Tíminn - 22.06.1945, Síða 1

RITSTJÓRI:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON.
ÚTGEFPANDI:
FRAMSÓKNARFLOKKURINN.
Slmar 2353 oe 4373.
PRENTSMIÐJAN EDDA h.í.
RITSTJ ÓRASKRIFSTOFDR:
EDDIJHÚSI. Llndargötu 9A.
Símar 2353 oB 4373.
AFGREIÐSLA, INNHEIMTA
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA:
EDDUHÚSI, Lindargötu 9A.
Sími 2323.
29. árg.
Reykjavík, föstudaginn 22. júni 1945
46. blað
Kaupíél. Stykkishólms minn-
ist 25 ára aímælis síns
Þriðjudaginn 19. júní var hinn regnbogaliti fáni samvinnu-
manna dreginn að hún á verzlunarhúsi kaupféiagsins í Stykkis-
hólmi í tilefni af 25 ára afmæli félagsins. Aðalfundur var ný-
byrjaður og var þar saman komin öll stjórn félagsins, endur-
skoðendur og deildarfulltrúar auk margra annarra, karla og
kvenna, víðsvegar að af félagssvæðinu, sem komu til að taka
þátt í afmælisgleðinni.
Afmællshátiðin hófst kl. 6 að
kvöldi með sameiginlegu borð-
haldi, þar sem margar ræður
voru fluttar og sungið af miklu
fjöri. Að því loknu flutti Ólafur
Jóhannesson lögfræðingur er-
indi um samvinnumál, en Stefán
Jónsson námsstjóri, sem er for-
maður félagsins, talaði þvi næst
STEFÁN JÓNSSON,
formaður Kaupfél. Stykkishólms.
og rakti í ýtarlegu og greinar-
góðu erindi þróun kaupfélagsins
undanfarinn aldarfjórðung og
þær framtíðarvonir, sem við
það eru tengdar. Á milli erind-
anna og á eftir, söng Karlakór
Stykkishólms, en lúðrasveit lék
nokkur lög. Að lokum var dans-
að fram eftir nóttu.
Veturinn 1919—1920, sem al-
mennt er kallaður snjóavetur-
inn, var hafinn undirbúningur
að stofnun kaupfélags um, þær
sveitir Snæfellsness og Dala-
Nefndunum
fjolgar enn
Sá dagrur líðnr nú varla, aS
ríkisstjórnin ungi ekki út nýrri
nefnd. í seinustu viku var skýrt
frá þremur nýjum nefndum hér
í blaðinu. Síðan hefir orðið
kunnugt um þrjár nefndir til
viðbótar.
Ein þessara nefnda mun vera
& förum til Brctlands, og er
það talið erindi hennar, að
undirbúa skipakaup. í nefnd-
inni eru Ilelgi Guðmundsson
bankastjóri, Gunnar Guðjóns-
son skipamiðlari og Oddur
Helgason útgerðarmaður. Nefnd
þessi er algerlega óþörf, þar sem
sendiherrann og sendiráðið er
alveg einfært um þessi störf.
Þá er nýlega komin frá Ame-
riku þriggja manna nefnd, sem
fór til Ameríku til að athuga
um kaup á togurum.- Voru í
henni Aðaistelnn Pálsson, Haf-
steinn Bergþórsson og Pétur
Sigurðsson. Sagt er að nefndin
hafi farið fyllstu erindisleysu,
enda hafi það verið sýnt fyrir-
fram.
Loks hefir stjórnin skipað sex
manna nefnd til að gera tillög-
ur um þörf atvinnuveganna fyr-
ir sérlærða menn, en þetta er
eitt af þeim verkefnum, sem ný-
byggingaráði var ætlað.
Þótt þær nefndir, sem stjórn-
in hefir skipað, skipti nú orðið
tugum, mun ekki verða hægt að
réttlæta skipan neinnar þeirr-
ar, því að hlutaðeigandi opin-
berir starfsmenn hefðu getað
innt þau af höndum. Eina upp-
skeran er aukið sukk og útgjöld
rfklsins, sem voru þó vissulega
nóg fyrir.
Slik eru verk stjórnarinnar,
sem lofaði að fækka nefndum!
sýslu, sem verzlun sækja til
Stykkishólms.
Margir góðir og gegnir menn
urðu til þess að leggja þessu
framfaramáli liðsinni, en aðal-
forgöngumaðurinn var séra Ás-
geir Ásgeirsson fyrrum prófast-
ur í Hvammi í Dölum, er þá var
SIGURÐUR STEINÞÓRSSON,
kaupfélagsstjóri.
sóknarprestur í Helgafells-
prestakalli.
Ferðaðist hann sveit úr sveit
í hinni verstu ótið og ófærð, hélt
fundi og vann að stofnun fé-
lagsins af dæmafáu þolgæði og
dugnaði.
Mun þess brautryðjendastarfs
ætíð minnst með virðingu og
þakklæti.
Að undirbúningi loknum var
félagið löglega stofnað og voru
stofnendurnir 152 að tölu.
Þótt kaupfélagið sé stcjfnað
síðla vetrar 1920, hóf það þ'ó ekki
verzlunarstarfsemi fyrr en all-
löngu síðar, eða á árinu 1923.
Mun margt hafa borið til að svo
varlega var í sakirnar farið, og
þá fyrst og fremst margháttaðir
erfiðleikar í fjármálum og við-
skiptamálum, sem flutu í kjöl-
far heimsstyrjaldarinhar fyrri.
Þegar að því kom að félagið
byrjaði vörusölu, réðist til þess
sem framkvæmdastjóri ungur
og mannvænlegur Þingeyingur,
Sigurður Steinþórsson frá Litlu-
Strönd í Mývatnssveit, og var
það fyrir atbeina Hallgríms heit-
ins Kristinssonar, sem þá var
forstjóri Sis. Sigurður hefir því
verið framkvæmdastjóri félags-
ins í tuttugu og tvö ár. Hann
he'fir helgað því alla starfsorku
sína og undir hans umsjá hefir
það blómgazt og dafnað, svo að
nú er það meðal stærstu og öfl-
ugustu kaupfélaga hér á landi,
enda mun leitun á mönnum,
sem gegna trúnaðarstörfum í
þágu almennings, er njóti meira
trausts og vinsælda en Sigurð-
ur Steinþórsson.
Hin fjárhagslega ’ aðstaða
Kaupfélags Stykkishólms er nú
orðin örugg og traust, og má í
því sambandi geta þess, að sjóð-
irnir, ásamt inneignum félags-
manna, eru alveg fullnægjandi
rekstursfé fyrir þetta stóra
kaupfélag. Sem dæmi um það
hversu viðskiptaveltan hefir
aukizt, skal á það bent, að
fyrsta starfsárið (1923) namhún
rúmlega 100 þúsund krónum,
en hins vegar sex miljónum
síðastliðið ár.
Auk aðalverzlunarinnar í
Stykkishólmi hefir kaupfélagið
útibú eða vöruafhendingu á
eftirtöldum 6 stöðum:
1. Grafarnesi,
(Framhali á S. xíöu)
Oíbeldí og lögleysur kommúnísta
TURNARNIR I RURMA
Mynd þessi er frá hersýningu í Burma og sést Mountbatten lávarður vera
að ávarpa hermenn sína. Það, sem vekur þó mesta athygli á myndinni
eru hinir sérkennilegu turnar, er þtt raunar séu þeir að útliti ólíkir.
byggingarstíl íbúanna i Burma, þóar sjást og báðir eru sérkennandi fyrir
Bændur herða sóknína fyrír
raiorkulagafrumv. og áburð-
arverksmiðjumálínu
Alyktamr frá þremur bændafundum.
Sjjötíu menn haia verid reknír úr
léiaginu og kaupfélagsstjénnn hef-
ir verid rekinn fyrirvaralaust
Um ekkert er meira rætt um þessar mundir en ofbeldisverk
kommúnista í Kaupfélagi Siglfirðinga. Þau hafa sannað mönn-
um betur en nokkuð annað, að hér er að verki fullkominn of-
beldisflokkur, sem svífist einskis og metur einskis reglur og
starfshætti lýðræðisins. Fyrir honum vakir það eitt að ná völd-
um og halda þeim með hvers konar ráðum, jafnt óleyfiiegum
og leyfilegum, ef þau aðeins gagna honum í valdabaráttunni.
Þeim, sem ekki hefir verið þetta ljóst áður, dylst það áreið-
anlega ekki eftir atburðina í Kaupfélagi Siglfirðinga.
Saga þessara atburða er í höfuðatriðum þessi:
Vorhátíð Framsókn-
armanna á Austur-
landí
Eins og að undanförnu halda
Framsóknarfélögin á Austur-
landi vorhátíð í Hallormsstaða-
skógi sunnudaginn 8. júlí.
Kvöldið áður verður kvikmynda-
sýning og sennilega ýms fleiri
skemmtiatriði. Venjan er sú, að
margt fólk kemur þangað síð-
ari hluta laugardags • víðsvegar
af Austfjörðum. Á aðalhátíðinni
fara fram ræðuhöld, söngur,
dans og fleiri skemmtiatriði.
Þessi samkoma hefir jafnan
verið hin fjölmennasta, sem
haldin hefir verið á Austurlandi
og þarf ekki að efa að svo verð-
ur enn.
Þíogeysku bænda-
Sórínní lokíð
Þingeysku bændurnir eru nú
komnir heim úr ferðalagi sínu
um Suðurland. Var ferðalaginu
lokið seint á þriðjudag. Ferðin
hafði öll gengið að óskum og
voru allir þátttakendur hinir á-
nægðustu með ferðalagið og
hrifnir af hinum ágætu við-
tökum, er þeir fengu, hvarvetna
er þeir komu.
Einn bændanna, sem með var
í förinni, mun skrifa ferðasögu
fyrir Tímanrí, er birtast mun
innan skamms.
Talsamband
Síðastl. mánudagsmorgun var
talsímasambandið við Danmörk
opnað aftur. Töluðust fyrst við
forsætisráðherra og Jón Krabbe
sendisveitarfulltrúi.
Hér fara á eftir samþykkt-
ir þriggja funda, sem eru fáar
af mörgum, um hug manna
um allt land til þeirra mála,
sem ríkisstjórnin berst á móti,
eins og raforkumálin og á-
burðarverksmiðjan. Mun
kröfunum ekki linna, þar til
hún verður að láta undan síga
í báðum þeim málum. Hinn
illræmdi veltuskattur, sam-
hliða hlífðinni við stórgróð-
ann, mælist einnig að vonum
illa fyrir.
Á aðalfundi Búnaðarfélags
Mýrahrepps í Vestur-ísafjarðar-
sýslu 14. apríl, var samþykkt
svohljóðandi tillaga um áburð-
arverksmiðjumálið: ,
„Aðalfundur Búnaðarfélags
Mýrahrepps, haldinn á Núpi 14.
apríl 1945, harmar þann óvænta
afturkipp, er áburðarverk-
smiðjumálið hefir hlotið. Það má
telja víst, að áburðarþörfin stór-
aukist á næstu árum. Skorar
fundurinn því á ríkisstjórn og
Alþingi að láta ei lengur drag-
ast framkvæmdir að framleiðslu
innlends verksmiðjuáburðar".
Einnig samþykkti fundurinn
svohljóðandi tillögu um raf-
magnsmálið:
„Aðalfundm’ Búnaðarfélags
Mýrahrepps lýsir ánægju sinni
yfir því skipulagi rafmagnsmála,
er fram kemur í rafmagnsmála-
frumvarpi því, er lá fyrir síðasta
Alþingi. Væntir hann þess, að sú
skipan komist hið bráðasta í
framkvæmd.
Fundinum blandast ekki hug-
ur um, að virkjun í stórum stíl
fyrir Vestfirði, er hin líklegasta
lyftistöng til víðtækra fram-
taka og meninngar“.
Báðar tillögurnar voru sam-
þykktar í einu hljóði.
Á almennum hreppsfundi í
Kolbeinsstaðahreppi í Hnappa-
dalssýslu þann 12. maí s. 1. voru
eftirgreindar tillögur j sam-
þykktar:
„1. Fundurinn lýsir ánægju
(Framhald á S. síöu)
Félagsmenn rísa gegn
óstjórn kommónlsta.
Eins og áður hefir verið sagt
frá, komust kommúnistar til
valda í Kaupfélagi Siglfirðinga
á síðastl. ári. Smöluðu þeir alls-
konar fólki inn í félagið á sein-
ustu stundu fyrir deildarfund-
ina og náðu meirihlutanum á
aðalfundinum með þeim hætti.
Völd sín I félaginu notuðu þeir
sér fyrst og fremst til persónu-
legs framgangs, án tillits til
hagsmuna kaupfélagsins. Þann-
ig var félagið látið taka á sig
mikla áhættu og leggja fram
mikið fé, svo að Þóroddur Guð-
mundsson gæti orðið þátttak-
andi í síldarbraski. Þá var það
látið leggja mikið fé í misheppn-
aða gróðurhúsaræktun á jörð,
sem Þóroddur á, og loks var það
látið kaupa tvær verzlanir af
vandafólki Þórodds, er það
treystist ekki til að reka. Mætti
þannig telja lengi, þótt þvi verði
sleppt hér, enda hefir þessi saga
verið rakin nýlega hér í blað-
inu.
Þetta varð til þess, að samtök
urðu um það í félaginu að hrinda
hinni kommúnistisku óstjórn af
stóli, þar sem sýnt var að félagið
myndi veslast upp að öðrum
kosti og ekki verða annað en
flokkstæki kommúnista. Fóru
því leikar svo, að þegar kosnir
voru aðalfundarfulltrúar í fé-
lagsdeildunum í vor, að kom-
múnistar fengu aðeins 15 full-
trúa kosna af rúmlega 60.
Aðalfimdurinn Iiofst.
Aðalfundurinn kom svo sam-
an á tilsettum tíma. Fundar-
stjóri var formaður félagsins,
Otto Jörgensen, en samkvæmt
félagslögunum mun formaður-
inn eiga að stjórna fundum,
nema % hlutar fundarmanna
óski annars. Þegar Otto hafði
lesið dagskrá fundarins, kvaddi
einn fulltrúanna, Halldór Krist-
insson læknir, sér hljóðs, og bar
fram tvær tillögur, sem fundar-
stjóri var beðinn að lesa upp og
leita atkvæða um. Fyrri tillagan
var um það, að fresta fundi um
nokkra daga og auglýsa, að laga-
breytingar yrðú þá bornar,
fram. Síðari tillagan var um
stjórn félagsins. Fundar-
stjóri las aðeins fyrri tillöguna,
en neitaði að lesa upp þá síðari
og bera undir atkvæði og vísaði
henni alveg frá.
Nokkrar umræður urðu um
þetta og var lýst yfir, að fund-
arstjóri bryti fundarsköp með
þessu framferði. Þá kom fram
dagskrártillaga um að slíta um-
ræðum og ganga til atkvæða um
framkomnar tíllögur (þær tvær,
sem áður var lýst). Dagskrártil-
lagan var samþykkt og bar þá
fundarstjóra að bera báðar til-
lögurnar upp og leita atkvæða
um þær. En í þess stað las fund-
arstjóri og bar undir atkvæði
aðeins fyrri helming fyrri til-
lögunnar, (þ. e. um frestun
fundarins), en neitaði alveg að
bera upp síðari hluta hennar (þ.
e. um að auglýsa lagabreyting-
ar á framhaldsfundinum) og
eins neitaði hann að bera upp
tillöguna um stjórnina, og sagð-
ist ekki taka hana fyrir. Voru þó
fulltrúarnir nýbúnir að sam-
þykkja, að báðar tillögurnar
ætti að bera upp undir atkvæði.
Fulltrúar mótmæltu aðförum
fundarstjóra og létu bóka fram-
komna tillögu. Siðan leystist
fundurinn upp.
Framhalds-
fimduriim.
Á framhaldsfundi, sem hald-
inn var nokkrum dögum siðar,
neitaði fundarstjóri að bera upp
tillögur og jafnvel mun hann
hafa neitað fulltrúum um orðið.
Þegar svo var komið, tók einn
fulltrúinn, Jóhann Þorvaldsson,
kennari, orðið og bar fram til-
lögu um, að kosinn yrði nýr
fundarstjóri, þar sem sýnt væri,
að Jörgensen væri ófær til að
stjórna fundinum og hefði
margbrotið fundarsköp. Tillaga
þessi var samþykkt af tilskildum
meiri hluta fulltrúanna, og var
síðan kosinn nýr fundarstjóri og
ritarar, er þá tóku við störfum.
Jóhann Þorvaldsson, sem kos-
inn varí fundarstjóri, las síðan
upp dagskrá fundarins. Fyrsti
liður var skýrsla stjómarinnar.
Stjórnarformaðurinn, O. Jörgen-
sen, neitaði að birta skýrsluna,
þar sem hann teldi sig ekki eiga
að hlýða hinum nýkosna fund-
arstjóra.
Tók þá fundarstjóri, Jóhann
Þorvaldsson, annan dagskrárlið,
reikninga kaupfélagsins, og gaf
kaupfélagsstjóra orðið, en hann
óskaði eftir að þurfa ekki að lesa
reikningana undir þessum
kringumstæðum og bað fulltrúá
að gefa sér frest. Var það sam-
þykkt og hvarf þá kaupfélags-
stjóri af fundinum. Tók þá
fundarstjóri fyrir 3. lið dag-
skrárinnar, sem var kosning
fulltrúa á aðalfund S. í. S.
(kommúnistar tóku ekki þátt í
þeirri kosningu). Á meðan
verið var að lesa upp af kosn—
ingamiðunum, byrjaði Jörgen-
sen að lesa skýrslu stjórnarinn-
innar og gerðist þá svo mikill
f DAG
birtist á 3. síðu grein eftir Hall-
dór Kristjánsson frá Kirkju-
bóli, er nefnist: Presturinn meS
pottinn.
Neðanmáis er fyrri hlutinn af
fróðlegri grein um ánamaðk-
inn, sem Guðmundur Daviðsson,
fyrrum umsjónarmaður á Þing-
völlum, hefir skrifað. Síðari
hlutinn birtist í næsta föstud.bl.