Tímarit Máls og menningar - 01.09.1965, Blaðsíða 86

Tímarit Máls og menningar
úr lífi höfundar sjálfs tekur völdin,
hrekur Hildigunni úr sæti, en þar sezt
mágkona höfundar, Randíður á Val-
þjófsstað. Atburðurinn gerist ekki í
Vörsabæ vorið 1011, heldur að Val-
þjófsstað 1255. Það er ekki Flosi,
heldur Þorvarður Þórarinsson, sem
grýtir hásætinu í gólfið með sletlum
um konunga- og jarladekur, lang-
þreyttur á hofmóði Oddaverja, sem
vissu, að þeir áttu til konunga að telja
og þótti hörnum sínum vart bj óðandi
önnur nöfn en af erlendum konunga-
ættum. Og það er Þorvarður Þórar-
insson, en ekki Flosi, sem veit það,
áður en fundum ber saman, að hann
á heiptúðugri konu að mæta, sem
heimtar blóðhefndir og tekur ekki
tillit til aðstæðna, þar sem mælt er
eftir mann, sem veginn var í hanni,
og eftirmál urðu því ekki sótt að lög-
um. Þá kemur Barði með athyglis-
verða ábendingu í sambandi við
skikkjuna Flosanaut, sem Höskuldur
var veginn í og Hildigunnur notaði
síðan blóði drifna til særingar um
hefndir. Einu sinni minntist Halldór
Laxness á þessa skikkju sem dæmi
þess, hve höfundum fornsagna okkar
var ósýnt um að laga sögu sína eftir
því, hvað sennilegt gat talizt, og
reiðubúnir að bregða þar út af, ef
listræna nauðsyn har til. Engum gat
í hug komið að leggja trúnað á það,
að Höskuldur Hvítanesgoði hefði
farið í viðhafnarskikkjuna Flosa-
naut til voryrkju. Það er sams konar
fjarstæða og ef nútímabóndi settist
kjólklæddur upp á traktor til að slá
túnið. Höfundur Njálu hirðir um
það eitt að undirbyggja hið áhrifa-
mikla augnablik, þegar Hildigunnur
dembir blóðlifrunum yfir Flosa.
Barði bendir á það, að hér er stuðzt
við gamla arfsögn úr ætt Valþjófs-
staðamanna. Skartkona frá Þorgerð-
arstöðum í Flj ótsdal, Þorgerður
silfra ættmóðir þeirra, eggjar stjúp-
son sinn, Bjarna Broddhelgason á
Hofi í Vopnafirði, til hefnda eftir
föður sinn með dreyrugum fötunum,
sem faðir hans var veginn í. Um það
er ritað í Vopnfirðingasögu. Barði
segir: „Hugrenningatenglsin eru hér
svo skýr, að á hetra verður ekki kos-
ið. Höfðinginn frá Hofi er særður til
blóðhefnda af húsfreyjunni á Val-
þjófsstað.“
V
Hildigunni hef ég tekið sem sýnis-
horn og dæmi. En á fleira verður að
benda af því, sem Barði telur fram
skoðun sinni til styrktar. Einar Olaf-
ur Sveinsson nefnir nokkrar sögur,
sem líklegar eru til að hafa veitt
fræðslu um efni, sem í Njálu stend-
ur: Laxdæla, Eyrbyggja, Ljósvetn-
inga saga, Gauks saga Trandilssonar,
Hróars saga Tungugoða, Kristni-
þáttur, Brjáns saga, Olkofra þáttur,
einhverjar Austfirðinga sögur, ef til
vill Fljótshlíðinga saga, þáttur af
Þorgeiri skorargeir. Það er vafamál,
196