Tíminn - 27.03.1945, Blaðsíða 4

4
TÖII W þriðjjMdaginn 27. marz 1945
24. blað
Byggíngcirmál ísl. kvenna
Eftír frú Laufeyju Vílhjálmsdóttur
Það hefir verið hljótt um
byggingu Hallveigarstaða síð-
ustu árin. Stjórn fyrirtækisins
hefir ekki þótt ráðlegt að hefj-
ast handa með húsbyggingu, er
vinna og byggingarefni var og
er svo hátt í verði. En hins veg-
ar verður þörfin fyrir þessa
§tofnun alltaf meiri og meiri.
Þess vegna er nú ráðizt í að taka
þetta byggingarmál upp að
nýju, í þeirri von, að það mæti
meiri samúð og skilningi en ver-
ið hefir til þessa. Það var Banda
lag kvenna í Reykjavík, er fyrst
hreyfði þessu máli. í bréfi, er
Bandalagið sendi víða um land-
ið, er komizt svo að orði meðal
annars: „Þetta er eitt af áhuga-
málum Bandalags kvenna, að
geta komið upp húsi, er gæti
orðið vistarvera fyrir stúlkur, er
dvelja í Reykjavík til náms og
eiga enga ættingja eða kunn-
ingja, er þær geta dvalið hjá“.
Þessi orð sýna, að byggingu
þessari var ætlað að taka á móti
stúlkum, er kæmu ókunnugar
til höfuðstaðarins. Þar áttu þær
að eiga vísa leiðbeiningu og að-
stoð við að koma sér fyrir, hvort
heldur var við nám eða atvinnu.
Til þess var ætlazt og er ætl-
azt, að þarna verði nokkrar í-
búðir og gistiherbergi fyrir
námsstúikur og aðkomukonur,
er dvelja hér um lengri eða
skemmri • tíma. — En brátt
stækkaði markmið þessarar
kvenbyggingar, er síðar hlaut
nafnið ,,Ha!lveigarstaðir“ til
minningar um fyrstu húsfreyju
iands:ns, Hallveigu Fróðadótt-
ur.
í grein, er birtist í einu dag-
blaði bæjarins, fyrir 10 árum,
um þetta húsbyggingarmál, eru
tiifærð nokkur verkefni þess, og
þar sem flest þe'rra, ef ekki öll,
bíða enn úrlausnar, leyfi ég mér
að taka kafla úr fyrrnefndri
grein.
Verkefnin: Vinnuskóli fyrir
ungar stúlkur, er~ lokið hafa
barnaskó'anámi, húsmæðra-
námskeið, leiðbeiningarskrif-
stofa, matsala og gisting fyrir
aðkomukonur, innlendar og út-
lendar, er dvelja í höfuðstaðn-
um um lengri eða skemmri tíma.
Loks, ef naegilegt fé safnast,
smáíbúðir fyrir einhleypar kon-
ur. í sambandi við vinnuskól-
ann er sagt: „Mönnum á að
skiljast það, að hér er um
menningarmál að ræða, starf,
sem á að beinast að þvi að
greiða fyrir ungum stúlkum,
le'ðbeina þeim, vekja- áhuga
þeirra á þarflegum hlutum og
gera þær sjálfbjarga". — Við-
víkiandi kennslu í þjóðlegum
greinum er komizt þannig að
orði: „Það er ætlazt til þess, að
á Hallveigarstöðum fari fram
kennsla í ýmsum þjóðlegum
greinum og verði hún miðuð við
kröfur nútímans og hollustu“.
Þá er minnst á samkomusal
hússins, þar sem kvenfélög
Reykjavíkur og kvenfélagasam-
bönd geti haft fundi sína og
aðrar samkomur: „Fundarsal-
urinn yrði og jafnframt fyrir-
lestrasalur, þar sem fræðandi
erindi yrðu flutt um ýmiss kon-
ar efni. Lestrarfélag kvenna
mun og flytja þangað bókasafn
sitt og barnalesstofu, sem starf-
að hefir síðustu 22 árin til góðs
fyrir bæjarfélagið“. í lok grein-
arinnar segir: „Sumir óttast að
bygging eins og þessi muni
aldrei bera sig. Það sé því að
kasta fé á glæ að styrkja svona
málefiii. Það er að vísu rétt, að
stofnanir, er starfa að almenn-
ingsheill, eiga oft erfitt upp-
dráttar fjárhagslega, en væri
úr vegi að vænta þess, ef við
konur sýnum dugnað við að
koma upp húsinu, að Alþingi og
bæjarstjörn Reykjavíkur legði
fram árlegan styrk til reksturs
og viðhalds stofnuninni? Að vísu
mun mestur hluti byggingar-
innar renta sig strax, svo
sem smáíbúðir, leiguíbúðir á
neðstu hæð, gistiherbergin og
matsalan. Eflaust mun mörg
húsfreyjan kjósa fremur að
leita til Hallveigarstaða, heldur
en eitthvað annað, ef ónægt
rúm er heima fyrir, en ferm-
ing, gifting eða ánnan vina-
fagnað ber að höndum“.-------
Þannig var skrifað fyrir 10
árum, og á líkan veg má skrifa
nú í dág. Húsnæði vantar enn
tilfinnanlega, þar sem kvenfé-
lög og kvenfélagasambönd geta
unnið að hinum margvíslegu á-
hugamálum sínum, er öll, að
meira eða minna leyti stefna að
því að efla hag hinnar íslenzku
þjóðar. í vetur var í blöðum og
útvarpi tilkynnt breyting á
st.arfsháttum Hallveigarstaða til
eflingar byggingarsjóðnum.
Fyrstu árin var safnað með
hlutabréfum, er námu 25,
50 og 100 krónum og nú
fást útleyst, ef eigendur bréf-
anna óska þess, fremur en að
gefa þau byggingarfyrirtækinu,
sem nú á að taka upp að nýju.
Hin nýja fjáröflunarnefnd
Hallveigarstaða, sem skipuð er
fulltrúum frá hinum ýmsu fé-
lögum í Bandalagi kvenna, hef-
ir, e:ns og kunnugt er, birt á-
varp í blöðum og skorað þar á
alla landsmenn, konur og karla,
að'styðja þetta þjóðþrifamál.
íslenzkar • konur! Við eigum
lóð undir Hallveigarstaði á
bezta staðnum í Reykjavík,
lóð, er liggur að þrem götum,
svo-að segja í'hjarta bæjarins,
— Túngötu, Garðastræti og
Öldugötu. Þessi lóð má ekki
standa lengur óbyggð. Það er
ekki tilviljun ein, að bygging-
arfyrirtæki þetta var nefnt
„Kvennaheimilið". Það sýnir, að-
við konur getum ekki óskað
þessari byggingu betri heilla en
þeirra, að hún með tímanum
verði fyrir íslenzka þjóðfélagið
engu minni lyftistöng, heldur en
góða fyrirmyndarheimilið er
fyrir hvern einstakling, er þar
dvelur. Munið, að Hallveigar-
staðir eiga að verða sá minnis-
varðinn, er sýnir samtök og elju
íslenzkra kvenna, sá minnis-
varðinn, er við reisum nú, þeg-
ar þ'jóðin er að stíga fyrstu spor-
in á lýðveldisbrautinni.
U.M.F. Skeíðamanna
í Árnessýslu, milli Hvítár og
Þjórsár, er sveit, er Skeið
heitir. Þar eru fögur býli, reisu-
leg og landið frjósamt.
Mennirnir, sem landið byggja,
eru nátengdir sveit sinni, og
það er óhugsandi að þar falli
jarðir í eyöi.
Og af hverju stafar það?
Grunur minn er sá, að hjá
þeim bændum, sem nú byggja
jarðirnar þar, hafi verið óvenju-
iega góð félagssamtök, og til
sönnunar má nefna, að fyrir ár-
ið 1900 var búið að stofna fé-
lag, er starfaði á svipuðum
grundvelli og ungmennafélög-
in nú á dögum.
Unga fólkið kom saman í
mjög óvistlegu samkomuhúsi.
En þrátt fyrir það, var áhugi
þess mikill á að skemmta sér j
og auka andlega og líkamlegt
atgervi, með fundarhöldum og
gíimubrögðum.
Svo líða árin. Mennirnir vaxa
og það sem meira er um vert,
fé’agslég bróun í sveitinni vex
mjög ört. Úr litla skóla- og sam-
komuherberginu var flutt inn í
"tórt og myndarlegt skóla- og
ramkomuhús.
Skólinn og samkomuhúsið
stendur í miðri sveitinni, stíl-
fögur bygging, snyrtileg að inn-
an sem utan. Þar fer fram
barnafræðsla, unglingafræðsla,
söngæfingar, íþróttaæfingar og
öll félagsleg starfsemi innan
sve'tarinnar.
Örskammt frá skólanum 'er
sundlaug. Þar fer árlega fram
sundkennsla.
Þeir, sem störfuðu mest. á
fyrstu árum ungmennafélags-
Framsóknarvtst
Framsóknarmenn, sem dvöldu
á Englandi, vöndust fyrst
Framsóknarvistinni þar í landi.
Komu þeir svo henni á hér í
Framsóknarfélögunum. Á ensku
heitir hún ProgressiveWhist.Það
er því rétt þýðing að kalla hana
Framsóknarvist á íslenzku. Bú-,
ið er að spila hana í mörg ár hér
í Framsóknarfélögunum og allt- 1
af við vaxandi gengi og vin- ■
sældir, án þess að aðrir tækju :
hana eftir.
Vistin er sérstaklega þægileg
til þess að gera alla þátttakend-
ur í skemmtuninni.
Andstæðingablöðin reyndu
stöku sinnum að hnjóða í þessa
spilamennsku fýrstu árin, en án
árangurs. En ýmsir hafa alltaf
öfundað Framsóknarfélögin af
þessari vist. Og nú eru sumir
þeirra farnir að pukra við að
spila hana í félögum og á ýms-
um klíkufundum. Kalla þeir
hana þá ýmsum öðrum nöfn-
um (félagsvist o. fl.), líklega til
þess að láta minna bera á þessu
ódæði!! Annars bendir þessi
nafnstuldur aðeins á heiguls-
skap þeirra, sem langa til að
herma eftir, en hafa ekki djörf-
ung til þess að gera það fyrir
opnum tjöldum.
Auðvitað er ekkert við því að
segja, þótt vistin sé tekin upp
eftir Framsóknarmönnum, en
það væri óneitanlega myndar-
legra af ~þeim, er það gera, að
hafa djörfung í sér til þess að
kalla vistina sínu rétta nttfni.
V. G.
Fáein orð re^na
skógræktar
ins, eru hættir að taka þatt í
hinni raunverulegu félagsstarf-
semi æskunnar, en það skyldi
enginn ætla, að þeir hafi lagt
árar í bát. Öðru nær. Þeir hvetja
s"ni sína og dætur, sem við
hafa tekið af þeim, með dugn-
aði, atorku og reglusemi í hví-
vetna, svo að til fyrirmyndar er
Þeir, sem fylgjast með star'fi
ungmennafélaganna, hafa marg
oft heyrt þess getið, að á öllum
stærri íþróttamótum ung-
mennafélaganna, hafa menn
frá U.M.F. Skeiðamanna sýnt
fimleika við góðan orðstír og
nú seinast, í sambandi við lýð-
veldishátíðina, sýndu þeir í
hópsýningunni á Þingvöllum.
Það þarf enginn að halda, að
allt það starf, sem þessi fá-
menna sveit hefur áorkað frá
félagslegu og menningarlegu
sjónarmiði, hafi ekki kostað
mikla fórn. En sú fórn hefir
ekki verið færð til einskis. Hún
hefir skaþað borg í byggð, er
traust mun standa.
Sá minnisvarði, sem eitt sinn
hefir verið reistur, verður ekki
niður rifinn.
Hann mun stapda sem talaridi
tákn og hvetja aðra til dáða.
Bjarni Bachmann
Það olli talsverðu uppþoti,
þegar sú hugmynd Rússa að nota
þýzkt verkafólk í stórum stíl
til þess að vinna að viðreisn
Rús.slands eftir stríðið var fyrst
. birt, haustið 1943. En þessi
hugmynd hefir náð að festa
rætur.' „Það er mjög eðlilegt og
. skynsamlegt að nota þýzkan
mannafla til þess að endurreisa
járnbrautir, brýr, borgir og
iðjuver“, sagði rússneski hag-
fræðingurinn Eugene Varga síð-
astliðið haust. Það var einkum
tvenns konar mannafli, er þeir
hugsa sér að nota til slíkrar
þvingunarvinnu. Annar var her-
menn. Fedor Guseff, sendiherra
Rússa í Lundúnum, reifaði þetta
mál við Bandamenn.
Heila þýzka heri, sagði hann,
ætti að senda til Rússlands,
þegar þeir gefast upp. En
Bandamenn eru bundnir af
Genevu-samkomulaginu og geta
ekki á þetta fallizt. Aðrir, er
til greina koma við þvingunar-
vinnu, eru venjulegir borgar-
ar. Það ætti að kvpðja hundruð
þúsunda þýzkra borgara til
vinnu í Rússlandi, segja Rúss-
arnir. í þessa*skylduvinnu hugsa
þeir sér að kveðja heilar stéttir
manna. Hafa þeir í því sam-
bandi nefnt samstarfsmenn
Hitlers, flokksleiðtoga, herfor-
ingja, embættismenn á her-
teknum svæðum, forustumenn
á sviði iðnaðar, kaupsýslu og
fjármála, hryðjuverkamenn og
hjálparmenn þeirra, og alla,
sem hafa haft' erlenda verka-
j menn í þvingunarvinnu eða
jþegið fjármuni eða gripi, stolna
úr öðrum löndum.
Þótt þetta væri gert, myndi
tala þýzkra borgara, er til
þvingunarvinnu yrðu sendir,
auðvitað aldrei verða ýkja há.
En þegar þessu skipulagi væri
komið á, mætti auðveldlega
láta það ná til fleiri, eftir því
sem vinnuþörf Rússanna krefði.
Líkur benda til þess, að það
mætti takast að margfalda tölu
þeirra „seku“ og láta það hug-
tak einnig ná yfir miðstéttirnar,
bændurna, starfsmenn ríkis og
borga og svo auðvitað alla leið-
toga í andlegum málum og þjóð-
félagsmálum, sem "ékki fylgdu
kommúnistískri flokkslínu.
Afnám alls, sem getur verið
„þjóðfélagslega hættulegt",
hefir verið sjálfsagt úrræði í
Ráðstjörnarríkjunum 1 tuttugu
og fimm ár. Á árunum 1939—
1941 voru átta til tólf af hverju
hundraði ibúa í Austur-Póllandi
og Eystrasaltslöndunum skráð-
ir „þjóðfélagslega hættulegir“
og sumir teknir af lífi, en flestir
reknir í útlegð og látnir ganga
í vinnusveitir ráðstjórnarinnar.
Flest voru þessi fórnarlömb
kommúnista úr hinum betur
! settu stéttum landanna, *en í
: þeirra hópi voru einnig mennta-
menn og.vfélagsfrömuðir úr öll-
um flokkum — þar á meðal bæði
sósíalistar og frjálslyndir menn.
Þessi sama saga mun endurtaka
sig í Þýzkalandi, þar sem Rúss-
ar fá við komið, og það í miklu
stærri stíl og af miklu skefja-
lausari harðýðgi.
Með því mun vinnast þrennt
í einu: í fyrsta lagi er það stór-
kostleg hefnd, sem Rússar geta
látið ganga yfir þýzku þjóðina
fyrirv þær misgerðir, sem þeir
hafa orðið að þola af þýzka
hernum. í öðru lagi verður út-
rýmt heilum stéttum, sem
stjórnin í Moskvu álítur orsök
og frumkvöðla að ófriðnum á
hendur Ráðstjórnarríkjunum. í
þriðja lagi bættist Rússum með
þessu að nokkru það manntjón,
er þeir hafa beðið.
En höfuðástæðan til þess að
þeir vilja ryðja þessum stéttum
úr vegi, er þó sú, að þeir vænta,
að röskunin, er þessu fylgdi,
myndi færa mikil völd í hendur
kommúnista — ef ekki nógu
mikil til þess að koma þar á
ráðstjórparríki, þá nægileg til
þess að mynda „þjóðfylkingu“
í hinu nýja Þýzkalandi.
Þeir i Moskvu vilja ekki trúa
því, að slíkar fjöldarefsingar og
brottkvaðningar fjölmennra
vinnuflokka til Rússlands muni
gera „þýzka alþýðu“ þeim frá-
hverfari en ella. Þeir eru sann-
færðir um, að stéttarígurinn
muni verða þjóðerniskenndinni
yfirsterkari. En þar munu þeir
fara villir vegar. Á hinn bóginn
þykir einmitt sýnt, að allri
þjóðinni myndi ofbjóða slíkar
aðfarir, ef úr framkvæmdum
verður, alveg eins og gervallri
pólsku þjóðinni ofbauð fram-'
ferði Rússa og athafnir í
| Austur Póllandi.
Annað atriðið, sem Rússum
|er mikilvægt, eru skaðabæturn-
ar. í október 1943 var látið svo
ummælt:
„Skaðabætur þær, sem Banda-
menn krefjast af Þjóðverjum og
aftaníossum þeirra, munu
^ nálgast 800—1000 biljónir gull-
jrúblna (400—500 biljónir gull-
dollara). Bróðurparturinn af
'því á að falla Ráðstjórnarríkj-
unum í skaut“.
En höfundur hefir sjálfur séð,
hve fjarri öllu lagi það var að
láta sér detta í hug, að hægt
væri að ná saman slíkri ógnar-
fjárhæð. Hann fer því að benda
á ýmsar peningalindir. í fyrsta
lagi þýzkar inneignir vestan
hafs, áætlaðar 1200 miljónir
gulldollara. í öðru lagi þjóðar-
auð Þjóðverja og bandaþjóða
þeirra, þótt þann auð sé aðeins
í að takmörkuðu leyti hægt að
! flytja milli landa. Og í þriðja
lagi framleiðsluvörur Þjóðverja.
I En það, sem allir ráðamenn í
Moskvu eru einhuga um, er að
j soga til sín eins mikið af
skaðabótunum og unnt er. |>eir
vilja láta Ráðstjórnarríkin eiga
forgangskröfu til þessa fjár. Og
vilji þeirra í þessum efnum hefir
' verið orðaður á þá leið, að lífs-
i kjörin í hinu sigraða Þýzkalandi
megi ekki verða betri heldur en
í innrásarhéruðum Rússlands.
Það, sem verður umfram það,
skal renna til skaðabótanna.
Það hafa komið ýmsar tillög-
ur fram um skógrækt, sem vert
er að gefa gaum og styðja. Þórir
Baldvinsson hefir t. d. flutt eina
ágæta: að láta lifandi tré vaxa
við grafir látinna ástvina í stað
alls grjótsins, sem þangað hefir
verið siður að dyngja.
Tillaga hefir komið fram um
einn allsherjar skógræktardag
að vorinu, þar sem öll þjóðin
helgaði sig skógræktinni. Er
efamál hvort 17. júní væri bet-
ur varið á annan hátt. Sumir
munu segja, að þá eigum við að
tala, syngja og sýnast. En er það
meiri hátíð en að halda hana
í verki? Hátíð, sem sé helguð
fegrun fósturjarðarinnar. Líka
mætti skipta deginum. Vinna
fyrrrt hluta hans að skógrækt,
en eyða síðari hlutanum við
annan fögnuð.
í sambandi við lýðveldiskosn-
ingarnar í fyrra var stofnað til
Landgræðslusjóðs. Talsvert fé
safnaðist. Og var aðalverkefni
nýafstaðins aðalfundar Skóg-
ræktarfélags íslands, að semja
fyrir þennan sjóð’skipulagsskrá.
Talið er að í Skógræktarfélaginu
séu nú um 4000 manns. En mik-
ið af þessu fólki mun hafa verið
smalað inn í félagið af áhuga-
sömum mönnum. Þykir mörgum
varla fært að neita um 10 krón-
ur (og fá líka allstórt rit fyrir
þær), þegar vinsælir og góðir
menn koma til þeirra, enda
sjá máske líka bjarma upp af
góðu málefni, þar sem skóg-
ræktin er, þótt áhuginn sé tak-
markaður. Vitnar það um áhug-
ann, að á aðalfundi félagsins
mættu aðeins örfáir menn af
þessum 4000 skráðu félögum.
í skipulagsskrá Landgræðslu-
sjóðs var sett, að í stjórn hans
skyldi vera stjórn Skógræktar-
félagsins, skógræktarstjóri og
sandgræðslustjóri — sjö menn
alls. Ugglaust eru þetta allt á-
hugasamir menn um skógrækt
og er það vel farið, þar sem í
skipulagsskrá Landgræðslusjóðs
stendur líka, að aðalhlutverk
hans skuli vera að klæða landið
skógi. En breytingatillaga kom
fram, um að skipa stjórnina að-
eins fimm mönnum: skógrækt-
arstjóra, sandgræðslustjóra, ein-
um frá Skógræktarfél. íslands,
einum frá Búnaðarfélagi ís-
lands og einum frá U. M. F. í. En
engan byr fékk þessi tillaga hjá
hinum örfáu fundarmönnum,
sem töldu sig, eða stjórn félags
síns þá útvöldu.
Bak við Búnaðarfélagið stend-
ur bændastéttin sem heild. En
eins og allir vita eru það bænd-
ur, sem aðallega rækta og prýða
landið, þótt fyrir skógræktinni
þyrfti áhugi þeirra allmargra að
glæðast ennþá.
í Ungmennafélági íslands eru
um tíu þúsund félagsbundnir
æskumenn um land allt. U. M.
F. í. er sá félagsskapur (þegar
frá eru skilin hin ungu skóg-
ræktarfélög), sem jafnan hefir
mest og bezt vakið og glætt
áhugann fyrir skógrækt.
í Borgarfirðinum og víðar, t.
d. í Borgarnesi, þar sem mest
safnaðist hlutfallslega í Land-
græðslúsjóðinn voru það ung-
mennafélögin og forgörigumenn
ungmennafélaganna, sem bezt
gengu fram í söfnuninni.
Bændastéttin og ungmenna-
félögin, ásamt Skógræktarfé-
laginu og tveim starfsmönnum
ríkisins, sýndust tilvaldir aðilar,
er stæðu að baki Landgræðslu-
sjóði. Þar með stóð hann miklu
nær en nú, að vera orðinn sjóð-
ur þjóðarinnar og þó einkum
þeirra, sem í orði og verki vilja
gre»ða og klæða landið.
En vonandi stækkar og eflist
Landgræðslusjóður, þó að tekizt
hafi svona til, að hann sé gerður
sem næst að sjóði eins félags,
sem er heldur smátt ennþá i
hlutfalli við þjóðina i heild og
enn smærra, þegar litið er til
þess, hve áhugamennirnir þar
vi’rðast fáir.
Hugmyndin mun vera að nota
Landgræðslusjóðinn fyrst um
sinn til þess að auka plöntuúpp-
eldið. Er mikil þörf á að það
verði stórum aukið. Ætti ríkið
að leggja miklu meiri krafta í
þá starfsemi heldur en nú er.
Væri nær að skrifa einhvers
staðar heldur minna á vegum
ríkisins, heldur en nú tíðkast,
en losa þar menn — og launa
við að ala upp trjáplöntur.
Plöntur hafa nýlega verið aug-
lýstar til sölu á vegum skóg-
græðslu ríkisins. En verð þeirra
er óhæfilega hátt, svo að það
hlýtur að tefja mjög fyrir ^kóg-
ræktinni meðal þeirra, er minni
hafa fjárráð. Þótt vinnuafl sé
nú dýrt, sýnist það geta verið
álitlegur gróðavegur að rækta
trjáplöntur og selja í skjóli verð-
lágs skóggræðslu ríkisins.
En til þess að skógræktinni
geti farið verulega fram er eitt
stærsta skilyrðið, að rækta nóg
af gcðum trjáplöntum og láta
almenning svo fá þær með mjög
vægu verði.
Annað er þó ennþá meira áríð-
andi og það er að vekja áhuga
æskunnar fyrir að „koma græn-
um skógi að skrýða, skriður ber-
ar, sendna strönd.“
En að slá á útrétta hönd æsk-
unnar, sem stýrt er af vorhug
henrvr til drengilegra dáða —
það er ekki framsókn lífsins.
V. G.
Nokkrir þættir
sj;í va riitvrgsinála
(Framhald af 3. síðu)
þeirra fjármuna getur orðið ó-
skemmtilega löng, þegar aug-
ljóst er orðið, að ekki má beita
skattalögunum við auðugasta
félag landsins — með vissum í-
vilnunum þó!
Þá hafa og ýmsir haft við
orð, að nú sé tækifærið til þess
að knýja á starfandi olíufélög
um að koma upp olíugeymum —
nota lögin til þess að þröngva
Olíuverzlun íslands eða Shell til
að setja oljugeyma í verzlunar-
staði þá og sjóþorp, sem ekki
hafa þá áður, — gegn því að
skipta yið það félag, sem fram-
kvæmir slíkt.
Þetta virðist mér undarleg
méinloka. Ekkert félag, sem
aðstöðu hefir til að sjá hag
sínum borgið á líkan hátt og
olíufélögin, ræðst i kostnaðar-
samt mannvirki, án þess að
tryggja sér endurgreiðslu þess.
Kostnaðarverð geymanna
hljóta félögin því að leggja á
olíuverðið og láta kaupendur
borga það — máske á nokkuð
löngum tíma.
Olíusamlögin verða að við-
hafa sömu aðferð, með þvi að
ætla hæfilega álagningu á olí-
una fyrir afborgun og viðhaldi
geymanna. En sá er munurinn,
að samlögin eignast á þann hátt
sjálf geymana — og ættu að
eignast nokkurn sjóð að auki.
Samlögin hafa líka betri að-
stöðu en olíufélögin, því að þau
eiga að geta tryggt sér viðskipti
allra olíunotenda á samlags-
svæðinu.
Útgerðarmenn eiga fyrst . og
fremst að leggja~~kapp á að
stofna olíusamlög og byrja á
því að koma upp geymunum,
þar sem nokkur tök eru á því.
Olíugeymarnir eru ávallt verð-
mæt eign.
I Það er alls ekki ófrávíkjanlegt
^skilyrði, að væntanleg olíu-
; samlög kaupi olíu beint erlendis
frá, — þótt slíkt væri máske
æskilegast.
Fari svo, að starfandi olíufé-
lög verði um of ásælin á olíu-
verðið, verður fíkisvaldið að
koma til skjalanna og fram-
kvæma vilja þingsins 1943 um
byggingu allsherjar oliugeyma
og kaup tankskipa.
Franih.
Nvír katmendur
Nýir kaupendur að Tímanum
geta fengið síðasta jólablað
Tímans ókeypis, meðan upp-
lagið endist, láti þeir afgreiðsl-
una vita að þeir óski þess.
í jólablaðinu er mjög margt
læsilegt: skáldsögur, ferðasög-
ur, kvæði og ýmsar frásagnir,
greinar og myndir. — 64 bls.
alls,
Vlnniff ötullepa fyrir
Timann.