Tíminn - 25.03.1944, Page 1

RITSTJÓRI:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON.
ÚTGEPANDI:
FRAMSÓKNARFLOKKURINN.
\ PRENTSMIÐJAN EDDA h.f.
• Símar 3948 og 3720,
RITST JÓRASKRIFSTOFUR:
EDDUEUSI, Lindargötu 9A.
Símar 2353 og 4377
AFGREIÐSLA, INNHEIMT.
OG AUGLÝSINGASKr :TA:
EDDUIIUSI, Mndargötu 9A.
Sími 2323.
28. árg.
Reykjavík, laugardagiun 25. marz 1944
32. blað
Erlcut yfirlil:
Innrás Japana
í Indland
Seinustu dagana hefir verið
skýrt frá því, að japanskt her-
lið hafi sótt inn í Indland, aðal-
lega í Impalhéraðinu. Sagt er,
að Japanir séu sums staðar
komnir eina 20 km. inn fyrir
landamærin.
Þessar fregnir hafa vakið tals-
verða athygli, því að almennt
hefir verið búizt við því, að
Bandamenn myndu bráðlega
hefja stórfellda innrás í
Burma. Hafa þeir iðulega verið
að segja frá undirbúningi slíkr-
ar sóknar eða allt síðan á síð-
astliðnu sumri, þegar Mountbat-
ten lávarður var skipaður yfir-
hershöfðingi herliðs þess, sem er
ætlað að taka þátt í sókn
Bandamanna í Suðaustur-Asíu.
Enn verður ekki sagt um það,
hvort Japanir hafa hér stór-
fellda sókn í undirbúningi. Sú
skýring er hugsanleg á undan-
haldi þeirra fyrir Bandaríkja-
mönnum á Kyrrahafi, að þeir
hafi flutt stóraukið lið til
Burma. Trúlegt er þetta þó tæp-
ast. Hitt er sennilegra, að hér
sé aðeins um sókn að ræða, sem
hafi það markmið að eyðileggja
undirbúning Bandamanna fyrir
innrás í Burma. Japanir hafa
vart lengur bolmagn til jafn
stórfelldra hernaðarátaka og
hernám Indlands væri, þar sem
Bretar hafa þar orðið fjölmennt
og vel búið lið og stórfljótin
Brahmaputra og Ganges veita
þeim hin ákjósanlegustu varn-
arskilyrði, auk annara stór-
felldra náttúruhindrana. Hins
vegar væri það Japönum hag-
kvæmt, ef þeir gætu með tak-
markaðri sókn eyðilagt innrás-
arundirbúning Bandamanna að
meira eða minna leyti.
Her Mountbattens hefir í vet-
ur ráðizt inn í Burma á þremur
stöðum, að nörðan um Naga-
hæðir, þar sem stefnt er til móts
við Kínverja, allmiklu sunnar,
um Chinhæðir, þar sem sótt er
frá Impal, og loks syðst á Arak-
anströndinni, þar sem sótt er
frá Chitagang. Næstum alls
staðar hefir verið um innrás
smáflokka að ræða og þessar
herferðir verið mest farnar í
æfingaskyni. Veðurfar leyfir líka
vart stórfelldar hernaðarað-
gerðir fyrr en í maímánuði, en
þá hefir líka verið reiknað með
því, að aðalsókn Mountbattens
myndi hefjast. í vetur hefir her
hans unnið að því að flytja vist-
ir og hergögn til vígstöðvanna
og væri það Japönum vitanlega
mikill fengur, að geta eyðilagt
þessar birgðir og unnið tjón á
innrásarher Bandamanna að
öðru leyti.
Bandamönnum mun vafa-
laust verða það mjög kostnaðar-
samt að ráðast inn í Burma
landleiðina. Samgöngur eru hin-
ar erfiðustu, því að um hálendi
og frumskóga er að fara, þar
sem litlar eða engar samgöngu-
bætur hafa verið gerðar, en auð-
velt er fyrir Japani að halda
uppi skæruhernaði. Það hefir
því oft komið til tals, að Banda-
menn réðust inn í Burma sjó-
leiðina. Hafa þeir möguleikar
aukizt stórum síðan Bandamenn
urðu allsráðandi á Miðjarðar-
hafi og gátu sent herskip þaðan
til Indlands. Til þess að tryggja
slíkar hernaðaraðgerðir þyrftu
þeir að byrja á hertöku Anda-
maneyja, er Japanir tóku
snemma í styrjöldinni. Eftir
hernám þeirra, væri ekki held-
ur útilokað, að Bandamenn
gæti ráðizt á Malakkaskagann
frá sjó, og stefnt sókn sinni inn
í Thailand. Slíkar innrásir á
víð og dreif myndu mjög tor-
•yelda vörn Japana.
(Framh. á 4. slSu)
Verða sett sérstðk
lög um hrossakjöts-
söluna
Athugun miilipiuga-
ueindar Búnaðarpings
Milliþinganefndin, sem sein-
asta búnaðarþing kaus til að at-
huga ýms búnaðarmál, hefir
m. a. haft til athugunar, hvaða
ráðstafanir muni þurfa að gera,
vegna hinnar miklu hrossaeign-
ar landsmanna. í frásögn af
störfum nefndarinnar, er ný-
lega hefir verið send blöðunum,
segir svo:
„Þingsályktun Alþingis um
afsláttarhross, frá 15. október
f. á., hefir verið vísað til nefnd-
arinnar til umsagnar. Ályktun-
in er þess efnis, að ríkisstjórnin
láti fara fram rannsókn á því,
hvernig helzt mætti koma af-
sláttarhrossum bænda i viðun-
andi verð.
Nefndinni er ljóst, að nauðsyn
ber til að fækka hrossum í land-
inu verulega, og í sambandi við
það að gera þær ráðstafanir,
sem unnt er til þess að tryggja
viðunandi verð á hrossakjötinu.
Fyrir því hefir nefndin nú leitað
álits sýslunefnda í 9 mestu
hrossasýslum landsins um það,
hvort setja skuli lög um með-
ferð og sölu hrossakjöts, þar sem
m. a. sé ákveðið:
a) að afsláttarhrossum skuli
framvegis slátrað einungis í þar
til sérstaklega viðurkenndum
sláturhúsum.
b) að kjötverðlagsnefnd verði
nú þegar falið að safna árlega
skýrslum um tölu afsláttar-
hrossa og kjötþunga þeirra, svo
og að úthluta sláturleyfum
handa eigendum afsláttarhrossa
og ákveða verðlag á hrossakjöti.
Þegar safnað hefir verið
skýrslum um tölu afsláttar-
hrossa í 2 ár, án þess að þar til
komi lagaákvæði, ætlast nefnd-
in til, að kjötverðlagsnefnd hafi
fund með fulltrúum þeirra
sýslufélaga, sem málið varðar,
áður en fyrirhuguð lög verða
sett, nema sýslunefndirnar telji
skjótari aðgerðir í málinu nauð-
synlegar.
í sambandi við þetta mál hefir
nefndin hvatt sýslunefndirnar
til þess að beita sér fyrir því, að
fram verði fylgt lögum um ítölu,
frá 10. nóvember 1943, alstaðar
þar, sem ætla má að landi sé
ofboðið með ágangi búfjár.
Að fengnum svörum sýslu-
nefndanna tekur nefndin málið
til ákveðnari meðferðar."
Seínustu erl. fréttir
Gos Vesúvíusar heldur enn
áfram og eru gosmekkirnir svo
þykkir að dimmt er um hádag
í 200 km. fjarlægð. Hraunflóðið
er heldur í rénun, eins og sakir
standa.
Þjóðverjar halda nú aðeins
tveimur borgum austan Bug-
fljóts, Nikolajev og Vosnesensh.
Milli Bug og Dnéstrfljóts geisa
harðir bardagar og vinna Rúss-
ar stöðugt á. Einnig hafa þeir
sótt fram í Suður-Póllandi og
Bessarabíu.
Úrslit orustunnar um Cassino
eru enn tvísýn, þvi að Þjóðverj-
ar hafa fengið aukinn liðskost.
Á Anziovígstöðvunum er lítið
barizt.
Berlín og Frankfurt hafa orð-
ið harðast úti í loftárásum
Bandamanna á Þýzkaland sein-
ustu dægur, en fleiri borgir hafa
órðið fyrir miklum árásum.
í Svíþjóð eru skráðir um 50
þús. erlendir flóttamenn.
Nevtendnr utan Revkjavikur borga
skattinn fvrir stórgróðamennina
Hækktm farmgjaldamia eru ein afleiðíng þess, að verðlækkun-
arskatturinn var ekki framlengdur
Skipaútgerð ríkisins tók þá ákvörðun um seinustu mánaðarmót
að hækka fargjöld og farmgjöld á innlendum landbúnaðarvörum
um þriðjung, en farmgjöld á öðrum vörum um fjórðung. Eftir
þessa hækkun hafa farmgjöld á landbúnaðarvörum hækkað um
300% og farmgjöld á öðrum vörum um 400% síðan í stríðsbyrjun.
Ákvörðunin um þessa seinustu hækkun var tekin eftir að rík-
isstjórnin hafði tilkynnt Skipaútgerðinni, að hún myndi ekki
veita meira fé til strandferðanna en fjárlög heimiluðu. Var þá
Ijóst, að eigi var nema um tvennt að velja, draga úr siglingum
eða hækka far- og farmgjöldin. Skipaútgerðin valdi síðari kost-
inn.
Þessi hækkun kemur þó ekki
fram á öllum vörum, sem flutt-
ar eru með strandferðaskipun- !
um. Samkvæmt sérstökum
samningum hefir Eimskipafélag
íslands tekið að sér að annast
flutning skömmtunarvara, er-
lends áburðar og fóðurvara til |
hafna úti á landi og hefir því
greitt Skipaútgerðinni sérstak-
lega fyrir þá flutninga. Hækk-
unin á farmgjöldum á þessum
vörum lendir því á Eimskipa-
félaginu, en ekki neytendum,
nema því aðeins að ríkisstjórn-
in leyfi félaginu hækkun á
farmgjöldum þess. Virðist það
með öllu ástæðulaust, að ríkis-
stjórnin leyfi Eimskipafélaginu
slíka hækkun, þar sem það hef-
ir grætt stórfé á leiguskipum
þeim, sem ríkisstjórnin hefir út-
vegað því. Það virðist þvert á
móti eðlilegt, að þessi gróði yrði
enn frekar notaður til að halda
niðri farmgjöldunum innan-
lands.
Þessi seinasta far- og farm-
gjaldahækkun kemur, þrátt fyr-
ir áðurgreinda undantekningu,
allhart við fólk víða um land.
Virðist það einkennilegt, að
stjórnin skuli fyrst hefjast
handa um sparnað á þessum út-
gjaldalið — sennilega í þeim til-
gangi að afla fjár til dýrtíðar-
ráðstafana. Þessi ráðstöfun eyk-
ur dýrtíðina út á landi. Virðist
það kynlegt að auka þannig
dýrtíðina úti á landi til þess að
fá fé, sem notað er til niður-
greiðslu á neyzluvörum Reyk-
víkinga.
Stjórnin getur vart skotið sér
bak við það, eins og haldið er
fram í Vísi, að þingið hafi ekki
veitt meira fé til strandferðanna
í fjárlögunum. Þingið fór, hvað
snerti þessa fjárveitingu, alger-
lega eftir tillögum stjórnarinn-
ar. Hún taldi þessa fjárhæð
nægilega. Hins vegar mun þing-
ið hafa ætlazt til þess, að fylgt
yrði þeirri venju, að stjórnin
einskorðaði sig ekki við fyrir-
mæli fjárlaganna í þessum efn-
um, heldur miðaði við það, að
haldið yrði uppi nægilegum
strandferðum, sem ekki væru
of dýrar fyrir almenning.
Það skal þó viðurkennt, að
stjórnin á sér nokkrar málsbæt-
ur. Þær eru þær, að annar flokk-
urinn, Sjálfstæðisflokkurinn, er
veitti henni heimild til áfram-
haldandi niðurgreiðslna vegna
dýrtíðarinnar, neitaði að styðja
alla tekjuöflun í þessu skyni.
Framsóknarflokkurinn benti
hins vegar á verðlækkunar-
skattinn og fleiri tekjuöflunar-
leiðir. Sjálfstæðisflokkurinn
hafnaði þeim öllum og þess
vegna var stjórnin sett á guð
og gaddinn í þessum efnum. Nú
hefir hún því gripið til þess
ráðs að koma þeim skatti á
neytendur úti á landi, sem stór-
gróðamennirnir hefðu átt að
bera. Þetta geta neytendur úti
á landi þakkað Sjálfstæðis-
flokknum.
Úthlutun námsstyrkja
Menttamálaráð íslands hefir
úthlutað þannig fé því, sem
veitt er á fjárlögum 1944 (14. gr.
II .b.) til náms íslendinga er-
lendis:
Framhaldsstyrkir:
5000 kr>: Rögnvaldur Sigur-
jónsson píanóleikari. 3600 kr.:
Bragi Magnússon (íþróttir), Ei-
ríkur Ásgeirsson (landbún.),
Hjörtur Eldjárn (sauðfjárrækt),
Jóhann Jakobsson (efnafræði),
Sigurbjörn Þorbjörnsson (hag-
fræði), Unnsteinn Stefánsson
(grasafr.), og Þórhallur Hall-
dórsson (mjólkurfr.). 2400 kr.:
Ása Jónsdóttir (uppeldisfr.), Ás-
grímur Jónsson (garðyrkja),
Drífa Víðar (málaralist), Edda
Kvaran (leiklist), Hildur Kal-
man (leiklist), Hilmar Krist-
jánsson (vélfr.), Margrét Eiríks-
dóttir (hljómlist), Sigr. Val-
geirsdóttir (íþr.) og Þorsteinn
Hannesson (söngur). 1800 kr.:
Edvard Friðriksson (mjólk), Jó-
hannes Bjarnason (vélfr.), Jón
M. Stefánsson (búfr.) og Páll
Sveinsson (sandgræðsla).
Nýir styrkir:
3600 kr.: Haraldur Ásgeirs-
son (verkfr.), Jón Pálsson (flug-
vélaverkfr.), Vigfús Jakobsson
(skógrækt) og Þór Guðjónsson
(fiskifr.). 3000 kr.: Baldur Lín-
dal (verkfr.), Björn Th. Bald-
vinsson (listasaga), Guðjón Á.
Kristinsson (hagfr.), Jón R.
Guðjónsson (viðskiptafr.), Jón-
as G. Kristinsson (skipaverkfr.)
og Þráinn Löve (lífeðlisfr.). 2000
kr.: Björn Halldórsson (hagfr.).
Gunnar Magnússon (iðnfr.),
Halldór Jónsson ('garðyrkja),
Haukur Gunnarsson (verzl.),
Hörður Ágústsson (teikn.),
Kjartan Sigurjónsson (söngur),
Njáll Símonarson (verzl.), Pálmi
Möller (tannl.), Rögnvaldur
Johnsen (bygg.), Rögnv. Sæ-
mundsson (uppeldisfr.), og
Viggó Maack (verkfr.). 1800 kr.:
ívar Daníelsson (lyffr.) og Sig.
Jónsson (lyffr.). 1500 kr.: Alda
Möller (leiklist), Ben. Gröndal
(blaðam.), Daníel Jónasson
(viðsk.), Einar Siggeirsson (fræ-
rækt), Finnur Kristinsson (leik-
tjaldamáln.), Guðm. Sveinsson
(smíðar), Guðrún Þorsteinsd.
(hljóml.), Gunnar Bergmann
(blaðam.), Halldór Sigurjóns-
son (flugvélaviðg.), Hjalti Páls-
son (búfr.), Inga Laxness (leik-
list), Karl Stefánsson (verzl.),
(Framh. á 4. síðu)
Verðlaun íyrír tillög-
urumútihús í sveitum
Milliþinganefndin, sem sein-
asta búnaðarþing kaus til að
athuga ýms landbúnaðarmál,
hefir ákveðið að bjóða til verð-
launasamkeppni um tillögur um
haganlegt fyrirkomulag á bygg-
ingu fénaðarhúsa, svo og áburð-
ar-, hey- og verkfærageymslu
fyrir sveitaheimili, og þætti
henni æskilegt, að teikningar
eða a. m. k. riss fylgi til skýr-
ingar. Áherzlu skal leggja á, að
afstaða bygginganna, sín á milli
og við búðarhús, svo og fyrir-
komulag þeirra út af fyrir sig,
sé þannig, að verkadrjúg verði
umgengni og hirðing í húsunum.
Ekki gerir nefndin það að
skilyrði fyrir viðurkenningu, að
tillögurnar nái til allra þeirra
húsa, sem áður greinir. Tillögur
um einstök hús og jafnvel um
einstök fyrirkomulagsatriði í
byggin,gu þeirra verða einniig
teknar til greina, ef vert þykir.
Nefndin hefir til umráða kr.
3000.00 til verðlaunaveitinga, ef
henni í samráði við forstöðu-
menn teiknistofu landbúnaðar-
ins, þykir til þeirra unnið með
væntanlegum tillögum.
Tillögurnar skulu vera komn-
ar til Búnaðarfélags íslands fyr-
ir lok septembermánaðar n. k.
Biskupinn gerður
heiðursdoktor
Biskupi íslands hefir verið til-
kynnt, að háskóli Norður-
Dakóta muni gera hann að heið-
ursdoktor sínum á sérstakri
samkomu, er haldinn verður í
tilefni af komu biskups þangað.
í tilkynningunni er vakin at-
hygli á, að viðeigandi þyki að
heiðra fulltrúa íslands þannig,
þar sem í Norður-Dakóta séu
fleiri borgarar af íslenzkum
ættum en í nokkru öðru fylki
Bandaríkjanna.
Dvöl biskups í San Fransisco
hefir orðið hin viðburðaríkasta,
eins og sagt var frá í seinasta
blaði. M. a. hefir stjórnin látið
sýna honum hina frægu skipa-
byggingarstöð Henry Kaisers.
Madur drukknar
Guðmundur Marteinsson kynd-
ari hvarf af Fjallfossi í seinustu
utanferð hans. Mun það hafa
gerzt milli kl. 6y2—7 laugar-
dagskvöldið 18. marz. Skipið var
þá statt í hafi.
Guðmundur var búsettur á
Grettisgötu 47 hér í bæ. Hann
lætur eftir sig konu og tvö börn.
Veiðarfæratap
í stórviðrinu í fyrradag töp-
uðu margir bátar af Suðurnesj-
um veiðarfærum. Óttast var um
tvo báta, en þeir eru komnir
fram. Sandgerðisbátar reru í
gær og þrír frá Keflavík og öfl-
uðu vel, en misstu lítlisháttar
Á víðavangi
ÞÖGN MORGUNBLAÐSINS.
Mikla athygli hefir það vak-
ið, að Morgunbl. hefir enn
ekki minnst einu orði á skýrslu
sjódómsins um Þormóðsslysið,
enda þótt hún hafi verið send
3VÍ, eins og hinum blöðunum, er
hafa birt hana eða sagt frá
henni. Sjódómsskýrslan er þó
langmerkilegasta plaggið, sem
birt hefir verið viðkomandi ör-
yggismálum sjómanna, og sýn-
ir bezt, hversu hörmulega þeim
er komið. Ekkert blað, sem vildi
vinna að því að koma þeim mál-
um í betra horf, gat því komizt
hjá því að birta hana eða rekja
aðalefni hennar.
Alþýðublaðið hefir gert þessa
kynlegu afstöðu Morgunblaðs-
ins að umtalsefni. Segir það svo
um hana:
„Gerla má ráða hvað veldur
þessari ófrægilegu afstöðu
blaðsins. Því finnst komið við
sín eigin kaun, þegar um þetta
er rætt. Það vill ekki láta minn-
ast á öryggismálin — og allra
sízt Þormáðsslysið — af því að
háttsettur flokksmaður þess,
sem á sæti á Alþingi, var eig-
andi Þormóðs".
Þessi tilgáta Alþýðublaðs-
ins virðist engan veginn
fjarri lagi. Undanbrögð dóms-
málaráðherrans við að birta
skýrsluna, eru talin stafa af
sama toga. Til þess að dylja þó
þessa ástæðu til undanbragð-
anna, heimtaði eigandi Þormóðs
að skýrslan yrði birt, en vafa-
laust í trausti þess að það yrði
ekki gert, reit hann síðan grein
í Morgunblaðið, þar sem fullyrt
var, að Þormóður hefði verið
hið bezta skip og hann hefði
eingöngu farizt vegna ónógra
siglingamerkja á Reykjanesi.
Einmitt vegna þessarar vill-
andi greinar eftir eiganda Þor-
móðs, hefði Morgunblaðið átt
að finna ríkari ástæðu til að
birta sjódómsskýrsluna og láta
það sanna koma í ljós. En Mbl.
vill auðsjáanlega ekki leiðrétta
misskilninginn, sem greinin
kann að hafa valdið. Mbl. vill
heldur láta almenning halda að
allt sé í lagi, því að það heldur
að eigandi Þormóðs hafi hag
af því, en að birta skýrsluna og
reka þannig eftir auknum ör-
yggisráðstöfunum fyrir sjó-
mennina. Blað „allra stétta“ af-
hjúpar sig hér greinilega, eins
og endranær í svipuðum tilfell-
um. Það er meira blað þeirrar
stéttar, sem eigandi Þormóðs
tilheyrir, en sjómannanna.
KÉTTVÍSI KUNNINGS-
SKAPARINS.
Jón Blöndal hefir fengið mik-
ið geðvonzkukast, vegna dóms
hæstaréttar í lögregluþjóna-
málinu. Fer hann á stúfana í
Alþýðublaðið, skammar þar
hæstarétt og lögreglustjóra, en
hleður miklu lofsorði á þann
lögregluþjón, er tapaði málinu.
Það má vel vera, að þessum
fyrrv. lögregluþjóni sé sitthvað
vel gefið, en forsendur hæsta-
réttar sýna vel, að hann hefir
skort skapþjálfun til að hlíta
þeim aga, sem nauðsynlegur er
meðal lögreglumanna. Þetta
gildir vafalaust um fleiri mæta
menn, m. a. Jón sjálfan. En lög-
reglan er vitanlega ekki fær um
að gegna því starfi, að halda í
skefjum óróasemi og óhlýðni
borgaranna, ef hún er sjálf aga-
laus og sundurþykk.
Jón leiðir líka þetta atriði al-
veg hjá sér. Hann dæmir í máli
lögregluþjónsins bersýnilega út
frá því, að þeir eru kunningjar.
Réttvísin, sem hann byggir á,
er réttvísi kunningsskaparins.
í öllum réttarþjóðfélögum er
hún fordæmd. Jón eylcur ekki
áfit sitt með því að gerast tals-
maður hennar.
af veiðarfærum, en fundu eitt-
hvað af þeim, er töpuðust dag-
inn áður.