Ljósmæðrablaðið - 01.07.2010, Blaðsíða 28

28 Ljósmæðrablaðið - júlí 2010
Því er ekki að neita að árið 2007 var mér gott.
Það var árið sem ég fékk tækifæri til þess að
fara til Nairobi í Kenía og starfa sem sjálf-
boðaliði á heilsugæslustöðvum í nærliggj-
andi fátækrahverfum. Við fórum átta saman;
bekkjarsystur úr hjúkrunarnámi við Háskóla
Íslands. Á þessum tíma upplifðum við margt
sem seint, ef einhvern tímann, verður afgreitt
í fáum orðum. Til þess gerðist of margt. Sá
dagur sem stendur mér hvað skýrast fyrir
hugskotssjónum er án efa dagurinn sem við
heimsóttum Pumwani.
Dagurinn sem beðið hafði verið
eftir
Það var að morgni 6. júní sem við vorum
sóttar sem fyrr, af bílstjóra sem ætlaði að
skutla okkur á spítalann. Dagurinn hafði
byrjað fremur óþægilega með fyrirsögnum
dagblaða um blóðbað í hverfum sem við
höfðum starfað í. Mafían og lögreglan skipt-
ust þar á að drepa fólk að því er virtist án
nokkurrar ástæðu. Það væri lygi að halda
því fram að fyrirsagnir sem þessar hafi
ekki komið illa við okkur en svo virtist sem
samstarfsmenn okkar hafi valið að tala ekki
um ástandið. Því upplifðum við okkur heldur
bláeygar þegar þjálfari á líkamsræktarstöð
upplýsti okkur um það að ástandið hefði ekki
verið svona slæmt í mörg ár. Þessum hugs-
unum var þó ýtt til hliðar því dagurinn var
runninn upp þar sem við áttum að fá að sjá
hærri gæðastuðul en við höfðum áður kynnst
í störfum okkar.
„Pumwani” var orð sem hljómaði heillandi.
„Pumwani –Maternity Hospital”. Ég man að
ég lék mér að þessum orðum í huganum á
meðan ég sat í sólinni og beið með stelp-
unum eftir bílstjóranum. Lengi hafði blundað
í mér löngunin til að gegna starfi ljósmóður
og mig þyrsti í þekkingu. Hvernig er að fæða
barn á flottum fæðingarspítala í Afríku?
Við höfðum áður orðið vitni að fæðingu
fylgju (rétt misstum af fæðingu barnsins) á
heilsugæslustöð einni og blöskrað frágang-
urinn. Þar fólu þrif í sér klórslettu á bekk-
inn, sem konan hafði örfáum mínútum áður
komið í heiminn einstaklingi, sem dreift var
úr með kjól nýbakaðrar móðurinnar. Það er
skemmst frá því að segja að Íslendingarnir
létu hendur standa fram úr ermum og þrifu
stofuna, innfæddum til furðu og gamans.
Pumwani
Aðkoman að spítalanum var góð. Það var
malbikað alla leið og húsið reisulegt. Það
kannaðist að vísu enginn við okkur þegar við
mættum og tók nokkra stund að greiða úr því.
Í anddyrinu tók á móti okkur megn hlandlykt
og tilhlökkunin í brjósti mér minnkaði eitt
augnablik. Yfir mig færðist ótti um að hugs-
anlega yrði ég fyrir vonbrigðum. Ég ýtti
þeim hugsunum jafn harðan frá mér, brosti
og hélt dauðahaldi í tilhlökkunina. Mig þyrsti
raunverulega í að sjá eitthvað gott, einhverja
von, því tilfinningin um að bera í botnlausan
brunn og vera lítils megnugur var farin að
ásækja mig. Þegar við vorum búnar að punga
út „mzungo-gjaldi” (‚mzungo‘ stendur fyrir
hvítan mann eða einhvern sem kemur langt
að, m.ö.o. einhvern sem er líklegur til að
eiga peninga) var rölt af stað með okkur í
halarófu upp á fæðingargang. Á leiðinni rak
ég augun í skilti sem sýndi verðskrá: Fæðing
3400 kr, keisaraskurður 6400.
Inngangan
Að ganga inn á fæðingarganginn er reynsla
sem mun aldrei líða mér úr minni. Þetta var
nokkuð stórt rými sem var hólfað niður í sex
bása. Þegar við gengum inn voru básar á
báða bóga. Í hvorum básnum voru sex rúm,
þrjú upp við hvern vegg og vaskur innst.
Þegar fram hjá þeim básum var komið var
sams konar bás á hægri hönd en einhvers
konar vakt á þá vinstri. Þar var borð fyrir
starfsfólk, nokkrir stólar og barnaborð undir
hitalampa. Innst á ganginum var skol á
vinstri hönd en á þá hægri aðeins fjögur rúm
í bás og tjöld sem huldu að einhverju leyti
það sem fyrir innan var. Rúmin voru gamlar
járngrindur og í þeim lágu skorpnar dýnur.
Lök voru munaður sem áttu ekki heima
þarna. Í rúmunum lágu konur, hálf naktar,
mis langt komnar í fæðingu og horfðu hvor
á aðra í þögulli örvæntingu. Yfir öllu hvíldi
undarleg og að mér fannst, þrúgandi þögn.
Sársaukagrettur og ankannalegar líkams-
stellingar voru það eina sem gaf til kynna
hvað væri raunverulega að gerast. Börn voru
að fæðast.
Færibandið
Grænklædd kona, barnshafandi sjálf, gekk
á milli kvenna og sprengdi belgi með nál í
hettu. Þetta var færiband. Þurrka sköp með
klór, sprengja, næsti. Konurnar lágu eftir
í legvatni upp fyrir axlir. Nokkrar þeirra
höfðu misst hægðir en enginn gerði neitt í
því. Enginn talaði við þær eða hughreysti.
Ekkert. Það var ekki fyrr en barnið var
við það að fæðast sem einhver greip það.
Hamingjuóskir? Nei. Konunum voru ekki
einu sinni gefin færi á að sjá börn sín áður
en þau voru sveipuð í dulur og skutlað inn
á vakt. Á einhverjum tímapunkti fæddist
fyrirburi og var færður undir hitalampann.
Þar skipti sér enginn af honum. Hitalampinn
hafði eina virka peru og ég leyfi mér að efast
um að nokkurn tímann hafi verið skipt um
sog, útlitið á því var þannig. Við hlið borðs-
ins á skítugu gólfi lá súrefnisgríma. Það
var sama afskiptaleysið þar eins og annars
staðar.
Vanmátturinn
Ég gekk um þessa deild í leiðslu og
staðnæmdist í einum básnum. Þar var komin
kona sem hafði átt deginum áður en hafði
blætt töluvert í kjölfarið. Yfir henni stóð
meirihluti starfsliðs og fór grænklædda
konan fyrir hópnum. Hún fór hranalega að
henni og virtist konan hvekkt. Hún vildi
ekki láta skoða sig og fór svo að sú græna
gaf henni löðrung. Starfsfólkið stóð brosandi
hjá á meðan sú græna jós yfir hana skamm-
aryrðum og lamdi á fætur hennar. Ég horfði
á þetta og gat ekkert gert. Ég var lömuð.
Kökkur í hálsinum var það eina sem gerði
þessa stund raunverulega fyrir mér. Ég fór
Lilja Þórunn Þorgeirsdóttir
ljósmóðurnemi á 2. ári
Hakuna Matata?
Innsýn bláeygs Íslendings í reynsluheim
fæðandi kvenna í Nairobi