Tíminn - 11.08.1944, Blaðsíða 3

77. blafS
TÍMINN, föstndaginn 11. ágnst 1044
307
75 ára:
Tómas P. Magnússon, Eskifírðí
Þann- 19. febrúar s. 1. varð
Tómas P. Magnússon á Eskifirði
75 ára. Hann er fæddur á Hólm-
um í Reyðai'firði og voru for-
eldrar hans hjónin Magnús
Hemingsson og Sigríður Finn-
bogadóttir, er lengi bjuggu í
Bakkagerði á Reyðarfirði. Þann
6. júní 1896 kvæntist Tómas
ÞuríðiEiriksdóttur bónda íValla-
nesi - Þórðarsonar. Varð þeim
7 barna auðið og eru 3 þeirra á
lífi, öll búsett á Eskifirði, Óskar
skipaafgreiðslumaður, Sigríður
ráðskona og Elísabet gift. Þá
hafa þau hjón alið upp tvær
fósturdætur. Auk þessa á Tómas
son, Kristján verzlunarmann á
Eskifirði.
Enda þótt Tómas nyti ekki
skólagöngu er hann ágætlega
sjálfmenntaður og hafir lagt á
margt gjörva hönd um dagana.
Hann hef ir stundað síldarútgerð,
verzlunarstörf, landbúnað og
verið kjötmatsmaður á Eskifirði
síðan kjötmat var tekið upp.
Hann var í rúm 30 ár fastur
starfsmaður hjá verzlun Thor E.
Tulinius á Fáskrúðsfirði, Eski-
Sf ðtugur;
Hannes búskap á Armúla 1913.
Þrátt fyrir harðfengi og dugnað
við sjósókn og oft mikinn
afla, þá varð síðari þátturinn
þannig erfiður, að gull úr greip-
um ægis fékk hann ekki á land
til nýrra athafna.
Með búskapnum varð hann því
fertugur að aldri, og óvanur
þeim störfum, efnalítill að hefja
öfluga sókn til efnalegs sjálf-
stæðis. En þetta tókst með ágætr
Hræsni
(Framh. af 2. síðu)
koma í veg fyrir, að hann sé
skattlagður eins og umbótamenn
vilja. Þeir tala um hauðsyn á
þingræðisstjórn, en koma í veg
fyrir það, að á Alþingi verði sam-
tök um stjórn. Þeir tala um það,
hve núverandi stjórnarásig-
komulag sé hættulegt, en áttu
sjálfir frumkvæði að því, að nú
um. — A þeim 31 ári, er hann verandi stjórn var mynduð, (sbr.
firði og Akureyri og einatt nóta-
bassi á síldveiðum.
í hreppsnefnd Eskifjarðar-
hrepps átti hann sæti í sam-
fleytt 18 ár og var oddviti um
skeið og lengi varaoddviti. Hann
hefir jafnan verið áhugasamur
um öll atvinnu- og framfaramál
og sjálfur sístarfandi, enda
kappsamur dugnaðarmaður og
vel metinn borgari. X.
Hannes Gíslason í Ármúla
1. ágúst síðastliðinn varð
Hannes Gíslason bóndi á Ár-
múla sjötugur.
Hannes er fæddur að Reykj-
arfirði í Reykjarfjarðarhreppi
þjóðhátíðarárið 1874 og er sjö-
tugur lýðveldisárið 1944.
Hannes er því óskabarnið, sem
fæðist á degi árroðans í frelsis-
sókn þjóðar sinnar, óg sjötugur
er hann þegar hann og öll'þjóð-
in öðlast hið langþráða frelsi
og sjálfstæði, og lýðveldi er
stofnað á íslandi.
Foreldrar Hannesar voru Gísli
Kristjánsson ættaður úr Önund-
arfirði og Salóme Kristjánsdótt-
ir dannebrogsmanns í Reykjar-
firði. .
Hannes ólst upp hjá foreldrum
sínum fram til tvitugs, en inn-
an fermingar var hann farinn
að stunda sjó með föður sínum,
og um tvítugt gerist hann for-
maður á útveg Gunnars Hall-
dórssonar alþingismanns í
Skálavík. En skömmu síðar eign-
ast hann skip sjálfur og er fyrir
því alla tíð meðan hann stund-
ar sjó, en það mun hafa verið
í fullan aldarfjórðung, og lengst
af í Bolungarvík. Hannes tók
þanhig þátt í hinu þróttmikla
athafnalífi sjómennskunnar á
á~raskipaöldinni, þegar sjósókn-
in var rekin af mestu kappi og
listfengi á áraskipum, frá Bol-
ungarvík sem Jóhann Bárðar-
son hefir svo prýðilega lýst, og
skrásett í bók sinni Áraskip.
Hannes var heppinn og ötull
sjómaður, og aflasæll meðan
hann stundaði sjóinn á áraskipi.
En hann var einn með. þeim
fyrstu.er eignaðist vélbát til sjó-
sóknár, en þá fór fyrir honum
sem mörgum öðrum að' ham-
ingjuhjólið virtist snúast honum
örðugt, hvað aflasæld snerti.
Þessum gömlu sægörpum fannst
þeir rótslitnir, þegar höndin
hætti að halda um árahlumm-
inn, önnur og grófari veiðitæki,
ábyrgðin minni, og óhugnanlegt
vélaskrölt, allt þetta var þeim
annarlegt, og óvissan hvort vél-
ín dygði, olli óþekktum kvíða.
Það fór og svo með Hannes,.
hann sneri baki við sjósókn. Eft-
ir, að hafa.stundað sjó á vélbát
nokkur ár hvarf hann frá því
starfi. Og 1913 kaupir hann %
hluta Ármúla og byrjar búskap
þar á móti héraðslækni Sigvalda
Kaldalóns, en 1921 kaupir hann
einnig part Kaldalóns og er síð-
an sjálfseignarbóndi á Ármúla.
Eins og áður er sagt höf
hefir búið á Armúla, hefir hann
stórum bætt og aukið túnið, sem
nú gefur af sér 4—500 hesta.
Endurbætt íbúðarhúsið, og
breytt því svo það má teljast
mjög gott og hagkvæmt. Byggt
öll peningshús úr steinsteypu.
Það er hús og hlöðu fyrir 200
fjár ásamt hesthúsi yfir 8 hesta.
Fjós yfir 10 kýr ásamt hlöðu og
votheysgryfj um og safnþróm. —
Öll eru húsin vönduð og vel frá
gengin. — Oftast mun nú á fóðr-
um 270 fjár, og 10 kýr og 6—8
hestar.
Hannes er kvæntur Guðrúnu
Sigurðardóttur, ættaðri úr DqI-
um syðra, hinni mestu myndar-
konu, sem stutt hefir mann sinn
í hinu mikla athafnalífi og verið
honum mjög samhent um allt er
til framfara og hagsbóta horfði
á heimilinu.
Þau hjón hafa eignazt fjóra
mannvænlega syni, Gísla, Sig-
urð, Kristján og Ásgeir. Gísli og
Ásgeir eru sjómenn, en hinir eru
heima í föðurgarði ,og bera uppi
eflingu og viðhald búsins með
hinni mestu prýði, og öllum er
þeim bræðrum kær sinn heima-
arinn, enda er fallegt á Ármúla,
staðarlegt mjög og sv^pmikið
umhverfið, og útsýnið vítt og
breitt til hafsins, en Dranga-
jökull að baki.
Það sem einkennir bóndann
sjötuga á Ármúla, er hinn mikli
áhugi og stælti viljakraftur,
sem etekert fær bugað, enda
fleytt honum yfir sollinn sæ og
erfið lífskjör fyrstu búskapar-
áranna að Ármúla.
Það er gott hverju byggðar-
lagi að eiga slíka athafnamenn
sem Hannes á Ármúla.
Hannes var sem aðrir ungling-
ar á þeím tíma alinn upp við
kröpp kjör og enga linkind, óg
mikils af honum krafist. Þeir
unglingar, sem stóðust þá raun^
urðu^ máttugir í lífsbarátturini
og kunnu sér lítið hóf 'um af-
köstin, Hannes er einn þeirra.
Hannes hefir lítið fengist við
opinber störf. Sat þó í hrepps-
nefnd Nauteyrarhrepps um
nokkurt skeið. — Bókhneigður
er Hannes og les mikið. Áhuga-
samur um félagsmál og skil-
ur styrk þeirra og menningu.
Við vinir og grannar hans
óskum honum langra lífdaga og
hægrar elli.
Jón H. Fjalldal.
yfirlýsingu Þjóðviljans um það
8. des. 1942).
Þetta eru vinnubrögð þeirra,
sem vilja að allt gangi á tré-
fótum, unz baráttan getur öðl-
azt „nýtt inntak," — þeirra, sem
ráða í Sósialistaflokknum. Svo
er flokksmaskínan látin reka
áfram rolurnar, sem ekki eru
ánægðir með þessa „umbóta-
stefnu."
Vinnubrögð Sósíalistanna hafa
orðið til þess, að umbótamenn í
landinu hafa glatað tækifæri,
sem mun aldrei koma aftur.
Kosningaloforð Sósíalistanna
1942 og vinnubrögð þeirra á Al-
þingi, eiga eftir að verða dýr
alþýðu þessa lands, en striðs-
gróðamennirnir geta hrósað
happi, enda hafa forkólfar
kommúnista fengið launin í
bitlingastöðum, sem Sjálfstæðis-
menn hafa kosið þá í. Það er
orðið tímabært, að umbótamenn
í landinu myndi traust samtök
sín á milli gegn niðurrifsstarfi
kommúnista og stríðsgróða-
manna. Þeir verða að eyða á-
greiningi um einstök mál, finna
deilumálum sínum úrlausnir og
sameinast um djarfhuga um-
bótastefnu. ,
Satnband ísl. samvinnufélagu.
SAMVINNUMENN!
Dragið ekki að brunatryggja innbú yðar.
liiöjið kaupfélag yðar að annast vátryggingu.
Tíðíndí irá 7. flokksþingi
Framsðknarmanna
ásamt greinargerð eftir Hermann Jónasson
formann Framsóknarflokksins
og myndum frá flokksþinginu, fást í bókaverzlunum í Reykjavík
og bókaverzluninni Eddu á Akureyri. Einnig send um land allt
gegn eftirkröfu frá skrifstofu Framsóknarflokksins í Edduhús-
inu, Reykjavík. Verð kr. 5,00.
Allir, sem um stjórnmál hugsa, verða að cignast þetta rit.
{x************'^^**
Bókin, sem pér
skuiuð lesa
jac. s.worm-muller:
¦•^^gN^^^^^^K^^^^^-^^^K^^^^^,,^ ^^^^0^^^., ~-^-^**.+*£**^^**. tj
Qþ V A L
RœsíUluft
er fyrir nokkru komiS á
markaðinn og hefir þegar
hlotið hið mesta lofsorð, því
vel er til þess vandað á allan
hátt. Opal ræstiduft hefir
ítlla þá kosti, er ræstiduft
þarf að hafa, — það hreinsar
án þess að ríspa, er mjðg
drjúgt, og er nothæft á allar
tegundir búsáhalda og eld-
húsáhalda.
\otio
O P A iL vœstiduft
niður tunguna að sveltinu. Efst
í brúninni yfir sveltinu var rák,
sem við gengum eftir í grasi
gróinn slakka. Þar urðum við
að fara niður klettabelti, er
okkur sýndist þó vera sæmilegt
yfirferðar. Þar fyrir neðan var
æði brött rák, og síðan kom ann-
að belti, sem sýndist vera um
2i/2—3 metrar á hæð. Virtist það
vera standberg eða slúta fram
yfir sig. Þar fyrir neðan var svo
sjálft sveltið, — lítill grámosa-
bás og lágur skúti upp við kletta-
beltið. Beggja megin við sveltið
voru klettaranar, annar alveg
þverhníptur en við hinn endaði
sveltið í tæpri rák. En fyrir neð-
an var margra mannhæða hátt
standberg og jökullón eða stöðu-
vatn undir. Þar flutu nokkrir
borgarísjakar, sem rákust hver
á annan með braki og brestum,
þegar einhver hreyfing komst á
vatnið. Það varð að þegjandi
samkomulagi að reyna að bjarga
lömbunum úr sveltinu. Okkur
var þó öllum ljóst, hvern endi
þetta mundi fá, ef einhver mis-
tök yrðu. Engan streng höfðum
við með okkur til að draga lömb-
in upp á, og var þó venja reyndra
gangnamanna að hafa snæri
bundið um öxl, ef á skyldi þurfa
að halda. Máltækið segir: „Ekki
er bagi að bandi n£ byrðarauki
að staf." En við vorum ungir og
óforsjálir og höfðum ekki til-
einkað okkur fyrirhyggju hinna
eldri í þessu efni. Við tókum það
ráð, að leysa snærin úr broddum
þeim, er við höf ðum til að ganga
á á jöklinum, og hnýttum þessa
spotta saman og gengum eins
vel frá hnútum og okkur var
auðið. En bandið varð ekki nógu
langt.JÞá hnýttum við í það ullar-
treflum okkar. Það varð að duga.
Síðan fórum við allir niður fyrir
efra klettabeltið og gekk það
greiðléga. — Nú fórum við að
athuga neðra beltið. í því miðju
reyndist vera mosató, er virtist
mega fóta sig á. Lagði ég nú af
stað niður í beltið á þann hátt,
að ég fann mér eins góða hand-
festu og hægt var á bergbrún-
inni og lét mig síga niður á
mosatóna. Þar náði ég fótfestu,
en erfitt var að forðast, að berg-
ið kastaði mér frá sér, er ég var
að komast niður af tónni og of-
an í sveltið. En líkaminn var
grannur og sveigjanlegur íþá
daga, svo að þetta tókst. Síðan
kom Guðmundur á eftir á sama
hátt, en Ólafur rétti okkur
broddstengurnar.
Nú var að handsama lömbin.
Þau höfðu hlaupið inn í skátann,
og þótti okkur tiltækilegast að
reyna að klófesta þau þar. Þó
tókst okkur ekki að ná nema
öðru, hitt slapp framhjá okkur
vestur í rákina. Bundum við
lambið, sem við náðum, með
vasaklút og lögðum það inn í
skútann, fórum síðan á eftir
hinu lambinu út í rákina, unz
ég náði til þess með stönginni.
Lagði ég hana á herðakamb þess
og sneri henni síðan þannig, að
ullin vafðist um broddinn. Dró
ég lambið síðan til mín, því að
veðrarnir vörnuðu þess, að
stöngin losnaði úr ullinni. En
ekkert mátti þó gefa eftir með
snúninginn, því að þá var lamb-
ið laust og hvínandi hengiflug-
ið fyrir neðan. Studdi ég bakið
við bergið og hélt mér með ann-
arri hendi. Tók Guðmundur við
lambinu og batt það, og lögð-
um við það síðan einnig inn í
skútann hjá hinu.
Þessu næst hjálpuðum við
Ólafur Guðmundi til þess að
komast upp. Létu þeir síðan síga
niður f estina, sem' við höf ðum
búið til, og á henni drógu þeir
bæði lömbin upp.
Nú var ég orðinn einn eftir *í
sveltinu. Vík ég mér inn í hellis-
skútann og tek þar upp minja-
gripi, sem ég mun síðar nefna,
klifra síðan upp á mosasilluna
og rétti Ólafi stöng mína, en
Guðmundur gætti lambanna.
Síðan seildist ég upp á bergbrún-
ina og með guðs hjálp og Ólafs
tókst mér að vega mig upp.
Er mér í minni, hve fast Ólafur
þreif í handlegginn á mér, er
hann náði taki á mér, enda var
hann maður harðsterkur. Síðan
roguðumst við með lömbin upp
á brúnina. Þar lögðumst við í
grasivaxna laut og hvíldum okk-
ur eftir alla áreynsluna og
spenninginn.
Og nú er sjálft ævintýrið á
enda. En svo er hér dálítill eftir-
máli, sem tæplega má tapast
úr frásögninni. Við leystum í
sundur festina, sem hafði dugað
okkur vel, settum snærin í brodd
ana og bundum þá á fætur
okkar, tókum lömbin á bakið og
lögðum af stað fram jökul, fram
í Sandmérki og fundum þar
hestana í)g riðum heim og vor-
um glaðir yfir þessu afreki okk-
ar.
Nú er við hittum menn að
máli, vorum við spurðir frétta
úr tungunum, og sögðum við
frá elns og allt gekk til.. En
gömlu gangnamennirnir sögðu:
„Að ykkur skuli nú detta það í
hug, strákar, að vera að ljúga
því, að þið hafið farið í þetta
svelti, sem enginn hefir getað
farið í og er bókstaflega alveg
ófært."
Það var ekki gaman að verða
fyrir þessari tortryggni, en við
höfðum sönnunargögnin —
minjagripina úr sveltinu: horn-
in af sauðunum tveim, p sem
þarna höfðu dáið. Þá voru
brennimerki að vísu ekki algeng
hér, en gömlu mennirnir þekktu
hornin, og í hendur okkar gátu
þau ekki hafa komizt, nema við
hefðum farið niður í sveltið og
í skútann, þar sem beinahrúgan
var. En er við höfðum hrakið
þessa mótbáru, byrjuðu ásakan-
irnar. — Mér er minnisstæðast
hvað vinur minn, Magnús Ó-
feigsson á Rauðabergi# sagði við
fnig, er við hittumst eftir þessa
frægu ferð. Er hann hafði heils-
að mér með mesta innileik eins
og oft áður, hörfði hann fast á
mig og sagði: „O-o-o-o skamm-
astu þín. Hefði ég átt þig, þá
hefði ég rassskellt þig, þe,gar þú
komst úr sveltinu í tungunum."
Ég hló. Ég vissi, að hann hafði
mikið dálæti á mér, þótt hann
segði nú þetta
Síðan þetta gerðist eru nú
liðin 45 ár, og í þetta svelti hkfa
einu sinni farið kindur síðan.
Það voru tvær kindur vetur-
gamlar. Það hefir verið um 1910.
Ég var þá bóndi í Holtaseli. Þeg-
ar um þessar kindur fréttist þar,
var ég beðinn að koma á vett-
vang. Við fórum svo inn í tung-
ur, ég og Guðjón Gíslason i Við-
borði, bróðir Ólafs, er var með
(Framh. á 4. síðu)
-—--<•¦>—*
Vinlr Tínaans
Útvegið sem flestir ykkar einn
áskrifanda að Tímanum og lát-
ið afgreiðsluna vita um það sem
fyrst.
\ínnl& ötuUega turir
Tímann.
OÆFAN
fylglr trúlofunarhringunum
frá ,
SIGURÞÓR, HAFNARSTR. 4.
Sent mót póstkröfu.
SendlO nákvæmt mál.
Vtbreiðið Tímann!