Tíminn - 12.01.1945, Blaðsíða 4

4
1
TÍMEViy, föstndagiim 13. Jan. 1945
3. bluð
® Vörðubvoi *
Liggur vegurinn þangað?
Snemma á öldum, líklega þeg-
ar á landnámstíð, veittu forfeð-
ur vorir þvl athygli og sannfærð-
ust um af reynslunni, að lífs-
nauðsyn væri að hlaða merki á
fjallvegum til leiðbeiningum
ferðamönnum í hríðum og þoku.
— Þessi merki nefndu þeir vörð-
ur. — Vörðurnar kannast allir
við, sem komizt hafa á slóðir
fjallvega og heiða.
En víða er og jafnframt þess-
um réttu leiðarmerkjum, smá
vörðubrot, sem ýmsir fjalla-
ferðamenn og stundum smalar
(þó ekki kosningasmalar) hafa
hróflað upp sér til dægradvalar.
— Þessi vörðubrot visa ekki rétta
lelð. Þetta eru oft varúðar-
merki, stundum á gnýpum eða
við gljúfrabarma og má þá ekki
stíga feti framar,
Við höfum nú fengið stjórn,
sem kallast þingræðisstjórn. —
Raunar var fráfarandi ríkis-
stjórn skipuð af ríkisstjóra að
ráðum Alþingis og mátti því
einnig heita þingræðisstjórn,
enda fór hún frá völdum, þegar
er þingið æskti.
Þessi nýja stjórn byrjaði
göngu sína með hallelúja-hróp-
um 1 útvarpinu og taumlausu
skrumi um fyrirætlanir sínar. —
En strax er þó tekið að gefa í
skyn af stjórnarliðum, að nokk-
ur bið geti orðið á „nýsköpun-
ar“-framkvæmdunum. Og eru
nú sumir þelrra teknir að biðja
menn að vera rólega, vera góðu
börnin, þangað til sá mikli dag-
ur kemur.
Kunningi minn einn valdi
þessum nýsköpunarplönum
stjórnarinnar þó betri samlík-
ingu. — Hann kvaðst oft hafa
verið á hlutaveltum, þar sem það
ráð var tekið, er fátt var um
flna drætti og mörg núllin, að
búa út stóran böggul, þar sem
á var skráð: Þeir, sem mig
hreppa, hljóta stórt happ! Stöku
slnnum hefðl fundizt einhver
nýtilegur munur í slíkum böggli,
en oftast hefði það verið krakka-
hringla, og máske bara skitinn
pappírsmiði — t. d. Mogginn eða
Þjóðviljinn.
Meðan verið er að draga tóm-
bólumiða stjórnarliða, og það
tekur nokkurn tima, að sjálfra
þeirra sögn, langar mig til að
skyggnast um á vegum sjálfs
„foríngjans", hvað letrað er á
vörðubrotin, sem hann heíir
hróflað upp á sinni pólitísku
pílagrímsför, undanfarin ár.
Vildi ég biðja lesendur grein-
arkorns þessa, að ráða með mér
rúnir vörðubrotanna, hversu llna
þeirra er hlykkjótt, skökk og
skæld, og hvað af þeim verði
ráðið um „tryggð“ foringjans
við menn og málefni undanfar-
in ár.
1. Við byrjum á því, að vorið
1939 þráði velnefndur herra
heitt að stofna samstjórn með
Framsókn og Alþýðuflokknum
og tókst það vafningalítið. Meðal
annars var þá markmið „for-
ingjans“ að þurrka út Kommún-
istaflokkinn, jafnvel banna
hann með lögum, að því er ýms-
um skildist.
2. Sumarið 1941 tók nefndur
ráðherra að freista þesS að
hrifsa undir sig utanríkigmálin
úr höndum ráðherra Alþýðu-
flokksins. — Samtímis var Morg-
unblaðið látið hefja són um það,
að Alþýðuflokkurinn væri fylg-
islaus í landinu — og að ekki
hlýddi að láta slíkan flokk fara
með utanríkismálin.
Fyrir mótspyrnu Framsóknar-
ráðherranna varð þessi ráðagerð
ráðherrans að engu. — En þetta
er þó talið upphafið að verulegri
sundurþykkju í ráðaneytinu og
los komst á ráðherra Alþýðu-
flokksins, svo að hann varð ó-
fúsari á að taka ákvarðanir um
ýms þau mál, er sæta kynnu
misjöfnum dómum meðal þjóð-
arinnar.
3. Nokkuru. síðar vildi maður
þessi óður og uppvægur stöðva
dýrtíðina; sem reyndar var
sameiginlegt áhugamál stjórnar-
innar þá, með því að banna allar
grunnkaupshækkanir og fast-
binda verðlagsvísitöluna. — Þeg-
ar hér var komið, hvarf fulltrúi
Alþýðuflokksins úr ríkisstjórn-
inni, og þar með var hin eigin-
lega þjóðstjórnarsamvinna rofin.
4. Þegar Ásgeir Ásgeirsson
fleygði stjórnarskrárviðrinis-
frumvarpi sínu inn á Alþingi
tjáði velnefndur „sómamaður"
sig því algerlega mótfallinn, að
það óhappamál næði fram að
ganga.
Hann gaf drengskaparyfirlýs-
ingu um, að þessi stjórnarskrár-
breyting næði ekki fram að
ganga með fylgi Sjálfstæðis-
flokksins á Alþingi 1942.
5. Nokkrum vikum seinna
greiddi allur Sjálfstæðlsflokkur-
in, að hinum „orðheldna“ og
„stefnufasta" foringja meðtöld-
um, atkvæði með hinni alræmdu
st j órnarskrárbf ey tingu.
6. Um sömu mundir var marg-
nefndum foringja tyllt á stjórn-
artróninn af Kommúnista- og
Alþýðuflokksþingmönnum. —
Annan þessara stuðningsflokka
sinna hafði maður þessi viljað
láta banna með lögum. — Ráð-
herra hins flokksins hafði hann
ólmur viljað bola úr upphaflegri
þjóðstjórn.
7. Á næsta 7 mánaða „frægi-
legum“ valdaferli foringjans,
hækkaði verðlagsvísitalan úr 183
í 272 stig!
8. Þegar Alþingi kom saman
á ný, að tvennum kosningum
loknum, blygðuðust hinir nýju
bandamenn sín svo fyrir þenna
„topphaus“ upplausnarinnar, að
þeir neituðu honum algerlega
um stuðning sem stjórnarfor-
manni. —
Ríkisstjórnln lét þá mann-
inn víkja úr stjórnarsessl og
setti grandvaran embættismann
í stjórnarforsætið.
9. Upp úr þessu safnaðist svo
mikil heift í huga foringjans, að I
h'ann reri að þvi öllum árum, að
ríkisstjóri yrði ekki kjörinn
fyrsti forseti íslands.
10. Að lokum varð hann svo
ráðvilltur, í þessu efni, að hann
taldi sæmd landsins bezt borgið
með því, að hátt upp í helming-
ur alþingismanna ýmist skilaði
auðum seðli við kosningu æðsta
manns þjóðarinnar, eða kysi út
í bláinn mann, sem ekki hafði
einu sinni gefið kost á sér til for-
setadæmis. Aldrei í þingsögunni
munu þingmönnum hafa verið
jafn mislagðar hendur um að
meta sórna sinn og sæmd Al-
þingis og þeim þingmönnum,
sem skiluðu auðu seðlunum eða
kusu út í bláinn við forsetavalið
á Þingvöllum 17. júní — þann
mikla dag.
11. Þegar Búnaðarþing kom
saman til aukafundar í lok sept-
ember, grátbað sama persóna
þáverandi flokksbræður sína á
búnaðarþingi, að gefa eftir
hækkun verðlagsvísitölunnar í
því skyni jafnframt að koma I
veg fyrir frekari kauphækkanir.
— Þessara ráðlegginga hefði þó
ekki burft, því að hinir íram-
sýnu bændur sáu glöggt og
framar öðrum hina geigvænlegu
hættu, .sem af hækkun vísitöl-
unnar stafaði.
12. Varla voru þó bændur
komnir heim til sín af búnaðar-
þingi, fyrr en margnefndur
stjórnmálamaður lagði blessun
sína yfir kauphækkanir hæst-
launuðu iðnstéttanna.
Og nú er sagan hálf. —
Hér hefir verið numið staðar
við nokkur leiðarmerki „foringj-
ans“. Þetta eru $kki beinar vörð-
ur, sem vísa rétta leið um fyrir-
hugaðan veg, heldur skökk og
skæld vörðubrot, þar sem brigð-
mælgin, stefnuleysið, hringlið og
leikarahátturinn blasir við allra
augum.
Liggur vegurinn þangað?
spyrjum vér. Vonum og treyst-
um því, að þjóðin snúi við áður
en fram af gilbarminum er hald-
ið. — En fái þetta fólk að ráða
ferðinni, verður æ lengra haldið
á villunnar braut.
Leið þessa „foringja" er ekki
„sú leið, sem til lífsins liggur“.
Ritað í nóvember 1944.
Ferðalangur.
Samfærsla bygggð-
arínnar og dýrtíðar-
málið
í sambandi við afgreiðslu dýr-
tíðarmálsins í haust tóku sósíal-
langdregnar ræður, sem fóru,
mjög á víð og dreif. Hér birtist |
örlítið sýnishorn af ræðu, sem
Einar Olgeirsson flutti 11. októ- .
ber í haust:
„Ég held að raforkunni
verði bezt komið út í sveitirn-
ar þar, sem þær verða þétt-
býlastar og geta þær helzt
orðið það, þar sem mjólkur-
framleiðsla er aðalatvinnu-
vegurinn, og ef við ætlum að
koma raforkunni í sveitirnar,
þá þurfum við einmitt að
hraða því sem mest að um-
mynda búskapinn og koma
honum í það horf, að unnt
verði að færa byggðina sam-
an. Það er ekki heppilegt að
eyða stórfé í það að leggja
vegi og síma inn á afskekkta
bæi, sem hljóta að leggjast í
eyði innan skamms. Það er
sóun á fé, sem kemur niður á
bændum eins og öðrum. Það
er heppilegast að geta leitt
raforku* út f sveitirnar með
tilliti til samfærslu byggðar-
innar og það er hyggilegast að
þetta tvennt verði tekið fyrir
á sama tíma.“
Glöggt er enn, hvað þeir vilja.
Vinir Tímans
Útvegið sem flestir ykkar einn
áskrifanda að Timanum og lát-
ið afgreiðsluna vita um það sem
fyrst.
GLEÐILEGT NÝÁR býð ég öllum
lesendum Tímans fjær og nær, heima
og erlendis. Ég segi „og erlendis",
því að mér er kunnugt um, að Tím-
inn á allmarga lesendur erlendis,
einkum meðal íslendinga í Vestur-
heimi. En því miður er nú af völd-
um ófriðarins alloft vík milli vina.
ÁRIÐ 1944 hefir þegar hlotið ýmis
eftirmæli. Annáll útvarpsins á gaml-
ársdag féll að vísu niður i „guðs
friði“ (kom þó síðar). En prestarnir
hafa mlnnzt gamla ársins í prédik-
unarstólnum og blöðin í áramótahug-
leiðingum flokksforingja og annarra
mætra manna. Þetta var að ýmsu
leyti hagstætt ár, bæði á sjó og landi,
góður afli á vertiðum og heyfengur
hjá bændum. Sauðfé með vænsta
móti í haust, víða lagleg tugga í hlöð-
um og heystæðum. En þjóðin varð
fyrir miklum áföllum á hafinu. Átta
UM VÍÐA VERÖLD geisaði styrj-
öld með sama ofsa og fyrr. Hún er
nú komin á sjötta ár og því orðin
meira en ári lengri en heimsstyrjöldin
fyrri. Þeir, sem héldu, að henni myndi
verða lokið fyrir áramótin, reyndust
of bjartsýnir.
JÓLIN VORU HVÍT að þessu sinni.
í höfuðstaðnum þóttu þau köld, að
minnsta kosti á öllum „hærri stöð-
um“. Ég á þar við landslagið en ekki
yfirvöldin, því að þar sem bærinn er
hæstur; er minnst gagn að hitaveit-
unni, og hún var mörgum ónotaleg
um jólin, því miður. Borgarstjórinn
segir í grein, sem hann skrifaði upp
úr áramótunum, að heita vatnið sé
talsvert minná en búizt var við, og
er þá ekki von, að vel fari. Hann
skýrir þar frá þvi, að hitaveitan hafi
kostað bæinn um þrjátíu milljónir
króna, mest lánsfé. Auk þess hafa
húseigendur lagt fram allmikið fé,
fjTir leiðslur í húsin. Eftlr er svo að
byggja tvo vatnsgeyma á öskjuhlíð
og ýmislegt fleira. En samkvæmt upp-
lýsingum hans hefir hitaveitan nokk-
urn tekjuafgang á meðan kolaverðið
helzt eins og nú er.
ÉG HEFI VERIÐ SPURÐUR, hvort
nokkuð væri því til fyrirstöðu, að
menn skrúfuðu alveg fyrir hitaveit-
una, og tækju upp kolakyndingu eins
og áður, þar sem það er hægt og
heita vatnið er ónóg. Við þessu er
það að segja, að í hitaveitulögunum
er húseigendum gert að skyldu að
nota heita vatnið. En ef vatnið er of
lítið, verðúr sjálfsagt ekkert við því
sagt, þó að út af sé brugðið, enda
ekki sanngirni í slíku.
„BÓKAVINUR" SKRIFAR á þessa
leið: „Nýlega var sagt frá því á prenti,
að íslendingar hefðu keypt bækur
fyrlr átján milljónir króna á árlnu
1943. Ekki veit ég, hvort blöð eru þar
meðtalin. En sjálfsagt hefir ekki verið
keypt minna á árinu, sem leið. Það
var eftirtektarvert, að stærstu blaða-
auglýsingarnar núna fyrir jólin voru
um bækur. Það er því auðsætt, að
bókaútgáfa er sem stendur mjög arð-
Vænleg. En ég fyrir mitt leyti tel,
að eitthvað sé athugavert, ef hægt
er að græða stórfé á bókum hjá svo
fámennri þjóð, sem íslendingar eru.
Það hlýtur að stafa af því, að verðið
á bókunum sé of hátt.--------
ÝMSIR KAUPSÝSLUMENN hafa
tekið sér fyrir hendur, að gefa út
íslenzk fornrit. Er það vissulega lofs-
vert að velja þau til útgáfu fremur
en lélegri bókmenntir. Hitt er aftur
á móti lakara, að það er eins og
Forritaútgáfan hafi dregið sig í hlé
á síðustu árum. En hún er hálfopin-
bert fyrirtæki og átti að selja bæk-
urnar við sannvirði. Því notar hún
ekki tækifærið meðan kaupgeta er
hjá almenningi til að koma sem mestu
af þessum ágætu ritum inn á sem
allra flest. heimili í landinu? Við eig-
um nú orðið marga góða fræðimenn,
til að sjá um slíkar útgáfur. Hvað
dvelur „Orminn langa“?----Önnur
útgáfufélög, sem stofnuð voru fyrir
almenning, eru líka fremur seinvirk
um þessar mundir, hvað sem því
veldur. — — —
EN KAUPSÝSLUMENNIRNIR eru
framtakssamir — og bjartsýnir. Nú
ætla þeir að fara að gefa út íslenzka
alfræðabók (leksikon) í tólf bindum,
og gera ráð fyrir að sú útgáfa kosti
um fjórar milljónir króna. — — —“
BÓKÁHUGLEIÐINGAR bréfritar-
ans eru talsvert lengri en þetta, og
e. t. v. verður eitthvað birt af þeim
síðar. Það er gott, að þjóðin eyði fé
fyrir bækur, eftlr því sem hún hefir
ráð á. Það er meðal annars gott til
þess að vita, hve áhugi almennings
fyrir fornritum hefir aukizt á siðari
árum. Útvarpið og hinir ágætu lesarar
þess eiga sinn þátt í þvi. En útgáfa
úrvalsbókmennta ætti ekki að vera
gróðafyrirtæki fremur en skólafræðsla.
Um bækur, sem gefnar eru út til
dægradvalar eingöngu, kann að gegna
öðru máli. Þær mega vera í sama
flokkl og „bíó“, danslelkir, tóbak og
sælgæti. Ljúkum við svo þessu tali
1 dag.
tugir og þrem betur létu þar líf sitt á
árinu, sem leið. ísléndingar stofnuðu
istar upp þann hátt, aff halda lýsveldi á Þingvelli við öxará.
ungur rithöfundur eða Nóbels-
verðlaunaskáld.
n.
Jóhannes V. Jensen hefir
skrifað bæði margt og mikið,
skáldsögur, ritgerðir, smásögur
og kvæði og ekki verið við eina
fjölina felldur í efnisvali, því
siður einskorðað verk sín við
ákveðinn tima eða stað.
Sumar sögur hans gerast
lengst aftur í tímum forsögunn-
ar, löngu áður en nokkur vörðu-
brot ritaðíra heimildfa finnast
til að átta. sig á, né önnur
sæmllega skýr kennimerki, jafn-
vel sögur um menn, áður en
fræðimennirnir hafa getað
fundið minjar eftir mannlegar
verur, aðrar fjalla um efni vorra
tíma, eða gerast einhvers stað-
ar á milli þessara tveggja endi-
marka tímans, ef svo mætti að
orði komast. Ekki skortir held-
ur margbreytni né ólík sjónar-
mið á þeim stöðum, þar sem at-
burðirnir gerast, því að hann
hefir lagt undir sig rífleg lands-
svæðl 1 þremur helmsálfum til
að finna þeim stað. Oftast hefir
hann þó Danmörku í huga eða
nágrenni hennar, en stundum
líka Ameríku, Indland eða
heimshöfin, eða eins og segir
i kvæði Tómasar:
í huganum fjarlægar hafnlr syngja,
það hvíslar með lokkandl róm:
Rússland, Asía, England og Kína,
Afrika, Spánn og Róm.
m.
Jóhannes Vilhelm Jensen er
fæddur 1 Farsö, litlu sveitaþorpi
I Vestur-Himmerlandl á Vest-
ur-Jótlandl, 20. Janúar 1873.
Faðir hans var dýralæknir, kom-
inn af józkum bændum svo langt
fram í ættir sem rakið verður,
en móðir hans ættuð úr Vendil-
sýslu og „kom með nýtt blóð
inn í ættina". Hann gekk í
barnaskólann í Farsö-þorpi á-
sanit öðrum börnum þaðan og
börnum bændanna úr nágrenn-
inu.
Bernskuminningar Jóh. V.
Jensen hafa orðið honum ó-
venjulega mikils virði. Hann var
svo heppinn að eiga einstaklega
skemmtilegan afa, sem sagði
honum margar sögur. Þessi afi
hans var virðulegur öldungur,
hvítur fyrir hærum, með bogið
nef og gleraugu. Rödd hans var
mild og leyndardómsfull og
hann var sólginn í æsandi sög-
ur af ægilegum og hroðalegum
viðburðum, sögur af draugum og
öðrum yfirnáttúrlegum efnunu
Hann hafði gaman af að segja
frá og spinna þráðinn, þangað
til hárin risu á höfðinu á hon-
um sjálfum, hvað þá heldur á-
heyrendunum, og minnti hann
þó á drenginn í æviiítýrinu, sem
fór út í heiminn til að læra að
hræðast.
„Ég man fyrst eftir mér“, seg-
ir Jóh. V. Jensen, „þar sem ég
skreið á tígulsteinsgólfinu undir
vefstól afa míns og sveiflaði
kljásteinunum. Það þótti mér
tilkomumikil athöfn og nægilegt
viðfangsefni um tima og eilífð“.
Seinna segir hann frá göngu-
för milli bæja í sveitinni, sem
hann fór eitt sinn með afa sín-
um. „Sá eini dagur er eins og
eilífðin I endurminningum mlþ-
um. Þann dag gleymdist tíminn.
Það var sumar, einstakt, án
upphafs og enda, ávallt síðan
óumbreytanlegt".
Þó eru fegurstu og áhrifa-
ríkustu endurminningar hans
frá uppvaxtarárum tengdar
heiðinni eins og hún var þá,
nakin víðast hvar, aðeins á stöku
stað kræklótt og kyrkingslegt
kjarr eða einstaka veðurbarið
tré, óræktuð, hrjóstrug og strjál-
býl. En strjálbýlinu fylgdi meira
frjálsræði en tíðkast, þar sem
fjölmennt er, og þrátt fyrir fá-
tæklegan gróður bjó heiðin yfir
mörgu, sem vakti til umhugs-
unar og örvaði ímyndunaraflið.
Má til dæmis nefna stóran og
merkilegan fornleif&haug, sem
Jóh. V. Jensen sá grafinn upp
og rannsakaðan, þegar hann
var drengur. Fundust þar mikl-
ar fornminjar. Og talið er, að
sumt í ritum Jóh. V. Jensen
eigi rætur sínar að rekja til
þessa atburðar, jafnvel mikils-
verðir þættir i lífsskoðun hans.
Og Jóh. V. Jensen elskar
heiðina sína af heilum huga,
heiðina, eins og hún var. En
Danir eru dugnaðarmenn, eins
og stendur í landafræðinni
okkar, og nú eru þeir komnir
vel á veg með að breyta heið-
inni í skóga og akra, tún og
engi. Og Jóh. V. Jensen metur
framtak og alls konar tækni
mikils, enda hefir hann farið
eftirtektarverðum orðum um
þetta efni:
„Ræktunin (þ. e. ræktun heið-
anna) er stórvirki, þó að það
láti ekki mikið yfir sér og hefir
víðtækari áhrif en aðeins fjár-
hagslegan hagnað........Og þó
að framfarirnar hafi burtu máð
bernskuminningar mínar, þá er
það mér huggun, að börn fram-
tíðarinnar fá að vaxa við nið
nýrra barrskóga, sem ég hafði
enga hugmynd um“.
Jóh. V. Jensen lifði lífinu á
uppvaxtarárunum heima í Farsö
eins og hver annar heilbrigður
sveitadrengur og naut frelsis-
ins úti í náttúrunni. í litlu hefti,
sem nefnist: Kirkjan í Farsö
og gefið var út í Chirago 1903 í
auglýsingaskyni með leiksýn-
ingu á efni úr Himmerlands-
sögunum, lýsiir hann bernsku
sinni skemmtilega. Þar er þessi
kafli:
„Fyrir 19 árum var ég ellefu
ára gamall drenghnokki í sveita-
þorpi austur á Jótlandi, og
næstráðandi í villimannaflokki
þorpsins. Elzti bróðir minn var
foringinn. Ævi okkar var eng-
an veginn mjög frábrugðin ævi
Indíánanna, þó að við hefðum
enga hugmynd um Cooper eða
Defoe. Við áttum í stöðugum
erjum, eins og aðrir villimenn,
við alla fjarskylda kynflokka,
til dæmis drengina frá Svoldrup
eða Svingelbjerg, og við áttum
alveg eins og Indíánarnir fjand-
samleg öfl yfir höfði okkar, sem
við óttuðumst og reyndum að
þóknast. Indíánarnir hinn mikla
anda, en við heimilið og skólann.
En þegar við höfðum fært þess-
um óseðjandi skurðgoðum fórn-
ir okkar, sem voru uppgerðar-
siðprýði heima fyrir og í skól-
anum námsefni, sem við þótt-
umst vera búnir að gera full
skil, en lásum einatt upp af
skrifuðu blaði, sem við höfðum
undir borðinu, tókum við boga
okkar og örvar og hurfum út
á heiðina umhverfis Farsö, auða
og óbyggða.
Úti á heiðinni nutum við ó-
skerts frelsis, og ekki var þar
til ein einasta mergilgróf, svo
að við hefðum ekki sigrast á
lífshættu þeirri, sem fólgin var
í því, að i fleyta sér yfir hana~
á einhverju, sem flotið gat, og-
ekki var þar til eitt einasta tré,
svo að við hefðum ekki klifr-
að upp í efstu greinar þess og
svipast um þaðan.“
En einn góðan veðurdag
kom óþekktur málari til Farsö.
Klæðnaður hans var mjög ævin-
týralegur í augum drengjanna
og hatturinn himinblár. Jóh. V.
Jensen fékk að líta í rissbók
hans og sá þar, meðal ann-
arra furðuverka, mynd af kirkj-
unni í Farsö.. Annað eins lista-
verk hafði hann ekki getað
ímyndað sér að væri hugsanlegt,
og á þeirri sömu stundu hætti
hann að vera , villimannafyrir-
liði, en gerðist í þess stað
dreymandi áhorfandi alls hins
undraverða, sem hvarvetna
mætti augum hans. Hann fékk
sér rissbók eins og málarinn og
fór að teikna, og honum tókst
meira að segja að ná svo miklum
árangri, að það fullnægði að
minnsta kosti honum. sjálfum,
og fyrsta teiknibókin hans veitti
honum meiri gleði en nokkur
hlutur hefir megnað síðan.
Enn í dag hefir Jóh. V. Jen-
sen mikinn áhuga á myndlist og
hefir á síðari árum ritað allmik-
ið um það efni, en hrifning
hans hefir kólnað með árunum
og segir hann sjálfur, að ástæð-
an sé einkum sú, að hann hafi
kynnzt listinni of lítið, en lista-
mönnunum of mikið.
Ekki var málaralistin ein um
áhuga hans á þessum árum, því
að um tima hugsaði hann sér
að verða prestur, síðan véla-
maður eða liðsforingi. Hann
dvaldi í foreldraJhúsium fram
að 17 ára aldri og stundaði nám
hjá sóknarprestinum, en þá fór
hann til Viborgar, settist þar 1
4. bekk latínuskólans og hugsaði
sér nú að verða læknir. Þar tók
hann stúdentspróf 3 árum síð-
ar, 1893.
Ekki undi hann vel ævi sinni
í borginni. Honum þótti þröngt
um sig og saknaði frjálsræðis-
ins heima í Farsö. En þar tók
hann samt að leggja stund á
bókmenntir. í fyrstu las hann
mest verk þýzkra skálda, eink-
um Heines. Síðan tók ha,nn að
lesa bækur Jóhannesar Jörgen-
sens með miklum áhuga, og
ekki aðeins hann heldur og
skólabræður hans líka. „Við
keyptum bækur hans fyrir vasa-
peninga okkar, þó að við yrðum
í staðinn að spára við okkur
tóbak“, skrifar Jóh. V. Jensen
síðar. „Og nú veit ég, hvað það
var í bókum hans, sem við vor-
um honum þakklátir fyrir. Hann
brá nýju ljósi yfir náttúruna.
Hann gaf okkur land okkar á
ný.“
Að loknu stúdentsprófi fór
Jóh. V. Jensen til Kaupmanna-
hafnar, innritaðist í lækna-
deild háskólans og lauk fyrsta
prófi í þeirri grein tveimur ár-
um síðar. En þá hætti hann
námi og hefir síðan eingöngu
gefið sig að ritstörfum.
Hann hafði lítið skotsilfur um
þessar mundir og tókst nú á
hendur að skrifa reyfara í viku-
blað eitt og kallaði sig þar Ivar
Lykke. Þetta starf stundaði
hann í 2 ár, og á þessum tveim-
ur árum skrifaði hann heila
tylft reyfara. _ Starfið var ílla
launað og auk þess miklum
vandkvæðum bundið að fá
kaupið greitt skilvíslega. Tók
hann það ráð einhverju sinni að
fá sér gildan lurk að vopni áð-