Tíminn - 15.06.1945, Blaðsíða 6

6
TÍMrNTV, föstndagmm 15. |uní 1945
44. blað
Mmningarorð:
Sígríður
á Smyrlabjörgnm.
Sigríður Hálfdánardóttir, fyrr
húsfreyja á Smyrlabjörgum í
Suðursveit, andaðist 23. apríl
síðastl. í hárri elli, var fædd í
Odda á Mýrum 6. júní 1853 og
skorti því sex vikur á annað ár
hins tíunda tugar.
Foreldrar hennar voru þau
Ingunn Sigurðardóttir og Hálf-
dán Jónsson, er þá bjuggu í
Odda. Sú jörð er nú og hefir
verið nokkra áratugi í eyði vegna
vatnaágangs.
Meðal systkina Sigríðar, þeirra
er til aldurs komust, voru þau
Ari hreppstjóri á Fagurhólsmýri
í „Öræfum, Vilborg húsfreyja í
Holtinn á Mýrum og Jón bóndi
í Flatey í sömu sveit. Náðu þau
öll háum aldri, en eru öll látin
fyrir fáum árum.
Vorið 1880 giftist Sigríður Jóni
Jónssyni á Smyrlabjörgum, og
tók þá þar við búsforráðum.
Var heimili hennar þar upp frá
því eða í 65 ár. Börn þeirra
hjóna, Sigríðar og Jóns, voru 10.
Af þeim dóu á unga aldri fjögur,
og einn sonur liðlega tvítugur,
en á lífi eru hin fimm. Þau eru:
Ingunn, ekkja Gisla Bjarna-
sonar bónda á Uppsölum, Vil-
borg, húsfreyja á Smyrlabjörg-
um, gift Einari Einarssyni bónda
þar, Jóhanna, húsfreyja í Borg-
arhöfn, gift Guðm. bónda Jóns-
syni, Jón, bóndi á Smyrlabjörg-
um ,kvæntur Lússíu Þórarins-
dóttur frá Breiðabólstað, og
Sigurbjörn, smiður í Reykjavík.
Heimilið á Smyrlabjörgum var
því alltaf fjölmennt, og því ærið
starf, sem á herðum húsráð-
endanna hvíldi, og -ekki síður
húsfreyjunnar en bóndans,
kom þar og til greina mikill
gestagangur, en gestrisni var
ein þeirra dyggða, sem þar var
ætíð í háVegum höfð, bæði með-
an Sigríður var húsráðandi og
síðan.
Mann sinn missti Sigríður
fyrir 23 árum, eftir meira en 42
ára sambúð. Að honum látnum
hélt hún áfram búrekstri um
mörg ár með sonum sínum. Jón
á Smyrlabjörgum, maður Sig-
ríðar, var konu sinni samhentur
um allt. Hjálpsemi þeirra og
góðgirni til alls og allra er al-
kunn. Þau voru bæði sem ann-
að ætíð tilbúin að rétta þeim
hjálparhönd, sem hennar
þurftu, og fylgdi þar hugur
hönd.
Við, sem nú erúm miðaldra
eða yngri, þekkjum ekki nema
af frássögn þá milku erfiðleika,
sem áratugurinn 1880 til 1890
lagði á herðar feðra okkar og
mæðra, fyrir sakir hárðinda' frá
náttúrunnar hendi, og þungrar
farsóttar, er geysaði snemma á
þeim áratug. Aldrei siðan hefir
verið við eins mikla erfiðleika
að etja hér á landi. En sú kyn-
slóð, sem þá var á bezta skeiði,
var alin upp við þrautseigju,
sjálfsafneitun og harðan kost á
margan hátt, enda komst hún
út úr erfiðleikunum með meiri
sigri en ætla mætti.
Frumbýlingsár þeirra Smyrla-
bjargahjóna lentu í þeim hluta
þessa áratugs, sem þyngstur
var, en ekki létiji þau bugast,
þrátt fyrir stóran barnahóp til
að framfæra. Sigríður var hisp-
urslaus og drengileg í fram-
komu, var drengur góður, eins
og Njála segir um Bergþóru, og
það hygg ég, að hana hefði
hvorki skort kærleika né áræði
til þess að fylgja manni sínum
inn í hvers konar erfiðleika og
lífsháska, eftir því sem atvikin
hefðu að höndum borið.
Sigríður á Smyrlabjörgum var
mikil trúkona, bæði í meðlæti
og andbyr, guðstrú hennar hef-
ir án efa verið hið sterka afl,
sem hún var ætíð viss um að
geta leitað til og fengið frá
aukinn þrótt. Slíkt veganesti
vildi hún ekki láta börn sín né
aðra fara á mis við, heldur sýna
þeim í því fullkomna fyrirmynd
og sanna með reynslu sinni,
hversu einlæg trú var mikilvægt
afl fyrir hvern og einn. Sigríður
var heilsuhraust fram á efstu
ár sín, og tók mikinn þátt í öllu
því, sem fram fór á heimilinu
framundir nírætt, einnig eftir
að hún hafði sleppt búsforráð
um, en allra síðustu árin var
hún. þrotin að kröftum, bæði til
sálar og líkama, en naut þá
góðrar aðhlynningar og hjúkr-
unar í höndum tengdadóttur og
sonar og barna þeirra. Hún vann
meðan dagur var, og hlíföi sér
hvergi í dagsins önn.
Ævikvöld hennar var hið frið-
sælasta á þvi heimili, sem notið
h^fði krafta hennar og umsjár
í hálfan sjöunda tug ára.
Börn hennar og aðrir vanda-
menn vildu bera hana á hönd-
um sér og létta henni byrðarn-
ar sem mest, þegar hennar eigin
kraftar voru að þrotum komnir.
Allir vinir hennar og vanda-
menn biðja henni allrar bless-
unar á hennar nýja starfssviði,
og þakka henni langa og góða
samfylgd. J.
I
Nokkur orð um
forsetakjörið
(Framhald aj 3. síðu)
starf fyrir landið. Hitt þykir
mér með ólíkindum, að ég hefði
nokkuð fremur séð ástæðu, til
þess að fara dult með, þótt ég
hefði verið annarrar skoðunar
um þetta.
Ég hefði aldrei byggt afstöðu
mína um forsetavalið á slíkum
forsendum, að ég þyrfti að fara
huldu höfði þess vegna.
Morgunblaðið segir, að þrír
flokkar hafi að frumkvæði Sjálf-
stæðisflokksins komið málum
svo, að Sveinn Björnsson .hafi
verið sjálfkjörinn. Um þetta er
nú það að segja, aÖ Framsókn-
arflokkurinn hafði gert sam-
þykkt um að styðja Svein
Björnsson, áður en flokkurinn
heyrði nokkuð frá Sjálfstæðis-
mönnum í því efni. Þe'tta er nú
kannske ekki stórt atriði og
ekkert nýstárlegt, þótt Mbl. halli
frásögn með þessu móti. En
þessi málflutningur blaðsins
sýnir þó glöggt, hvernig blaðið
hefir orðið að láta undan síga
fyrir almenningsálitinu um val
forseta. Nú er um að gera að
halda því fram, að Sjálfstæðis-
flokkurinn hafi haft forustuna
um val Sveins Björnssonar í vor.
Minna má ekki gagn gera. Öðru
vísi mér áður brá. Þetta er nú
raunar ekkert einsdæmi um af-
stöðu Morgunblaðsins. Blaðið er
orðið frægt fyrir kollsteypur
þessarar tegundar og með hverri
kollsteypu minnka áhrif blaðs-
ins á hugsandi menn.
Morgunblaðið telur sig nú ekki
geta lengur undir því risið, að
Sjálfstæðisflokkurinn vildi ekki
sem heild styðja að kjöri Sveins
Björnssonar vorið 1944. Þetta
geta menn skilið. En væri samt
ekki betra fyrir blaðið að láta
málið liggja í þagnargildi en að
leggja af stað með þá skáld-
sagnagerð, sem ég hefi nú gert
nokkur skil.
Samvínna og lýðræði
Þér skuluff lesa þessa bók.
Á 14. þingi sambands sam-
vinnufélaganna í Bandaríkjun-
um — The Cooperative League
— sem haldið var í Chicago
dagana 8.—13. okt. f. á., hélt
James Peter Warbasse, fyrrver-
andi forseti The Cooperative
League, ræðu um alþjóðasam-
vinnu. Sú ræða var athyglisverð
á ýmsa lund. Fara hér á eftir
nokkrir lauslega þýddir kaflar
úr ræðu mr. Warbasse:
„Vér getuip eigi talað um al-
þjóðahyggju án þess að ræða
um lýðræði. Heimurinn er orð-
inn svo iítill vegna hinna greiðu
samgangna og hraðfará farar-
tækja, að lýðræði hjá einstökum
þjóðum eða í einstökum lönd-
um, er í rauninni ekki mögulegt
lengur. Allir menn eru nágrann-
ar. Lýðræðið mun að engu verða
í hverju því landi, sem hefir ein-
ræðisríki fyrir nágranna. Lýð-
ræðið í þessum litla heimi verð-
ur að ná til allra landa og allra
þjóða.
Sama máli gegnir um fjár-
hagslega velgengni. Velgengni
verður ekki lengur bundin við
hina fáu. Það væri hörmuleg
ógæfa að halda áfram h.inum
gömlu aðferðum stórveldastefn-
unnar að undiroka sumar þjóð-
ir og láta menn í sumum lönd-
um vinna sem þræla til þess að
einstakar þjóðir geti búið við
auðsæld og velgengni. Engin
áætlun um frið í heimin-
um er þess virði, að henni sé
gaumur gefinn, nema hún miði
að hagsæld og friði fyrir allar
þjóðir. Gamli stórveldadraum-
urinn um halda einni þjóð í fá-
tækt og þrældómi til þess að
önnur þjóð geti notið frelsis og
hagsældar' ætti ekki lengur að
geta komið til greina.
Þýðing þessa er djúp og víð-
tæk. Þriðjungur mannkynsins
er hvítur, en tveir þriðju þess
eru litaðir. Hinir hvítu, eins og
t. d. Þjóðverjar Hitlers, hafa lit-
ið á sig sem yfirstétt. Þó hafa
þeir fengi siðfræði sína, menn-
ingu, trú og heimspeki að veru-
legu leyti frá hinum lituðu kyn-
þáttum. Hinn hvíti kynþáttur
hefir ekki aðeins litið á sig sem
yfirstétt. Hann hefir einnig
greinilega sýnt skoðun sína í
verki. Hann hefir sýnt hinum
litaða kynþætti bæði óréttlæti
og mannúðarleysi. Hinn hvíti
maður hefir móðgað og auð-
mýkt hinn litaða mann og beitt
hann brögðum í fjármálum. Að-
ferðir þær, sem hann hefir beitt
hafa oft og einatt bent til þess,
að hann stæði skör lægra.
Áletrunin „Hundum og Kínverj-
|um bannaður aðgangur“ hefir
ekki aðeins móðgað margan
menntaðan Kínverja, heldur
hefir hún og móðgað heila þjóð.
Arðrán og þrælkun hinna lituðu
manna, kvenna og barna, til
þess að gera hina hvítu ríka, er
svartur blettur í sögunni.
Þessa munum við einhvern
tíma gjalda.....
Japan hefir byggt upp iðnað
sinn á fullkominn hátt. Vér höf-
um séð hverju Japanar hafa á-
orkað. Risaþjóðirnar, Indland
og Kína, eru að byggja upp sinn
iðnað.. Stærstu stálverksmiðjur
brezka heimsveldisins eru nú í
Indlandi en ekki í Englandi.
Indverjar eiga og stjórna hinum
miklu Tata stálverksmiðjum.
Einu sinni var dánartalan
miklu hærri á meðal hinna lit-
uðu kynþátta en hjá hinum
hvítu. En dánartalan er nú
lækkandi hjá hinum lituðu.
Hinum lituðu fjölgar miklu
meira en hinum hvítu. Vera má,
að eftir tvær kynslóðir verði
’hlutfallið á milli hvítra manna
og litaðra orðið eins og einn á
móti sex. Ef til vill hafa hinir
lituðu þá lært aðferðir hinna
| hvítu....
Vegna barna vorra cig barna-
barna þurfum við að taka lýð-
ræðið alvarlega. Fyrst verðum
við að læra hvernig við eigum að
framkvæma það heima og síð-
an að vinna að útbreiðslu þess
annars staðar. Við megum ekki
varðveita það handa okkur, en
neita nágrannanum um það.
Hér er það samvinnan, sem
bendir á þá leið, er halda skal. ..
Hinn fjárhagslegi ávinningur er
ekki aðalatriðið við samvinnuna.
Megin þýðing hennar liggur í
því, að hún bætir sambúð
manna, að hún veldur því, að
menn koma betur fram við með-
bræður sína og að hún temur
mönnum lýðræðishugsun og
jafnréttiskennd. JLýðræðishugs-
un samvinnunnar er ekki bund-
in við einstakar þjóðir eða kyn-
þætti. Hún nær jafnt til allra.
Aukinni fjárhagslegri velgengni
þarf að fylgja betra líf.
Skrá yfir aðalniðurjöfnun útsvara í Reykjavík fyrir
árið 1944, liggur frammi almenningi til sýnis í skrif-
stofu borgarstjóra, Austurstræti 16, frá 12. til 25. júní
næstkomandi, að báðum dögum meðtöldum, kl. ‘—12
og 13—17 (þó á laugardögum aðeins kl. 9—12).
Kærur yfir útsvörum skulu sendar niðurjöfnunar-
nefnd, þ. e. í bréfakassa Skattstofunnar í Alþýðuhús-
inu við Hverfisgötu, áður en liðinn er sá frestur, er
niðurj öínunarskráin liggur frammi, eða fyrir kl. 24
mánudlaginn 25. júní næstkomandi.
Þennan tíma verður formaður niðurjöfnunamefnd-
ar til viðtals í Skattstofunni virka daga, aðra en laug-
ardaga, kl. 17—19.
Borgarstjórinn í Reykjavík, 11. júní 1945.
IS.jarni Benediktsson.
rvvy'T"y
♦ ÚTBREIÐIÐ TIMANN ♦
Samband ísl. samvlnnufélafia.
SAMVINNUMENN ATHUGIÐ:
Stefna samvinnufélaganna er skuldlaus verzl-
un og sanngirni í viðskiptum.
Ullarverksmidjan
Gefijun
framleiðir fyrsta flokks vorur.
Spyrjið því jafnan fyrst eftir
Geíju
00
narvorum
þcgar yður vantar ullarvörur.
Skinnaverksmið j an
Iðunn
framleiðir
SÚTUÐ SKUVN OG LEÐUR
ennfremur
hina landskunnu
Iðunnarskó
Þurrkaffur og pressaffur
SALTFISKUR
ódýr og góður, í stærri og
minni kaupum.
Hafliði Baldvinsson
Sími 1456. — Hverfisg. 123.
I
GÆFAN
fylgir trúlofunarhringum
frá
SIGURÞÓR, HAFNARSTR. 4.
Sendið nákvæmt mál.
Sent mót póstkröfu.
KVENUNDIRFÖT
I
NÁTTKJÓLAR
J
NÆRFÖT
á fullorðna og börn.
H. Toft
Skólavörffustíg 5. — Sími 1035.
)
Vinnið ötuUega fgrir
Tfmann.
/