem standi undir nafni?
Stundum held ég aö svo sé og skyldi engan
undra þegar litið er til þess hversu fáir
femínistar láta í sér heyra I stjórnmálaum-
ræðunni. En kvenfrelsisfólk leynist víöa, í
skólum og fýrirtækjum, í menningu og list-
um, í fjölmiölum, og þannig mætti áfram
telja. Þaö er hins vegar fátt innan fram-
kvæmdavaldsins, í dómskerfinu, í sjávarút-
vegi og iðnaði, svo aö nokkur dæmi séu
nefnd. Og þar sem femínistar eru fáir fýrir,
t.d. í dómskerfinu, er kvenfrelsissjónarmið-
um ekki gert hátt undir höfði. Og dæmin
sanna að beinlínis er aö þeim vegiö meö að-
gerðum, f þessu tilviki dómum, sem meðvit-
aö grafa undan réttindum kvenna.
Þótt Kvennalistinn hafi fariö fyrir íslenskri
kvenfrelsisbaráttu síðastliöin 15 ár höfum
viö ekki alltaf gert nægar kröfur þegar kem-
ur að þvf að styrkja einingu um kvennapóli-
tískar aðgeröir. Krafan um afdráttarlausar
pólitískar skuldbindingar, svo vitnað sé til
skýrslu Þróunarstofnunar Sameinuðu þjóö-
anna, verður aö vera ófrávíkjanleg í stjórn-
málum eigi raunverulegur árangur að nást
sem bætirstöðu kvenna. Konurí stjórnunar-
stöður, karla 1 fæöingarorlof, sérsköttun
hjóna, engan afslátt á meðlagi barna, enga
millifærslu persónuafsláttar, dagheimili fýrir
öll börn, og svo mætti áfram telja. Nokkur
grundvallarmál sem um þarf að ríkja eining
eigi kvenfrelsispólitík aö standa undir nafni.
Það þarf að skerpa eininguna aö baki
margbreytileikans í kvenfrelsisbaráttunni.
Setja markiö hátt og gera skýrar pólitfskar
kröfur. Á þeirri pólitík er aö sjálfsögðu ekkert
einkaleyfi og um hana geta femínistar alls
staðar sameinast, jafnt innan sem utan
Kvennalistans. En nú sem fyrr verða kvenna-
listakonur og aðrirfemínistar að leiða barátt-
una og gæta þess aö missa ekki sjónar á
grundvallarmarkmiöum kvenfrelsisins.
kvnnapólitíkin