Tíminn - 21.06.1944, Blaðsíða 1

RITSTJÓRI:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON.
ÚTGEFPANDI:
PRAMSÓKNARPLOKKURINN.
'PRENTSMIÐJAN EDDA h.f.
Símar 3948 og 3720.
28. árg.
RITSTJÓR ASKRIPSTOPDR:
EDDTJHÚSI. Lindargötu 9A.
Símar 3948 og 3720.
APGRFJÐSLA, INNHEIMTA
OG AUGLÝSINGASKREP'STOPA:
EDDUHÚSI, Llndargötu 9A.
Sími 2323.
Reykjavík, íuiðvikudagiim 21. jiiní 1944
62. blað
v
Þjóðveldið endurreíst á Lögbergi
Myndír frá háfíðahöldunum
Sveinn Björnsson kjörinn iyrsti forseti á íslandi
Forseti tslands undirritar eiðstafinn. (íjósm.: Hans Petersen).
Sendíherrarnir, sem fluttu kveðjur á Lögbergi sitja í fremstu röð, talið frá
Vinstrl: Dreyfus, Shephard, Esmarck, Johansson, Voillery. (Ljósm.: Óh M.).
Forsetí og ritarar sameinaðs þings (Gisli Sveinsson, Bernharð Stefánsson,
Sigurður Kristjánsson), ríkisstjórn og ríkisstjóri, á þingfundinum á Lög-
bergi. Myndin tekín áður en forsetakjörið fór fram. (Ljósm.: Ól. Magnússon).
Frá hátíðahöldtm
um á Þingvöllum
Önnur hátíðlegasta stund-
in á Þingvöllum varð við há-
tíðahöldin á Völlunum, neð-
an við Fangbrekku, þegar
forsætisráðherra flutti hin-
um mikla mannfjölda, sem
þar hafði safnast saman,
kveðju og árnaðaróskir
Kristjáns konungs, og f ólkið
svaraði með margföldum
húrrahrópum, en ráðherra
óskaði konungi og allri f jöl-
skyldu hans allra heilla. '
Eins og áður hefir verið sagt
frá, áttu hátíðahöldin á Þing-
völlum að vera í tvennu lagi, á
Lögbergi, og síðar um daginn á
Völlunum, þar sem sýna átti
leikfimi, ljúka íslandsglímunni,
láta kóra syngja o. s. frv. Var í
því skyni reistur þar stór í-
þrótta- og danspallur og komið
fyrir fánum víða umvöllinn.
Vegna þess, hve veðrið var
vont fram eftir deginum, var um
tíma rætt um að hætta alveg
við hátíðahöldin á Völlunum.
Þegar leið á daginn, stytti held-
ur upp og var þurrt veður með
köflum. Var því meginhluti
| fyrirhugaðra hátíðahalda á
Völlunum látinn fara fram.
Hátíðahöldin á Völlunum hóf-
ust kl. rúmlega fjögur og var þá
mikill mannfjöldi kominn sam-
an við íþróttapallinn, einkum í
brekkunni ofán við harrn. Hóf-
ust þau með því að lúðrasveit
lék nokkur lög, en síðan tók Páll
ísólfsson að sér að stjórna
stærsta þjóðkór, sem verið hefir
á íslandi. Útvarpskór hans var
dreifður innan um mannfjöld-
ann og leið eigi á löngu áður en
flestallir höfðu „tekið undir".
Voru sungin allmörg þekkt ætt-
jarðarljóð. Meðan sungið var,
dreif fólkið að úr öllum áttum
og mátti þarna líta í einu mann-
fjölda, sem skipt hefir 15—20
þús. manns.
Er Páll hætti að láta syngja,
flutti dr. Alexander Jóhannes-
son ávarp, en síðan flutti Rich-
ard Beck prófessor snjalla
kveðju frá Vestur-íslendingum
(Framh. á 4^ síðu)
Þingfundurinn á Lögbergí
Stofnun hins íslenzka lýðveldis var form-
tega lýst yfir á þingfundi að Lögbergi 17. júuí
síðastliðinn ©g fyrsti forseti þess kjörinn. Með
þeirri sögulegu og hátíðlegu athöfn var náð
langþráðu marki í stjórnarfarslegri sjálf-
stæðisbaráttu þjóðarinnar. Síðan Alþingi hið
forna var stofnað fyrir 1014 árum síðan hafði
eigi gerzt öllu gleðilegri atburður á íslandi.
Hin sögulega athöfn á Þing-
völlum hófst með því, að þing-
menn gengu fylktu liði, með rík-
isstjóra og biskup í fararbroddi,
úr Valhöll tjpp í Almannagjá og
eftir henni norður á Lögberg.
Á Lögbergi tóku þingmenn sér
sæti á palli, sem þar hafði verið
komið fyrir. Höfðu þingforseti,
fundarskrifarar, ríkisstjóri og
ríkisstjórn sæti á öðrum enda
pallsins, en erlendir sendiherrar,
biskup, ýmsir embættismenn og
þingmannafrúr á hinum. Sæti
þingmanna voru í þremur röð-
ur til hliðar á pallinum.
í brekkunni og á völlunum
fyrir neðan Lögberg hafði mik-
ill mannfjöldi safnast saman,
þegar þingmenn komu þangað,
og höfðu margir beðið þar á aðra
klst., þrátt fyrir veðrið. Margt
manna hafði einnig komið sér
fyrir á gjárbarminum kringum
Lögberg og mikill mannfjöldi
var einnig í sjálfri gjánni.
Kl. 1,30 setti forsætisráðherra
hátíðina. Þá flutti biskup ávarp
og bæn og síðan voru sungnir
sálmarnir „Þín miskunn, ó, Guð,
er sem himinn há" og „Paðir
andanna".
Að þessu loknu hófst þing-
fundurinn og voru tvö mál á
dagskrá: Yfirlýsing um gildis-
töku lýðveldisstjórnarskrárinn-
ar og forsetakjörið.
Þegar forseti þingsins hafði
tekið fyrir fyrra dagskrármálið
flutfti hann stutta ræðu, þar sem
hann gerði grein fyrir þeirri á-
lyktun Alþingis, að lýðveldis-
stjórnarskráin skyldi öðlast
gildi, er forseti sameinaðs þings
lýsti því yfir á þingfundi. Þegar
forseti hafði þetta mælt, hringdi
hann bjöllu og þingmenn risu
úr sætum sínum. Forseti mælti:
Samkvæmt því, sem nú hefir
greint verið, lýsi ég yfir því, að
stjórnarskrá lýðveldisins íslands
er gengin í gildi.
Porseti hringdi aftur bjöllu
og lýðveldisfáninn var dreginn
að hún á Lögbergi. Kirkjuklukk-
um um allt land var hringt í
tvær mínútur og síðan var þögn
í eina mínútu. Þá var þjóðsöng-
urinn sunginn. Porseti hringdi
aftur bjöllu og þingmenn sett-
ust í sæti sín. Porseti flutti stutt
ávarp.
Þá var tekið fyrir annað dag-
skrármálið, forsetakjörið. Fór
það þannig, að Sveinn Björns-
son fékk 30 atkv., Jón Sigurðs-
son skrifstofustjóri Alþingis 5 og
15 seðlar voru auðir. Tveir þing-
menn, Gísli Guðmundsson og
Skúli Guðmundsson, voru fjar-
verandi, vegna veikinda. (Sam-
kvæmt eftirgrennslunum, er rík-
stjórnin hafði með höndum fyr-
ir forsetakjörið, er kunnugt, að
tveir flokkar Alþýðuflokkurinn
og Framsóknarflokkurinn, stóðu
að kosningu Sveins Björnssonar.
Hins vegar var afstaða Sjálf-
stæðisflokksins og Sósíaíista-
flokksins alltaf mjög óljós).
Jafnskjótt og þingheimi varð
kunnugt, -að Sveinn Björnsson
hafði náð kosningu, kvað við
lófaklapp allra þeirra þúsunda,
er þarna voru komnar saman.
Mun flestum koma saman um,
að sú þjóðareining, er þarna
birtist, hafi verið önnur áhrifa-
mesta stund Þingvallahátíðar-
innar.
Hinn nýkjörni forseti íslands
vann þessu næst eið að stjórnar-
skránni með undirskrift svo-
hljóðandi yfirlýsingar:
„Ég undirritaður, sem kosinn
er forseti íslands, heiti þvi að
viðlögðum drengskap mínum og
heiðri að halda stjórnarskrá
ríkisins."
Aldursforseti þingsins, Ingvar
Pálmason, gekk nú fram og
(Framh. á 4. síðu)
HáfíðahSldin í
Reykjavík
Mikil . hátíðahöld fóru
fram í Reykjavík síðastl.
sunnudag í tilefni af lýð-
veldisstofnuninni. Megin-
þáttur hennar var stærsta
skrúðganga, sem hér hefir
sést, en síðan safnaðist
mannfjöldinn saman á
Lækjartorgi og í næstu hlið-
argötur og hlýddi á ræður
f orseta íslands og f ormanna
þingflokkanna. Mátti þar
sjá meiri mannfjölda en
nokkuru sinni hefir áður
sést hér á landi.
Skrúðgangan hófst hjá há-
skólanum. Áður höfðu ýms fé-
lög safnazt saman og komu
þangað fylktu liði og sameinuð-
ust þar í eina fylkingu. Pyrst
fór fylking lögreglumanna, síð-
an lúðrasveit, þá fylking barna
með fjölda fána, þá ská'tar,
stúdentar, iþróttamenn, templ-
arar, ýms stéttarfélög, héraða-
félögr m. a. Breiðfirðingafélagið.
Gengið var yfir Tjarnarbrú um
Príkirkjuveg, Vonarstræti,
Templarasund, Kirkjustræti,
Aðalstræti, Austurstræti og þá
beygt inn á Lækjartorg. Porseti
íslands stóð á svölum Alþingis-
hússins meðan gangan fór fram
og var hann óspart hylltur. Er
það til marks um stærð göng-
unnar, að hún var rúman hálf-
tíma að ganga framhjá honum.
Þegar öll gangan var komin á
Lækjartorg og mikill mann-
fjöldi annar hafði safnazt þar
saman og í nærliggjandi götur,
hófust ræðuhöld. Fyrstur talaði
forseti íslands og síðan formenn
þingflokkanna, þeir Ólafur
Thors, Eysteinn Jónsson, Einar
Olgeirsson og Haraldur Guð-
mundsson. Ættjarðarlag var
leikið eftir hverja ræðu. Ræð-
urnar voru fluttar frá dyrum
stjórnarráðshússins og voru þar
samankomnir fulltrúar erlendra
ríkja, ríkisstjórn og margir al-
þingismenn. Börnin í skrúð-
göngunni dreifðust um stjórn-
arráðstúnið meðan ræðuhöldin
(Framh. á 4. síðu)
Þingmenn á Lögbergí hlýða á yfirlýsingu þingforseta um gildistöku
lýðveldisstjórnarskrárinnar. Fremstír sjást myndinni: Pétur Ottesen, Ólaf-
ur Thors, Hermann Jónasson, Ingólfur Jónsson, Helgi Jónasson, Guðmundur
L Guðmundsson. — Ljósm.: Vignir.
Mannfjöldínn i Fangbrekku og á Völlunum, þegar hátíðahöldin fóru þar fram. (Ljósm.: Ólafur Magnússon).