Tímarit Máls og menningar - 01.09.1965, Blaðsíða 76

Gunnar Benediktsson
Staðhæfing gegn staðhæfingu
i
I Skírni 1937 birtist grein eftir Barða
Guðmundsson þj óðskj alavörð: „Forn
goðorð og ný“. Þar setur Barði fyrst
fram þá skoðun, að höfundur Brennu-
Njálssögu sé Svínfellingurinn Þor-
varður Þórarinsson. Síðar ritaði
hann mikið mál um þetta efni, og á
einum stað segir hann fullum fetum:
„Höfundur Njálu er Þorvarður Þór-
arinsson sjálfur,“ og fulla merkingu
þessara orða lætur hann ótal sinnum
frá sér fara við hvers konar tækifæri.
Árið 1953 skrifar Einar Ólafur
Sveinsson prófessor formála að Forn-
ritaútgáfu Brennu-Njáls sögu. Þar
tekur hann til athugunar þessa stað-
hæfingu Barða og endar þá umsögn
sína með þessum orðum: „Niður-
staða þessara athugana er sú, að Þor-
varður Þórarinsson hefur ekki skrif-
að Njálu.“
Nú kynni einhverjum að sýnast
sem svo, að þar sem þannig stendur
staðhæfing gegn staðhæfingu, þá
muni það ekki líklegt til árangurs að
blanda sér inn í þann ágreining. En
það væri hinn mesti misskilningur.
Báðir sækja þeir mál sitt af mikilli
þekkingu með skörpum rökum, og
málsmeðferð beggja eykur stórum
yfirsýn yfir listaverkið Njálu og allt
svið okkar bókmenntagullaldar. Nýir
skýringarmöguleikar opnast hver af
öðrum, og áhugasamur leikmaður er
allt í einu orðinn þátttakandi í að
ráða fram úr gátunum, sem fræði-
mennirnir eru að glíma við, og þykj-
ast eygja nýjar lausnir af nýjum
sjónarhóli, sem fræðimennirnir hafa
leitt mann á.
Sumir líta smáum augum það við-
fangsefni að rökstyðja tilgátur um
höfunda sagnanna, og lítt fallið til
að bera þann ávöxt, sem hafi vísinda-
legt gildi, enda megum við njóta bók-
menntanna í sama mæli, þótt engar
höfum við tilgátur um höfunda. En
hvorugt er sannleikanum og reynsl-
unni samkvæmt. Það hefur mikils-
verða þýðingu að vita með öruggri
vissu, að Ari Þorgilsson hefur ritað
íslendingabók, um leið og við vitum
nokkur deili á heimildarmönnum
þeim, sem hann tilnefnir. íslendinga
saga verður okkur stórum verðmeiri
sem sögulegt heimildarrit, þegar við
vitum, að Sturla Þórðarson hefur
samið meginhluta hennar, og þó
myndi enn aukast gildi hennar, ef vit-
186