Tíminn - 11.08.1942, Blaðsíða 2

342
87. blað
‘gíminrt
Þriðjuday 18. áyúst
Lærdómsríkar
sannanír
Þjóðin hefir fengið tvær
sannanir fyrir því, hvers konar
stjórnarfar myndi verða hér á
landi, ef Sjálfstæðisflokkurinn
fengi sterka valdaaðstöðu, ann-
aðhvort einsamall eða með
stuðningi hlýðins undirlægju-
flokks, eins og Alþýðuflokkur-
inn virðist vera orðinn.
Önnur sönnunin er forseta-
úrskurðurinn um kjörið til efri
deildar. Sjálfstæðisílokkurinn
lætur forseta sinn fella úr-
skurð, sem brýtur algerlega í
bága við þingsköp. Samkvæmt
þingsköpum ber forseta að sjá
um, að hver flokkur eigi full-
trúa í efri deild í samræmi við
atkvæðamagn sitt í sameinuðu
þingi og bar Framsóknar-
flokknum því að eiga þar 7 full-
trúa nú. En forsetinn úrskurð-
ar, að Framsóknarflokkurinn
skuli aðeins eiga þar sex full-
trúa. Þessu ranglæti og ofbeldi
er beitt í þeim'tilgangi, að ekki
verði hlutkesti við forsetakosn-
inguna í efri deild milli Einars
Árnasonar og Jóhanns Jósefs-
sonar, hins sameiginlega for-
setaefnis Sjálfstæðismanna og
Alþýðuflokksins. Þessi forseta-
kosning skipti þó ekki neinu
fyrir afgreiðslu mála. Þegar
svo langt er gengið að brjóta
þingsköp og fella ranga forseta-
úrskurði, vegna ekki veiga-
meira atriðis, munu allir geta
séð, hvort Sjálfstæðisflokknum
myndi flökra við því að grípa
til lögleysisins og ofbeldisins,
þegar þýðingarmeiri málefni
væru í húfi.
Hin sönnunin er úthlutun
bifreiðanna. Jakob Möller hefir
notað vald sitt sem fjármála-
ráðherra til þess að taka hana
í sínar hendur. Niðurstaðan er
sú, að víða út um land hefir
verið neitað um vörubíla til
nauðsynlegustu flutninga, en á
sama tíma hafa trúverðugir
Sjálfstæðismenn fengið vöru-
bíla til að nota þá í setuliðs-
vinnunni. Svipað má segja um
fólksbifreiðarnar. Síðan um
áramót hafa um 250 fólksbif-
reiðar verið fluttar til landsins.
Atvinnubifreiðastjórar hafa
enga fengið af þeim, læknar
og aðrir embættismenn, sem
þurfa bifreið í þágu starfs síns,
hafa fengið nokkra, en flestir
vírðast þeir hafa farið til kaup-
sýslumanna og fjölskyldna
þeirra, sem nota þá eingöngu
til „luxus“-ferðalaga. Á sama
tíma og atvinnubifreiðastjórar
hafa orðið að leggja niður at-
vinnu sína eða reynt að notast
við bifreið, sem var aðra hvora
viku í viðgerð, hefir „luxus“bíl-
um fjölgað ört í höfuðstaðn-
um. Úthlutunin virfðist þannig
aðallega byggjast á metorðum
manna í Sjálfstæðisflokknum,
en þjóðfélagslegur réttur manna
til að fá bifreið vera lítils met-
inn. í höndum Jakobs Möllers
hefir bifreiðaeinkasalan orðið
pólitískt verzlunarfyrirtæki
valdhafanna,en ekki ríkisstofn-
un, sem á að taka tillit til þegn-
anna eftir störfum þeirra í
þjóðfélaginu.
Úthlutun bifreiðanna hjá
Jakob Möller er prýðileg sönn-
un þess, hvernig ríkisvaldinu
yrði beitt, ef Sjálfstæðisflokk-
urinn fengi trausta valdað-
stöðu. Því yrði fyrst og fremst
beitt í flokksþágu.
Fleiri svipuð dæmi mætti
nefna, eins og t. d. starfs-
mannavalið hjá Reykjavíkur-
bæ. Þar fær enginn maður
vinnu, nema hann sé dyggur
þjónn Sjálfstæðisflokksins.
En forsetaúrskurðurinn áður-
nefndi og úthlutun bifreiðanna
eru nýjustu sannanir í þessum
efnum. Þær eru talandi tákn
um það stjórnarfar, sem yrði
hér á landi, ef Sjálfstæðis-
flokkurinn kæmist einhvern
tíma í þá aðstöðu, að fara til
langframa með völdin, einsam-
all eða með stuðningi lítilssigls
undirlægjuflokks eins og Al-
þýðuflokkurinn er nú.
Þ. Þ.
TÓIIÍVX. þriðjMdagiim 18. ágiist 1942
Jón Árnason, iramkvæmdastórí
Einhverjir mestu örðugleikar,
sem íslenzka þjóðin á nú við að
stríða, er hin mikla tilfærsla á
vinnukraftinum milli atvinnu-
veganna og allt það los, sem af
því leiðir og sem styrjaldar-
ástandið hefir valdið í þjóðfé-
laginu yfirleitt. Sjávarútvegur-
inn, sem hefir haft geysilega
auknar tekjur, hefir jafnvel við
talsverða örðugleika að stríða
með að fá nægilegan vinnu-
kraft. Þó er það hverjum
manni vitanlegt, að bændur
eiga örðugasta aðstöðu í þessu
efni. Ráðningastofa Búnaðar-
félags íslands hefir ekki getað
útvegað bændum nema um y3
af því kaupafólki, sem um hefir
verið beðið, og kaupið, sem far-
ið var að krefjast síðustu dag-
ana fyrir slátt, var allt að 250
kr. um vikuna fyrir kaupmenn.
Það lætur að líkum, að marg-
ir bændur séu orðnir á báðum
áttum um það, hvort þeir eigi
að halda áfram búskap, eða
selja jarðir og bú. Nokkur
brögð hafa verið að því, að
bændur hafi tekið þetta ráð, en
þó er það tæplega eins almennt
og vænta mætti, því ýmsir
stríðsgróðamenn hafa leitað
eftir kaupum á jörðum, og
margir bændur hafa átt í svo
miklum örðugleikum með að fá
verkafólk, að þó þeir hafi geng-
ið fram af sér við vinnu, þá
eiga þeir í mestu erfiðleikum
með að halda búum sínum.
Það er bersýnilegt, að ef ekki
rætist úr fyrir bændum með að
fá verkafólk, ekki aðeins um
sláttinn heldur líka aðra tíma
árs, er ómögulegt fyrir þá að
halda búunum óskertum, og ég
álít, að bezta lausnin fyrir
bændur í þessu máli sé sú, ef
ekki er hægt að ráða bót á
verkafólksvandræðunum, að
minnka bú sín svo mikið, að
þeir komist af með vinnu sína
og skylduliðs síns, án þess að
leggja á sig allt of mikið erfiði.
Þetta myndi auðvitað verða
þess valdandi, að margir bænd-
ur yrðu að minnka bú sín stór-
kostlega, en þegar hugsað er til
framtíðarinnar, þá álít ég það
miklu betra, heldur en að eyði-
leggja heilsu sína með óhæfi-
legu erfiði, eða hverfa frá bú-
skap og auka með því tölu at-
vinnuleysingjanna, þegar tím-
arnir breytast. Það er auðvelt að
stækka búin aftur, þegar stríðs-
víman rennur af mönnum, ef
þá fæst verkafólk til að sinna
landbúnaðarstörfum. •
Þegar leitað er að orsökinni
til hinnar miklu verkafólkseklu,
reka menn vitanlega fyrst og
fremst augun í setuliðsvinnuna,
og það er engum vafa bundið,
að þetta ástand á rót sína að
rekja til hennar. Þegar setulið-
ið settist að í landinu og byrj-
aði á hernaðarframkvæmdum,
voru engar hömlur á það lagð-
ar, hve marga verkamenn setu-
liðið mætti ráða. Þegar erfitt
fór að verða að fá verkamenn,
tók setuliðið að veita verka-
mönnum allskonar fríðindi, þó
að það greiddi að nafninu til
hinn viðurkennda kauptaxta.
Síðar var þó byrjað að semja
um nokkura takmörkun á tölu
verkamanna í setuliðsvinnu, en
það var ekki fyrr en nú í vor,
að gerður var skriflegur samn-
ingur um þetta efni. Ég var í
nefnd þeirri, sem samdi um
setuliðsvinnuna og get vottað
það, að fulltrúar setuliðsins, sem
við samningana voru, virtust
fyllilega skilja aðstöðu íslend-
inga í þessu efni. Ég býst við,
að hægt hefði verið að semja
um meiri takmörkun á tölu
verkamanna, heldur en gert var.
En herstjórnin setti það skil-
yrði, að ef lækkuð yrði til muna
tala íslenzkra verkamanna í
setuliðsvinnu, þá yrði íslenzka
ríkisstjórnin að sjá um það, að
þeir verkamenn, sem færu úr
setuliðsvinnunni hyrfu að land-
búnaðarstörfum eða fiskveiðum,
en þörf landbúnaðarins og sjáv-
arútvegsins fyrir verkamenn
var notuð sem höfuðrök fyrir
því, að íslendingar mættu ekki
missa vinnukraft til hernaðar-
framkvæmda.
Ríkisstjórnin undirgekkst það
í samningunum við herstjórn
Bandaríkjanna, að gera það
sem í hennar valdi stæði, til
þess að sá vinnukraftur, sem
losnaði úr setuliðsvinnu, hyrfi
að landbúnaðarstörfum og fisk-
veiðum, en þó var tekið fram,
að engin lög væru til í land-
inu, sem gerðu stjórninni unnt
að segja verkafólki fyrir um,
hvað það ætti að vinna. En rík-
isstjórninni hafði hugkvæmst,
að nokkuð mætti við þetta ráða
með því að takmarka nýbygg-
ingar, en þær taka alltaf til sín
mjög mikið af verkamönnum.
Til að skýra þetta mál nánar,
hefi ég tekið saman, hve mikið
hefir verið byggt í Reykjavík
undanfarin ár:
Árið byggð hús f. milj. kr.
1936 ..... 166 4,75
1937 ..... 146 5,75
1938 ..... 149 ..... 5,8
1939 ..... 149 ..... 5,7
1940 ....... 35 1,27
Sést á þessu yfirliti, að aldrei
hefir verið byggt eins mikið í
Reykjavík, eins og árið 1941, og
þó má geta þess, að bygginga-
vinna hófst ekki að verulegu
ráði fyrr en talsvert var liðið
á árið. Nú er það á hvers manns
vitorði, að miklu meira er byggt
í Reykjavík í sumar, heldur en
gert var árið sem leið, fyrir ut-
an það, að út lítur fyrir, að ein-
hverskonar æði sé búið að grípa
fólk með að byggja sumarbú-
staði. Er hætt við, að þeir verði
nokkuð dýrir, því að venjulegt
kaup smiða í Reykjavík, sem
vinna utan bæjar, er sagt að
vera 8 kr. um klukkustund og
frítt fæði og húsnæði. Þegar á
þetta er litið, þá er það nokkuð
skiljanlegt, að örðugt sé að fá
verkafólk til framleiðslustarfa,
því við þessar húsbyggingar er
borgað engu minna kaup, held-
ur en gert er í setuliðsvinnu,
og í mörgum tilfellum sennilega
fullt eins mikið.
Byggingameistarar eru að
mestu hættir að taka húsbygg-
ingar í ákvæðisvinnu, heldur
byggja þeir húsin fyrir reikn-
ing eigenda, og er hætt við að
það dragi ekki úr byggingar-
kostnaðinum. Á það má og
benda, að hin óhóflega dýru í-
búðarhús, sem nú eru reist,
eiga eftir að hækka húsaleigu
almennt í öllum stærri bæjum
hér á landi — og mörg af þess-
um húsum eru þarflaus, ef hægt
væri að halda fólki við fyrri
iðju sína, í stað þess að láta allt
leika lausum hala.
Til enn frekari skýringar á
þessu máli skal þess getið, að
síðan stríðið hófst og til apríl-
loka þ. á var búið að gefa út
í Reykjavík einni ný verzlunar-
leyfi og veitingaleyfi, sem hér
segir:
142 smásöluleyfi,
92 stórsölu- og umboðssölu-
leyfi.
56 veitinga- og gistihúsaleyfi.
Ekkert er hægt að segja um
það, hve margt fólk hefir, bæði
beinlínis og óbeinlínis, horfið
frá öðrum störfum, til að sinna
þesskri nýju viðbót í verzlurí-
ar- og veitingahúsastarfsem-
inni, en sennilega skiptir það
þúsundum.
Þá er og eitt atriði enn, sem
menn þykj ast hafa veitt athygli,
en það er, að talsverð brögð séu
orðin að _því, að fólk gangi
iðjulaust. Ég er ekki beinlínis
að fullyrða þetta, en ég álít, að
menn verði að gera sér ljósa
grein fyrir ástandinu eins og
það nú er, ef einhverja bót á
að vera hægt að ráða á misfell-
unum. Og sízt af öllu má
þjóðin við því, eins og nú er
ástatt, að fólk gangi iðjulaust,
jafnvel þótt það eigi nóga pen-
inga.
Síðan hið fjölmenna setu-
lið settist að í landinu, hafa
risið upp mörg ný smáfyrir-
tæki, sem stunda allskonar
iðnað, sem að langmestu leyti
er háður viðskiptum við setu-
liðsmenn, auk þess sem ýms
eldri iðnaðarfyrirtæki hafa
sveigt starfsemi sína í þessa
átt. Flest eru þetta dægurflug-
ur, sem hljóta að lognast út af
að stríðinu loknu, en hafa unn-
ið það skemmdarstarf, að draga
vinnukraftinn frá nauðsynja-
störfum, sem þjóðinni er lífs-
spursmál að dragist ekki sam-
an. Þá er það einnig augljóst,
að með hinum geysilega auknu
tekjum almennings, hafa kaup
landsmanna á allskonar óþarfa
aukizt stórkostlega. En það
eykur verzlun, framleiðslu á
allskonar lítt þörfum eða ó-
þörfum vörum, og á yfirleitt
sinn mikla þátt í því, að gera
peningana verðlitla og orsaka
glundroða og upplausn I at-
vinnulífi þjóðarinnar.
Þó nokkuð mikil brögð séu að
því, að þeir, sem vinna hjá öðr-
um, noti sér aðstöðuna sem
bezt, til þess að afla sér sem
mestra tekna, þá er ekki bein-
línis hægt að lá mönnum það.
Hinu ber heldur ekki að neita,
að margir verkamenn taka alls
ekki þátt í þessu kapphlaupi.
Slíkt er skylt að meta.
Það lítur helzt út fyrir, að
vér íslendingar séum ekki enn
búnir að gera okkur fyllilega
ljóst, að við höfum dregist inn
í heimsstyrjöld þá, sem nú geys-
ar. Það getur vel verið, að hið
endurtekna hjal um hlutleysi,
sem svo mikið bar á, einkum í
byrjun stríðsins, hafi stungið
þjóðinni svefnþorn. En það þýð-
ir bara ekki fyrir oss íslend-
inga að láta sem þessi styrj-
öld sé oss óviðkomandi. Það er
álit ýmsra mætra manna, að á
íslandi kunni að verða úrslita-
leiksvið í hildarleik þeim, sem
nú er háður. Og þó svo giftu-
samlega kunni að takast, að
aldrei komi til þess, að styrj-
öld verði háð hér á íslandi, þá
er það skylda leiðandi manna í
þjóðfélaginu, að reyna að koma
í veg fyrir truflanir í atvinnu-
lífi þjóðarinnar, sem geta leitt
af sér óbætanlegt tjón, þegar
stríðinu lýkur. En það er eins
og menn bægi frá sér þeim ó-
þægindum, sem eru því sam-
fara, að gera róttækar ráðstaf-
anir til þess að koma í veg fyr-
ir slíkar truflanir. Það þykir ef
til vill ekki trúlegt, en samt er
það satt, að þrátt fyrir það, að
íslenzka ríkisstjórnin hefir selt
meginhlutann af allri fram-
leiðslu landsmanna undanfar-
in tvö ár, þá eru engin lög til
í landinu, sem beinlínis heimila
ríkisstjórninni að gera þetta.
Hún verður að gera það í
skjóli þeirra laga, sem sett
voru um útflutningsleyfi, í
byrjun striðsins. Samkvæmt
þeim lögum getur ríkisstjórn-
in sett hvaða skilyrði, sem hún
vill, fyrir útflutningsleyfum, og
þetta hefir verið látið nægja.
En þó er þetta hvergi nærri
fullnægjandi. Ríkisstjórnin, eða
Viðskiptanefnd fyrir hennar
hönd, hefir t. d. samið um sölu
á öllum síldarafurðum lands-
manna. Ef nú einhver síldar-
verksmiðjueigandi neitaði að
selja lýsi sitt og mjöl, þá eru
engin lög í landinu, sem heim-
ila stjórninni að taka þessar af-
urðir af manninum. Það eina,
sem stjórnin getur gert, er að
banna viðkomandi framleið-
anda að flytja vörurnar út,
nema að hann fullnægi þeim
skilyrðum, sem hún setur.
Reyndar getur verið, að ríkis-
stjórnin gæti tekið vörurnar
eignarnámi, en önnur ráð munu
ekki fyrir hendi. Bendir þetta
meðal annars ótvírætt á það,
að löggjafarvaldið hefir lítið
gert til þess að mæta erfiðleik-
um ófriðarins.
Hinn mikli fjárstraumur, sem
rennur óhindraður um hendur
almennings vegna stóraukinn-
ar atvinnu og hækkunar á út-
flutningsverðmætum á sinn
þátt í því að skapa hér verð-
bólgu, sem virðist orðin óviðráð
anleg. Við þetta bætist svo, að
engin allsherjarstefna hefir
verið upp tekin um útlánsstarf-
semi bankanna og skal það mál
skýrt nokkru nánar.
Strax, þegar tekjur manna
tóku að aukast, eftir byrjun ó-
friðarins, tók Landsbankinn
upp þá stefnu, að draga úr út-
lánsstarfsemi sinni. Útgerðar-
félög og ýmsir aðrir, sem skuld-
að höfðu stórfé fyrir stríðið,
tóku að greiða skuldir sínar og
var bersýnilegt, að ef Lands-
bankinn átti að lána aftur allt
það fé, sem þannig greiddist
upp í gamlar skuldir, mundi
það verða til þess, að auka verð-
bólguna. Bankinn tók því strax
upp þá stefnu að draga til muna
úr útlánum með þeim árangri,
að hann hefir lækkað útlán
sín um 25%, eða úr 51 milj. kr.
í 38 miljónir á tímabilinu 30/6.
1939 til 30/6. 1942.
Á sama tíma hefir Útvegs-
banki íslands aukið útlán sin
úr 21 milj. kr. í 39 milj. kr„ eða
um 86%, og á nú meira fé í
útlánum en Landsbankinn. Og
það eru ekki aðeins þessar 18
miljónir króna, sem bankinn
hefir á þessum tíma lánað út,
(Framh. á 3. síðu)
Að norðan:
BúmaniiNrannir
„Mörg er búmanns raunin,“
segir orðtækið. En þyngstar
munu þó maíraunir hafa orð-
ið þjóðinni fyrr á öldum. Oft
leysir snjóa í apríl og gróður
byrjar. En þráfaldlega er sem
illar vættir opni allar flóðgátt-
ir helkuldans við noðurpól í
maímánuði. Norðan bálviðri,
með næturfrostum, öskrandi
krapahríðar, þokur, brælur eða
helliregn skiptast, eins og það
eigi að nísta og kremja hvern
nýgræðing, hvert ungviði, er
fæðist. Slíkt veðurfar í maí olli
ætíð miklum lambadauða áður
fyrri, oftast fjárfelli, en stund-
um manndauða. í maí kviknar
og fæðist meira líf en aðra mán-
uði. Sé hann ljúfur og blíður,
er hann mánuður hins gróanda
líís. En grimmd tíðarfarsins
gerði hann oft að mánuði dauð-
ans.
Vorið 1942 var norðan lands
eitt hið kaldasta, er menn
muna, þótt snjólaust væri, og
maímánuður þó verstur. Ekki
er það efasamt, að slíku tíðar-
fari mundu hafa fylgt mjög
mikil vanhöld áður fyrr, lamba-
dauði, ullarmissir, og nokkuð áf
fullorðnu fé hefði króknað, og
farist af allskonar slysum.
Fénaðarhöld
voru í bezta lagi hér nyrðra,
allsstaðar þar sem engar sóttir
herja. Almennast mun, að
helmingur ánna hafi komið
upp tveimur lömbum hér um
slóðir, þó að misjafnt sé á
ýmsum bæjum. Um rúning
skiluðu ær öllu reifi og lömb-
um í meðallagi vænum. „Upp-
tíningur“ barna er nú horf-
inn úr sögunni. Það finnst
varla hagalagður. Hvað veldur
þessum mikla mun? Fóðrun
fénaðarins er nú orðin þannig
að algengt er, að ærnar þyngj-
ast 5—10 kíló frá veturnóttum
til sumarmála. Þetta gerir all-
an gæfumuninn. Vetrarfyllt ær
tapar aldrei reifi og þolir vel
vorkuldana. Ær, sem ber að
vori í haustholdum, getur
mjólkað lömbunum af holdum
sínum, þótt kaldan blási í maí
og júní. Það er allur galdurinn.
Næst aukinni túnrækt teljurfi
við hér um slóðir, síldarmjöls-
notkun vera mesta framafara-
sporið. Góðir fjármenn hér eru
nokkuð frekir á síldarmjölið.
En þeir eru þá líka hárvissir,
að missa aldrei arð af fé sínu,
hversu sem tíðarfar verður alla
tíma árs.
Heyskapur
byrjaði hér nyrðra viku eða
hálfum mánuði síðar venju.
Olli því sein grasspretta, eftir
kuldana í maí og júni og síðan
úrkomur miklar í júlíbyrjun.
Margir bændur heyja nú mest
með vélum og slá alls ekki tún
sín, nema þurrt sé eða þerris-
legt. í þessu júlíregni fóru tún-
in loks að spretta, og munu vel
ræktuð tún og vel varin verið
orðin í meðallagi um miðjan
þennan mánuð.
Ekki er vafasamt, að eftir
líkt vor og nú, hefðu gömlu
þýfðu og ógirtu túnin bitist og
orðið blóðsnögg. Og heyið hefði
verið slegið í rigningu niður á
milli þúfnanna. Því að ekki
mátti bíða þerris að losa strá-
in. Það hefði marghrakist. Hér
verður það sama með ærnar:
Afnot túnanna bregðast ekki,
af því að þau eru vel alin, þ. e.
fá nægan áburð, vörn og hirð-
ingu. Nú kvíðum við ekki því,
að þurfa að eyða stofni eða
fella, þótt lakar vori eða sumri
en í meðallagi. En slæmt' sum-
ar heimtar meiri fóðurbætis en
venjulega.
Barlómur eða úrræði.
Ég bíst við, að sumum gömlu
búmönnunum þyki hér linlega
barinn ■ lómurinn. Tíðarfarið
hefir löngum þótt mestum tíð-
indum sæta og annálar og síðar
dagblöð hafa verið full af
raunarollum um óblíðu náttúr-
unnar. En aldrei hafa maífrost-
in eða júlíregnið talið skipast
við þau klögumál.
Mikið er nú rætt um flótta
fólks úr sveitum, en minna um
hitt, að framleiðsla sveitanna
vex jafn hröðum skefum og
fólkinu fækkar eða hraðar þó,
að þægindin vaxa, húsakynni,
matnaður og fatnaður er all-
miklu ríkulegra en áður. Við,
sem nú búum, afköstum meiri
framleiðslu sem einyrkjar en
feður okkar og afar með mörg
vinnuhjú, og háttum þó ólún-
ari. Þetta eigum við því að
þakka, að við erum að mestu
hættir að berja lóminn, kvört-
um ekki, heldur leitum úrræða.
Þekking og tækni hafa haldið
innreið sína og það hefir bjarg-
að. En við sjáum óðum dögun
nýrrar aldar. Ef sveitir eiga að
nemast á ný, duga engar róm-
antískar hugleiðingar um heil-
brigði og fegurð sveitalífsins,
heldur aðeins það, að hverjum
bónda verði kleift að öðlast
þekkingu og tækni til að sigr-
ast á dutlungum náttúrunnar.
Hringbrautin.
Fyrir nokkrum kvöldum birti
útvarpið fregn um viðtal við
vegamálastjóra. Þar var getið
stærstu fjárveitinga til vega.
Allar þær stóru fúlgur fóru til
fjallvega milli byggða, á hinni
miklu hringbraut kring um
landið. Svona var það í fyrra,
var það í ár, og verður líklega
að ári. Vegafénu verður að
mestu varið til að bæta
skemmtiferðavegi efnaðra og
vel launaðra Reykvíkinga og
annarra kaupstaðabúa.
Ég kom nýlega á einn áfanga-
staðinn við þessa hringbraut, á
virkum degi. Bílarnir þutu hjá
tugum saman á klukkustund,
allir fullir af efnafólki úr bæj-
unum. Þar drakk um 100 manns
kaffi daglega að meðaltali, en
margfalt fleiri fóru framhjá.
Þessi umferð þarf sinn veg
og á rétt á sumarvegi. En þjóð-
in lifir þó ekki af þessu ferða-
lagi, atvinnuvegirnir eru ekki
á því reistir. Varla tuttugasti
hver bíll, sem fer um hina miklu
hringbraut, er vörubíll í þjón-
ustu framleiðslunnar. Margfald-
ur meirihluti þessarar umferðar
er minna til gagns en gamans.
Akbrautir.
Hanries Hafstein og Jón Þor-
láksson fengu samþykkt merki-
leg vegalög á sínum tíma. þar
var aðaláherzlan lögð á ak-
brautir fra viðskiptamiðstöð
hvers héraðs, út um aðalsveit-
ir. Þarna sýndi Hannes Haf-
stein, að hann var langsýnn
fram á rétta leið, eins og oftar.
Takmark hans var efalaust ak-
vegur heim að hverju býli í
sveitum. Þegar bílaöldin kom,
fór svo einkennilega, að þetta
takmark féll í skuggann. Mátt-
arvöld höfuðstaðarins sáu, að
bílar gátu komið í stað skipa til
larigferða. Hringbrautin þvert
um heiðar, þvert um byggðir
var aðalatriðið, þeirra vegur.
Vegir bændanna eftir endilöng-
um byggðum, dölum og strönd-
um, voru fyrirlitnir. Vegabeiðn-
ir þeirra voru taldar leiðinda
kvabb við þingið og stjórnina
og svo var skotið í þessa nöldr-
unarseggi nokkrum þúsundum,
þegar heiðar og skörð hring-
brautar fá hundruð þúsunda.
Ennþá er mikill hluti af sveit-